Adli komedyasi

 
II.2.3. Üçüncü Perde 
Birinci  Sahne  açık  bir  alanda  geçer,  gelinin  ve  düğün  davetlilerinin  göründüğü 
geniş bir avlu vardır. Zlata, Anka ve Margaridi nefretle ve alaylı baktıkları horoya
31
 
tutulurlar. Aslında bütün sahne sessizdir, oyun kişileri konuşmadan rollerini oynarlar. 
Horo  oynanmaya  devam  ederken;  Zlata,  Anka,  Dimitraki  ve  Margaridi  birbirlerine 
daha da  yakınlaşırlar. Zlata horoyu izlerken Anka’yı dürter ve gülümser. Margaridi 
                                                           
31
  Horo  –  Trakya  bölgesinde  oynanan,  çok  hızlı  ritmli  ve  kıvrak  bir  oyundur.  Balkanlar’daki  Türk 
oyunları da bu kategoriye girerler.  

37 
 
hem  horoya,  hem  de  Anka’ya  bakar,  ayrıca  alay  edercesine  gülümser.  Dimitraki 
horoyu küçümseyerek seyreder. 
İkinci  Sahne’de  Margaridi  ilerlemenin  yolunda  ve  uygarlıkta  geri  kaldıkları  için 
Bulgarları  suçlar.  Gençlere,  şimdiye  kadar  giydikleri  kıyafetleri  ile  alışkanlıklarını 
bırakıp  Avrupa  âdetlerini  ve  giysilerini  almaları  konusunda  tavsiyelerde  bulunur. 
Yalnız  bu  yeni  elbiselere  ve  davranışlara  hiç  kimse,  Bulgar  horosu  bile  uyum 
sağlayamaz.  Ancak  gerçek  şudur  ki,  Bulgarlar  yine  bir  ilerleme  kat  etmişlerdir, 
Margaridi onların  artık poturları
32
,  fermeneleri
33
  ve  uzun  cüppeleri  attıklarını  kabul 
eder; şimdi ise pantolonlar, ceketler ve pardösüler giymeye başlamışlardır. Bayanlar 
entarileri,  iç  çamaşırlarını  ve  elbiseleri  atıp  fistan
34
,  polka
35
  ve  garibaldi
36
 
kullanmaya başlamışlardır. Ancak yine de “bu ilkel horo”yu bırakamamışlardır. 
Margaridi,  her  türlü  Avrupa  dansını  horodan  üstün  görür;  bu  danslar  horonun 
üzerinde  üstünlük  sağlıyormuş  gibi  sayılır.  Bulgar  horosu  karşısında  Margaridi 
kadril, polka, mazurka
37
  gibi Avrupa danslarını sıralar. Gençlere ilk dersi  Fransızca 
sayılarla  öğretmeye  başlar,  yeni  dansların  adımlarını  kontrol  eder.  Herkes  polka 
oynamaya başlar, her genç oğlan bir kızla eşleşir. Oyunun merkezinde bulunan ikili, 
Margaridi  ile  Anka’dır.  Bu  çiftlerin  bir  araya  gelişi  Mityo  ve  Margaridi’nin  Anka 
uğrunda girdikleri rekabeti ortaya çıkarır. İki şekilde de Mityo Anka’yı kendi tarafına 
çekmeyi başaramaz. Bu eşleşmelerde gülünç sahnelere rastlamak mümkündür. Dansa 
                                                           
32
 Potur – Diz kapağına kadar geniş olarak inen ve alt kısmı dar bir çeşit pantolon. 
33
 Fermene – Türlü nakışlarla işlemeli, önü kavuşmayan, yeleğe bezeyen bir giysi.  
34
 Fistan – Tek parça kadın giysisi. 
35
 Polka – Bir çeşit Polonya dansı. 
36
 Garibaldi – Kolalı erkek gömleği biçiminde kadın bluzu.  
37
 Avrupa dans türleri. 

38 
 
Fransız tarzında davet ederek Penço Stoyna Nine’ye iltifat eder ancak Stoyna öfkeyle 
ona arkasını döner. Aynı sahnenin devamında bu defa da Mityo Stoyna’yı almak ister 
fakat o asık suratla bakar ve kenara çekilir.
 
 
Üçüncü  Sahne’de  Stoyna  Nine  bu  değişimleri  görünce  üzülür.  Şu  güzel  Bulgar 
horosunu geriye atıp bu yeni ve yabancı danslarla vücudunu kımıldatmak Stoyna’nın 
canını sıkar. Ona göre, yabancı bir erkeğin bir kızı kucaklaması utanç vericidir. Yeni 
danslar  ahlaksız  ve  nizamsız  görünür.  Stoyna,  oyunda  yine  Avrupa  danslarını 
oynatmak  için  kızları  ve  erkekleri  imrendirmeyi  başaran  “namussuz  şeytan” 
Margaridi’nin parmağı olduğunu görür. 
Dördüncü  Sahne’de  Stoyna  Nine  ve  Mityo  hazırlanırlar.  Mityo,  Anka’yla  dans 
ettiği  sırada  iki  defa  kendisini  iten  Margaridi’yi  şikâyet  eder.  Margaridi’nin 
öğütlerinin  at  gibi  peşinden  koşulmasından  nefret  eder;  eli  boş  gençlerin  nasıl 
Margaridi’nin  etkisi  altında  kaldığına  öfkelenir.  Stoyna  Nine  Rum  hekimi  deccal
 
olarak  tanımlar.  Mityo  Avrupa  tarzı  uydurmalarla  kendilerine  istediğini  yaptırmak 
için  müsrif  bir  duruma  sokulan  Bulgarlara  karşı  eleştirel  davranır:  “Bana  uygarlık 
taslıyor.” Mityo, Rum’un Bulgarları hükmü altına almaya yönelik o büyük arzusunu 
yoğun olarak hisseder. 
Beşinci Sahne’de Stoyna Nine Margaridi’ye büyü yapar. Mityo ise Margaridi’ye 
çelme  takar  ve  o  düşer.  Dimitraki  de  çelme  takar,  rezalet  yaşanır.  Margaridi  ve 
Dimitraki  suçluyu  arar.  Margaridi  herkesi  hapis  cezasıyla  tehdit  eder.  Mityo  ona 
burasının  onun  Avrupası  olmadığını  hatırlatır.  Mityo  ve  Margaridi  arasında  söz 

39 
 
düellosu  başlar.  Ardından  dövüşmeye  kalkışırlar.  İş  yine  düelloya  gider.  Margaridi 
ve Dimitraki hareketlenirler. 
Mityo  ve  Margaridi  arasındaki  münakaşada  Zlata  Rum’un  tarafını  tutar;  Zlata, 
uygarlıkla alay etmekten korkmayan bu cahillerin kim olduklarını arayıp bulmasında 
Rum’a  cesaret  verir.  Avluda  yeniden  horo  çalmaya  başlar.  Bu  eylemde  Zlata 
Margaridi’yi desteklemek için çabalar, bu yüzden onu Margavrides olarak çağırması 
merak  uyandırır.  Takılan  bu  isim,  Margaridi’nin  üzerinde  hoş  olmayan  iki  anlamı 
çağrıştırır.  İlk  olarak  Hacı  Kosta,  elinde  olmadan,  Margaridi  ismini  yeni  baştan 
değiştirir  ve  “Eşek  oğlu”  anlamındaki  “magarski  sin”  söz  öbeğini  ortaya  atıverir; 
dolayısıyla, bu durumda Margaridi eşek konumuna sokulur. 
  
Altıncı  Sahne’de  Margaridi  ile  Dimitraki  bir  zaptiye  getirirler.  Mityo  konağa 
götürülmek  istenir.  Konuşma  kısadır  ve  Türkçeye  kayar,  bazı  düğüncüler  çekilip 
giderler.  Daha  sonra  Mityo  alıp  götürülür,  Stoyna  Nine  yeniden  Margaridi’yi 
deccal
38
 olarak adlandırır. Anka, zaptiyelerin gelip Mityo’yu götürmelerinden dolayı 
Margaridi’yi över. Ancak Mariyka üzülür çünkü bu şekilde düğün de dağılmış olur. 
Zlata,  Anka,  Dimitraki  ve  Margaridi  galip  gelmiş  olurlar.  “Uygarlığa  itibar 
etmeyen”  ötekilerin  yeri  hapishanedir.  Fransız  danslarını  beceriksizce  öğrenen 
gençlerle  alay  edilir.  Neymiş,  bacakları  kalınmış  ve  bu  zarif  oyunlara 
uymuyorlarmış.  Mariyka,  uygarlığın  yabancı  mecralardan  tayin  edilmediğine  dair 
karşılık  verir,  uygarlık  her  şeyden  önce  oyunlar  ya  da  modalardan  ibaret  değildir. 
                                                           
38
 Din dışı kalmış kimse. 

40 
 
Gerçek bir uygarlaşma için “aklı eğiten ve aydınlatan diğer bilgilere de gerek vardır.” 
Bunun tersine, Dimitraki ise uygarlığın  oyunlarla, modayla ve  Fransız gibi  olmakla 
başlayıp bittiğini savunur. 
Mariyka  da:  “Doğru  değil,  bayım;  insan  soyundan  vazgeçerse,  inancından  da 
vazgeçer” diye karşılık verir.
 
Dimitraki bu konuda daha emin konuşur, ona göre yeni 
dünyada insan kozmopolittir: “İnsan özgürdür, neyi isterse, onu söyler.”
 
 
Zlata  babalarının  Fransız  olmadığı  için  üzülür;  eğer  olsaydı  kendisi  için  birkaç 
hizmetçi tutardı, diye hayale kapılır, Zlata da bütün gün modalara ve oyunlara bakıp 
dururdu. 
Dimitraki  içinden  gelerek  kız  kardeşine  Bulgar  gibi  olmaktan  çıkmasını  tavsiye 
eder çünkü Bulgar olmak, cahil olmak demektir. Dimitraki’ye göre, “Bulgar’dan ve 
Bulgar şiirinden daha adi hiçbir şey yoktur.” Dimitraki doğduğu yeri aşağılarken bile 
oldukça  iğneleyici  cevaplara  yanaşır  ve  şöyle  der:  “Bildiğim  şey,  bedenimde  şu 
kadarcık Bulgar eti varsa, onu kesip köpeklere atarım.”
 
 
Burada,  Mariyka  nezdinde,  oyun  yazarının  asıl  vermek  istediği  mesaj  da  dile 
getirilmiş  olur.  Mariyka,  Dimitraki’ye  karşı  durduğunu  şu  sözleriyle  belirtir: 
“Zatıâliniz,  uygarlığı  tamamen  yanlış  anlıyorsunuz.”
 
Dimitraki’nin  otoritesi  ise 
Zlata’nın gözünde hiç şüphe doğurmaz çünkü oğlu okumuş bir insandır. 

41 
 
Yedinci  Sahne’de,  bir  önceki  sahnede  olanlara  Hacı  Kosta  da  katılır.  Kosta 
uykudan  yeni  kalkmış  ve  yüksek  sesten  rahatsız  olmuştur.  Zlata’ya  çıkışır,  yine 
tartışma başlar. Hademe ile Hacı Kosta arasında geçen kısa bir ağız dalaşından sonra 
Margaridi kendi arkadaşlarını ayırır. 
Margaridi  gerçek  yüzünü  ikiyüzlü  davranarak  belli  ettirir.  Anka,  Zlata  ve 
Dimitraki  ona  göre  kolayca  kandırılan  cahiller  arasındadırlar.  Yalnızca  baba,  bu 
üçlünün arasında inatçılığı ve kolay tesire kapılmayan kişiliğiyle baş gösterir. Buna 
rağmen Margaridi yine şu sözleriyle gözdağı verir: “Babanın da kolayını bulacağım.”
 
 
Sekizinci  Sahne’de  Margaridi  tek  başınadır,  kendi  kendine  konuşmaya  devam 
eder,  yalnız  olduğunu  düşünerek  seyircilere  karşı  görüşünü  ifade  etmeye  çalışır. 
Margaridi’ye  göre  bu  dünya  uygarların  tiyatro  sahnesidir,  örneğin  onun  gibi,  yalan 
maskesi  altında,  aynı  oyuncular  gibi,  herkes  rolünü  oynamaya  gelir.  Elbette  ki,  bu 
aktörlerden  kim  en  iyi  rol  yapmasını  biliyorsa,  o  alkışlanmaya  ve  kutlanmaya 
layıktır.  Evet,  uygar  erkek  yetenekli  olmalıdır,  onun  gözünde  en  büyük  meziyet 
yalandır.  
 
Stoyna’nın  gizlice  saklanması  Margaridi’yi  oldukça  ürkütür.  Ayak  seslerinden 
çok  korkar,  hatta  korkudan  beyaza  döner.  Stoyna  Nine  memnuniyetle,  bu  deccali 
oradan hemen savuşturur.   

42 
 
 
Dokuzuncu  Sahne’de  Stoyna  Nine  ve  Mityo’nun  arkadaşları  uygarlığın  zaferini 
kutlarlar.  Hapishaneye  kapatılan  Mityo  hakkında  konu  açılır  ve  yarım  lira 
karşılığında hapishaneden nasıl kurtarıldığı konuşulur. 
 
 
 
Onuncu  Sahne’de  hapisten  henüz  çıkmış  olan  Mityo  tek  başına  gelir. 
Alıkoyulmaktan sinirleri bozulmuştur ve bu sebepten dolayı olayların gidişatına göre 
Margaridi gibi lider olmak mecburiyetindedir, Bulgarların istikbalini üstlenir.   
 
Penço korumacı rolüne girer, karanlık içindeki toprağımıza uygarlığın aydınlığını 
serpmeye gelmiş bir havari gibi olan Margaridi’nin yüce misyonu
 
hakkında konuşur. 
Sözcülerin  ardında  megaloman
39
  bir  iddia  ve  Margaridi’nin  yapmacık  tavırlarına 
karşı açıkça
 
bir ironi göze çarpar.  
 
Margaridi’yle  alakalı  yapılan  şakaların  ardından,  gençler  tipik  Bulgar  mizacına 
geri dönmeyi düşünürler. Gergi buradan çıkardığı sonucu şöyle dile getirir: “Bugün, 
bizim  eski  alışkanlıklarımız,  oyunlar  ve  diğer  şeylerin  artık  yeri  yok,  dünya  bugün 
tamamen başka. Şalvar ve eteklikle oynayacağımız yerde, pantolonlar, ceketler veya 
elbiseler  giyip  oynamalıyız  oyunları.  Komik  değil  miyiz?”  diye  sorarak  Gergi 
sözlerini tamamlar.
 
 
 
Mityo eski  gelenekleri  gayretle savunur,  yeni  alışkanlıkları ise maymun sıfatıyla 
adlandırır. Mityo’nun kısa monoloğu, Avrupalılaşmayı ve bunun üzerlerine bir korku 
gibi inmesini ayıplar. 
                                                           
39
 Kendini büyük gören. 

43 
 
 
Gergi,  Mityo’nun  uzun  soluklu  konuşmasını  sonuna  kadar  dinledikten  sonra 
öncelikle  elbiselerin  ve  modaların  gerekli  olduğunu  ancak  bunların  ardından 
fabrikalara ve demir yollarına erişilebileceğini söylemeye çalışır. Yalnız Mityo böyle 
düşünmez, ona göre süslü ve pürüzsüz olan uygarlığın derslerine başlamak baş aşağı 
tersine  gitmek  gibidir.  Yani  bu,  uygarlığın  yanlış  anlaşılması  oluyor.  Mityo 
uygarlığın,  zayıf  olanları  yavaş  yavaş  ele  geçirip  onları  yeni  tarzlarla  ve  eşyalarla 
kendi hükmüne aldığını belirtir.
 
 
 
Penço;  tesiri  elbiselerde,  davranışlarda,  oyunlarda  ve  modalarda  yetinen 
uygarlığın  nasıl  göründüğünü  açıklamaya  kalkışır.  Uygarlık;  sahteciliğin,  aslı 
değiştirilip şekli bozulmuşluğun sanatı olarak görünür. 
 
 
II.2.4. Dördüncü Perde 
Birinci  Sahne’de  Hacı  Kosta  oturmuş  para  sayar  ve  hesapları  defterine  yazar. 
Uygarlık yolunda körü körüne yürümeye kararlı olan kızının paçavradan elbiseleri ve 
zevki için ne kadar çok paranın boşa gittiği görülür: “Kahrolsun alafranga, kahrolsun 
moda!” Bunların tutarı Hacı Kosta’nın hesabına göre 8 bin kuruşu geçer. Eşinin ve 
kızının bu hevesleriyle başa çıkamaz ve hiddetlenerek söylenir. Paraların, alınan bu 
elbiseler ve zevk için döküldüğü kuşku götürmez.  
İkinci  Sahne’de  Hacı  Kosta  yardımcısı  Rayço’yla  yaptığı  konuşmasından 
evdekilerin ne işler çevirdiklerini, nasıl polka oynadıklarını öğrenir. 
 

44 
 
Üçüncü  Sahne’de  Zlata,  Mityo’yu  Hacı  Kosta’nın  evde  olmadığına  inandırır  ve 
oğlanı gönderir. Hacı Kosta hademeyi, Mityo’ya yetişip geri döndürmesi için yollar. 
Hacı  Kosta  Mityo’nun  kızını  almak  istemesine  karşı  lütufkâr  davranır,  yalnız 
Zlata’nın  varlığı  bu  münasebette  her  şeyin  suya  düşmesine  neden  olur.  Erkekler 
düğünün nasıl yapılacağını kararlaştırırlar.  
Hacı Kosta acele eder çünkü bir önceki sahne böyle içi boş modalar için yapılan 
masrafların  nasıl  arttığını  gösterir,  iş  evi  mahvedecek  olan  müsrifliğe  gider. 
Akabindeki  sahne  ise  Anka  ve  Zlata’nın  nasıl  gezip  dolaştıklarını  gösterir,  bu 
durumdan Kosta oldukça sarsılır ve büyük bir rezilliğin içine düşüldüğünü fark eder. 
Bu  yüzden  artık  yüzüklerin  yarın  takılıp  Pazar  günü  de  nikâhın  kıyılmasını  uygun 
görür.    
Mityo  daha  sonra  gider,  Hacı  Kosta  oğlanı  övmeden  önce  de  Zlata  Anka’yı 
savunmuştur çünkü kızları basit Mityo’yu hiç sevmemiştir. Hacı Kosta ne eşini ne de 
kızını  dinleyecek  durumda  değildir.  Anka’yı  evlendirmeye  oldukça  kararlıdır. 
Akşamleyin maymun gibi polka oynayan karısını azarlayıp durur.  
Hiddetlenmesinin  bir  nedeni  daha  vardır.  Zlata,  kızının  şu  çapkın  Margaridi’yle 
kucaklaşmasını  teşvik  eder,  bundan  dolayı  Hacı  Kosta,  “evimi  rezil  rüsva  ettiniz”
 
diye  söylenir.  Kavgayla  ayrılırlar.  Bu  ayrılış  gayet  katıdır,  Hacı  Kosta  karısına 
nefretle  konuşur:  “Seni  şeytanlar  sevsin.”  Zlata  da  öfkeyle  ona  aynı  şekilde  cevap 
verir, kocasının arkasından, “Böyle erkeği köpekler yesin”
 
der.       

45 
 
Dördüncü  Sahne’de  Anka  babasının  kendisini  Mityo’yla  evlendirmeyi 
düşündüğünü  öğrenir  ve  gelecekte  yaşayacağı  o  kötü  kaderi  içinde  hisseder. 
Böylesine basit  ve cahil bir Bulgar’la nikâhlanmaktansa, evden kaçmaya kararlıdır. 
Kendisine sormadan, babasının onu bir hayvan gibi satmasından tiksinir. Mityo’nun 
şehirde birinci tüccar olmasına rağmen, Zlata ve Anka’nın gözünde daha da önemli 
olan şey şudur: “Mityo ne Fransızca, ne Avrupa danslarını, ne kompliman yapmasını 
bilir.” Anka uygar olmakta kararlıdır. “Böyle yaşamaktansa, ölmek daha yeğ”
 
der.  
Beşinci Sahne’de Mariyka ve Anka karşılaşırlar. Anka, babasının ona müstakbel 
eş  olarak  Mityo’yu  seçip  hemen  karar  vermesinden  şikâyet  eder.  Onun  için  bütün 
bunlar kötü kaderden başka bir şey değildir.  
Mariyka  ise  bunun  iyi  bir  seçim  olduğunu  düşünür.  Mityo  tanınmış  bir 
delikanlıdır,  şehirde  delikanlılar  arasında  önde  gelir.  Mariyka  kendisinin  hiçbir 
zaman Bulgar olmayan birinin ellerine teslim olmayı düşünmediğini beyan eder. 
Ancak  Anka  bu  Bulgar  isminden  nefret  eder.  Yalnız  kendisinden  değil,  sadece 
taşıdığı Bulgar isminden de nefret eder: “Bir Bulgar kızı olmak istemiyorum çünkü 
Bulgar’dan daha alçakça bir şey yoktur”
 
diye ifade eder.  
Mariyka  yine  uyarıcı  bir  ses  tonuyla  arkadaşına  akıl  vermeye  çalışır.  Belki  de 
Anka  yanılmıştır.  Bu  tatlı  hayaller  tahsilli  hanımefendilerin  mutlu  yaşama 
erişebileceğine  inanmalarını  sağlıyor.  Buna  göre  ona  kurbağa  ile  kartal  masalını 
hatırlatır.  Her  kurbağa  gölünü  bilmeli.  Bu  çarpıcı  hatırlatmalara  Anka  kızgınlıkla 

46 
 
cevap  verir:  “Bu  tür  basit  hikâyeleri  cahil  öğretmenimizden  dinliyorduk,  bunları 
duymak bile istemiyorum.”
 
  
Ayrıca  kesin  olarak  şunu  da  ekler:  “Ben  Avrupalı  bayanlar  gibi  yaşamak 
istiyorum. Uygarlığı seviyorum ve onun içinde ölmek istiyorum.” 
Altıncı  Sahne’de  Dimitraki  Mariyka’yla  karşılaşır.  Şehirde  balolar  tertip  etme 
yoluyla  uygarlığı  yayması  için  Mariyka  ikna  edilir.  Bu  amaçla  Mariyka’ya  vals 
dansını
 
öğretmek ister ancak kız bunu istemez.  
Dimitraki  sözü  gençlerin  uygarlığa  bakışına  getirir,  yeniçeri  ve  ukala  olan 
yaşlıların  eksikliklerine  de  değinir.  O,  gençlerden  destek  bekler  çünkü  yaşlı 
fanatikler uygarlık konusunda tamamen kaybolmuşlardır ve uygarlık sadece gençler 
arasında  yerini  bulur.  Ancak  Mariyka  gayet  samimi  bir  şekilde  uygarlığın  hangi 
manaya  geldiğini  bilmediğini  dile  getirir  ama  her  nasılsa  bu  geniş  ve  bilinmeyen 
kavramdan ürktüğünü de belirtir.  
İkisi  ayrılırlar  ve  Dimitraki  yalnız  başına  Mariyka  hakkında  şu  değerlendirmeyi 
yapar:  “Kalın  kafalı  Bulgar  kızı,  onu  bir  türlü  yola  getiremiyorum.  Lakin  elbet  bir 
gün o da uygarlığı sevecek.
 
Onu nasıl kandıracağıma şaşıyorum.”  
Yedinci Sahne’de Anka ve Margaridi baş başa gelirler. Margaridi, Anka’yı süslü 
sözleriyle  aşkına  inandırır.  “Bilinmeli  ki  Ankacığım,  kalbimi  yakan  ilk  özelliğiniz 

47 
 
sizin nazikliğinizdir. Bana inanın, birçok bayanla ilişkim olmasına rağmen, hiç birisi 
bu kadar baskın olmadı.”
 
 
Anka babasının arzusunu kıramaz. Margaridi, Anka’yı kışkırtır ve Hacı Kosta’nın 
kararını  göz  önüne  almaması  için  Anka’ya  ısrar  eder.  Anka’nın  hemen  karar  verip 
kendisini  takip  etmesi  için  direnir:  “Evet,  ben  seni  büyük  madam,  prenses 
yapacağım.” Anka karar vermekte zorlanır.  
Sekizinci  Sahne’de  yanlarına  Zlata  ve  Hacı  Kosta  gelirler.  Baba  kızgın  ve 
asabidir,  ona  havalı  olarak  cevap  veren  Margaridi’nin  üzerine  yürür.  Margaridi 
gözdağıyla  cevap verir:  “Ben sana,  benim kim olduğumu  göstereceğim ama dua et 
ki, ailenin hatırı ve dostluğu var.”
 
Daha da güçlü atışır, birbirlerine karşı dikilirler.  
Dokuzuncu  Sahne’de  Stoyna  Nine  girer  ve  Hacı  Kosta’yı  selamlar.  Mityo  ve 
Anka’nın  yakında  olacak  düğününü  hatırlattığında,  Stoyna  da  içinden  beddua  eder, 
aynı şekilde müstakbel eşi de.  
Bu kısa monologda, Stoyna Nine,  Zlata’ya  yönelerek;  kendisi için seçilmiş olan 
erkeği  önce  beğenmeyen  bir  genç  kızın  zamanla  hayatında  her  şeyin  yolunda 
gideceğini  etraflıca  anlatır.  Birbirlerine  karşı  hoşgörülerinin,  saygılarının  artacağını 
ve buna genç bir kızın kendisini nasıl alıştıracağına dikkat çekmeye çalışır.  
Stoyna’nın  zamanında  da  böyle  olmuştur:  “Nişanlanırken,  onu  istemem  diye 
ağlayıp durdum. Evlendirdiler, düğün olması gerektiği gibi tamamlandı ve o zaman 

48 
 
kalbime  girdi  çünkü  bu  böyle  oluyor.  Papazın  kutsamasından  sonra  kalpler  bir 
oluyor.”
 
   
Onuncu  Sahne’de  iki  zaptiye  gelirler  ve  Hacı  Kosta’yı  aradıklarını  belli  ederler. 
Kosta  niçin  konağa  gitmesi  gerektiğini  anlamaz:  “Adam  mı  öldürdüm?”
 
Zaptiyeler 
pek bir şey söylemeden onu götürürler. 
  
Bu  gelişmelere  Zlata  içinden  sevinir  çünkü  Hacı  Kosta  artık  onlara  engel 
olamayacak  ve  onları  uygarlığa  karşı  olan  lakırdılarıyla  kızdıramayacaktır.  Stoyna 
Nine bu tutuklamanın ardında ne olduğunu anlamaya çalışır. Zlata da ona eşlik eder. 
On  Birinci  Sahne’de  Anka  tek  başınadır:  “Babamı  götürdüler,  annem  gitti, 
kardeşim yok.”
 
Aklı karışmıştır. Ne yapacağını bilemez. Artık bütün şehir Mityo’yla 
olacak olan düğününü biliyordur, herkes onları kutlasa da, Anka’nın kalbi nişanlısına 
karşı  soğuktur.  Anka  babasının  arzusuna  razı  olup  olmama  konusunda  kararsızdır. 
Babasının  konakta  yakalanmasıyla  şaşkına  dönmüştür.  Derken  faytonun  tıkırtısı 
duyulur.  
Margaridi,  Anka’ya  doğru  yürür.  Anka,  Margaridi’yi  karışık  duygularla  bekler: 
“Aman Tanrım, ne düşünüyor acaba? Sanırım şaka yapmıyordur!”
 
 
On  İkinci  Sahne’de  Margaridi  çantası  ve  elinde  kılıcıyla  girer.  Anka’yı  yola 
çıkarmak için gelmiştir: “Hazır mısın, haydi gidelim.” Anka kararsızlıkla nereye diye 

49 
 
sorduğunda, Margaridi öfkelenir: “Bravo, hâlâ ne soruyorsun?
 
Gidelim, artık her şey 
hazır.”   
Anka’ya babasının neler dediğini hatırlatır, onun için yine de babasının sözlerini 
önemsememek kolay değildir. Margaridi babasını dinlememesi için direnir, zaten dik 
başlılığı  yüzünden  Hacı  Kosta  şimdi  hapiste  kalıyordur:  “Aklı  başına  gelsin. 
Margaridi’yle tartışanın başına işte bunlar gelir ama eğer ki bir Bulgar’la çekişseydi 
o zaman iş başka olurdu.”  
Anka  nikâhsız  nasıl  gideceğini  bilemez.  Evdekiler  yok,  erkek  kardeşi  Dimitraki 
bile  bir  yere  gitmiştir.  Margaridi’den  hiç  olmazsa  annesini  ya  da  erkek  kardeşini 
beklemelerini  rica  eder.  Margaridi  onları  özel  olarak  çağıracağına  söz  verir,  onlar 
nikâh töreninde başta olacaktır: “Kesin onlar da gelecekler.”
 
 
Karmaşık  bir  ruh  halinde  Anka  şu  sözleri  söyleyerek  gitmeye  karar  verir:  “Ah 
mösyö,  uygar  bir  insan  olduğun  için  sana  ve  şeref  sözüne  inanıyorum.  Beni 
aldatmayın!”
 
 
Margaridi’nin  rahatlıkla  ve  çabuk  elden  söylediği  şeref  sözlerinden  sonra,  Anka 
tek  başına  seçtiği  bu  yola  çıkar.  Babasının  evini  terk  ederken  içinden  azap  eder: 
“Acaba baba evimi tekrar görebilecek miyim?”
 
Artık karar verilmiş, adım atılmıştır. 
Anka  uygar  Margaridi’nin  eline  düşmüş  ve  onun  süslü  sözlerine  güvenmiştir. 
Sahnenin sonunda hareket ettirilen faytonun sesi duyulur. 

50 
 
Anka, baba ocağından  yine melodramatik şekilde ayrılır. Faytondan arkasına bir 
bakış atar ve:  “Adio, baba ocağı,  adio!”
 
der. Anka’nın seçimi  komedyanın  gelişimi 
için önemli bir unsurdur. Ataerkil kültürde bir genç kızın kişisel seçim hakkı yoktur. 
Seçimi  aile  yapar.  Anka’nın  tek  başına  seçimini  yaptığı  doğrudur  ama  bu  seçim 
hatalı, yanıltıcı bir seçimdir, başka şeylerin neticesinde olan bir seçim.  
 
On  Üçüncü  Sahne’de  Mityo’nun  evinde  bir  odanın  dekoru  çizilmiştir.  Sahnede, 
kapıya doğru asılı tüfekler, piştovlar ve kılıçlar gözükür. Bilinen bir sahne sanatları 
ilkesine göre, duvarda asılı olan tüfek bir ara mutlaka patlayacaktır.   
Odanın ortasındaki masanın üzerine birkaç bardak, rakı şişesi, meze dolu tabaklar 
konmuştur.  Mityo’nun  evinde  toplanılmış,  yanında  sadık  dostları  Gergi  ile  Penço 
vardır. Mityo’nun izdivacı kutlanır ve ona mutluluk dilenir. Damadın sağlığına kadeh 
kaldırılır.  Mityo  evlenmeye  nasıl  karar  verdiğini  anlatır.  Penço  konuşmasında 
zamane  genç  kızlardan  ve  modalardan  bahseder.  Ona  göre  şimdiki  modalar,  bir 
erkeği  sürekli  elini  cebine  atması  zorunda  bırakır  ve  böylelikle  büyük  bir  yükün 
altına sokar: “Şu etekler, kostümler, ceket-meket, dans-mans, saçlar-maçlar, bir araba 
dolusu  moda.  Onlar  da  hep  erkeklerin  sırtına  yükleniyor.  Eğer  sırtı  zayıfsa,  vay  o 
erkeğin haline.”
 
 
Bir alafrangalıya evlenmiş, sonra da harap olmuş bir erkeğin hayatı anlatılır çünkü 
eşine  moda  elbiseleri  almaya  gücü  yetmemiştir.  Gergi’nin  fikrine  göre,  Bulgarlar 
ilkel  yöntemlerle  ticaret  yaparlar  ve  kendilerini  yenilemeleri  gerekir,  yoksa  yeteri 
kadar  kazanamazlar.  Mityo,  bugün  ticaret  yapmak  ve  birinin  Avrupa’yla  iletişim 

51 
 
kurabilmesi için yabancı dillerin istendiğini ekler. Görülüyor ki; Avrupalı olmak, bu 
kahramanlara çok da  yabancı  değildir, ne var ki  Avrupa onlar için pratik olmak ve 
belirli ihtiyaçları göz önüne almak demektir.   
Penço  konuşmasını,  uygarlığın  aslına  ulaşmadan,  salt  parlaklığına  kapılan 
insanları baştan çıkaran ve kötü örnek olan boş ve dış uygarlığı eleştirerek geneller.  
On  Dördüncü  Sahne’de  gençlerin  yanına  hademe  Rayço  gelir,  Hacı  Kosta’nın 
evine  Mityo  çağırılır.  Zlata  acele  olarak  Mityo’yla  görüşmek  ister.  Kendisi 
utandığından  gelmemiştir.  Gençler  ne  olduğuna  akıl  erdiremez  ve  Rayço  onlara 
Margaridi’nin “bir maskaralık”  yaptığını söyler,  Anka’nın evde  yalnız kalmasından 
istifa ederek kızı kaçırmıştır. 
Mityo ile diğerleri bu haberi nefretle karşılarlar.  Rayço’nun dediğine  göre, Hacı 
Kosta  artık  konaktan  evine  dönmüş  ve  olup  bitenleri  de  öğrenmiştir.  Hacı  Kosta 
kızgınlığında bir odun alarak Zlata’yı bir güzel dayaktan geçirmiştir. Hatta sonunda 
karısını evden kovmuş, yüzünü daha fazla görmek istemediğini söylemiştir.   
Zlata,  Stoyna  Nine’nin  yanına  gidip  Rayço’yu  oraya  göndermiş,  Mityo  da 
gideceğine  söz  vermiştir.  Herkes  Rum  Margaridi’ye  lanet  yağdırır.  İşte  onun 
uygarlığı böyle ortaya çıkmıştır: “Ben size onun bir şarlatan
40
 olduğunu söylememiş 
miydim?”
 
Penço da “su katılmamış şarlatan” diye ekler.  
                                                           
40
 Kendini överek karşısındakini kandıran, dolandıran kimse. 

52 
 
Mityo  bu  olaydan  kendisini  suçlu  hisseder  çünkü  gençler  bu  şarlatan  ve 
dolandırıcının  sahtekârlığına  karşı  koyamamış,  oldukça  uzun  bir  zaman  ona 
sabretmişlerdir:  “Böyle  bir  şerefsiz  kalkmış,  bize  uygarlık  taslıyor,  biz  de  onun 
ağzına  alık  alık  bakıyoruz  ve  sanki  ilahmış  gibi  ona  inanıyoruz.  İşte  ne  kadar 
cahiliz.”
 
 
On  Beşinci  Sahne’de  gençler  Stoyna  Nine’ye  sığınan  Zlata’nın  yanına  giderler. 
Zlata  kendinde  değildir,  kafası  çok  karışıktır,  Mösyö  Margaridi  hakkında  şimdi 
tamamen farklı düşünmeye başlar. O, artık “sinsi bir düşman” olmuş, aileye büyük 
bir kötülük yapmış, bunun için cezalandırılmayı hak etmiştir: “Tanrı onu kahretsin.” 
Bu zamana kadar Margaridi’nin ne yılan, ne şeytan olduğunu Zlata ancak şimdi anlar 
ve onu evine getiren kaderi lanetler.