Айдарбек тулепов ислом


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

ИбодияХорижийларга мансуб т>фт асосий фирка 
(жамоа)нинг энг «муътадил» хисобланган кисми
VII асрнинг иккинчи ярмида яшаган Абдуллох ибн 
Ибод исмли кимса номи билан боглик. 65/684 йили 
Басрадаги хорижийлар орасида булиниш содир булган: 
азракийлар умавийларга карши чикишган, Абдуллох 
булса, Басрада колиб, куролли курашдан воз кечган 
ва хорижийларнинг «муътадил» канотига рахбарлик 
кила бошлаган.
Ибодия фиркаси тарафдорлари тахким вокеаси 
сабаб Али (р.а.)ни ва бошка куплаб машхур сахобий- 
ларни кофирга чикарган ва улар етти тоифага булинган. 
Ибодийлар имон суз, амал ва суннатдан иборатлигига 
эътикод килади. Улар: «Ахли К,ибланинг имон келтир- 
ганига шаходат бермаймиз, факат йулимизни тутган 
кишиларнигина имон келтирганига гувохлик берамиз. 
Ах,ли К,иблани кофирга хам чикармаймиз, чунки улар 
Аллох ва унинг расулига куфр келтирмаганлар. Лекин
48


Хорижийлар
биз уларни мунофик, деб х,исоблаймиз. Чунки улар 
мусулмонларнинг баъзиларини имонда, айримларини 
:>са куфрда эканлигини таъкидлаб, шу икки йул урта­
сида булишни хохдайдилар», деб айтадилар.
И бодийларнинг «уммат гам и билан машгул 
булмаслик» ва «уммат гамидан йирок, булмаслик» деган 
сузлари бидъатдир. Имом Зух,рий ва бошк,а имом- 
ларнинг сузларига биноан, бу асоссиз ва маъносиз 
даъводир. Муслим Ибн Кахдцан9 ривоят к,илинади: 
«Бахтарий, Захдок, Машрик,ий, Майсара ва Букайр 
ат-Той10дан иборат жамоат «ибодийлардан узни йирок, 
тутиш, уларнинг муминлигига гувохдик бериш, ишла- 
рига рах,барлик к,илиш ва улар билан муроса йулини 
гутиш бидъатдир», деган кдрашда иттифок, к,илганлар.
Ибодийлар Аллох,нинг бирлигини эътироф этув- 
чилар хусусида фикр юритиб, бу борада таъвил 
йулидан бордилар ва х,атто уз к,арашларида адаш- 
дилар. Улар Аллох, таолонинг каломи булмиш Куръони 
каримнингтафсирини узгартиришга журъат к,илдилар. 
(Шу сабаб) залолатга юз тутдилар, Аллох, таоло х,ам бу 
фиркдни адаштирди. К,атодадан ривоят к,илинади: 
«Ибодия ушбу умматнинг мажусийларидир».
Ибодия фиркдсининг х,ак,ик,ий асосчиси Жобир 
ибн Зайд (Уммонда тугилган, 99/717 йил вафот 
этган) эди. Уммон ибодийлари IX аср охиригача 
мустак,ил булишган, сунгра мамлакат яна аббосийлар 
тасарруфига утган, лекин аср бошидан эътиборан 
ибодийлар Уммонда яна хркимият тепасига келганлар. 
Х,озирда бу мамлакат ах,олисининг ярмидан ортигини 
ибодийлар ташкил этади.
4 Бу шахе Ках,лон исми билан хам юритилади.
10 У асл и Букайр ибн Мохон дир.
49


Айдарбек Тулепов. Ислом ва ацидапараст оцимлар
Ибодийлар диний-сиёсий дастури асосини имомат 
х,ак,идаги таълим от таш кил к,илади. И бодийлар 
имоматнинг мавжуд булиши шарт эмас, бир вак,тнинг 
узида ислом дунёсининг турли к,исмларида бир неча 
имомлар булиши мумкин деб х,исоблаганлар. Имом 
шайхларнинг махфий кенгаши томонидан сайланиб, 
бу кдрор халкда эълон к,илинган. Купинча сайловлар 
битта кдбила ёки уруг доираси билан чекланиб к,олган. 
Ибодийлар имоми - х,оким (лашкарбоши, к,ози, фак,их,) 
х,ам булган.
Ибодийлар акдцасида суннийлар ва муътазилийлар 
ак,идасидаги тамойиллар акс этган. Ибодийлар одам- 
ларнинг к,илмишини вужудга келтирувчи Аллохдир
деб биладилар. Сиёсий ва диний сабабларга кура, 
кишини улдиришни рад этганлар. Ибодия таълимоти 
тарафдорлари гарчи куп мамлакатларга тарк,алган 
булсалар-да, улар диний сохдда х,ам, сиёсий сохдда х,ам 
якдил булмаганлар.
Х,озирги кунда Ш имолий А ф рикада, Уммон, 
Занзибар оролида ибодия жамоалари мавжуд. Улар­
нинг диний эътикдд ва маросимлари суннийлик ва 
шиаликдаги ок,им, фирк,алардаги эътикдд ва маро- 
симлардан узининг айрим хусусиятлари билан фарк
к,илади.

Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling