Айдарбек тулепов ислом


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

Мухдккима: Бу фирк,анинг ак,идаси - Хазрат Али
Усмон, Жамал вокеаси кдтнашчилари, Муовия ва унинг 
тарафдорлари, икки х,акам, х,акамлик судига розилик 
билдирувчилар хамда гунох, ишга к,ул урувчиларнинг 
хдммасини кофирга чик,аришдир.
Мух,аккима фирк,асининг вакиллари томонидан 
уларга мухолиф булган мусулмонлардан купчилик 
х,арбий тук,нашув асносида к,атл этилган.
50


Хорижийлар
Наждот: фирканинг асосчиси - Нажда ибн Омир 
Х,анафий Х,арурий Хорижий. Унинг тарафдорлари 
11ажданинг уз раъйи билан килган ишларидан норози 
булиб, уни узлари к,атл килишган. Наждани бемаслахат 
катл килиб куйиб уз тарафдорлари газабига учрашига 
куйидаги ишлари сабаб булган:
Мадинага бостириб киришгач, Усмон ибн Аффон 
(р.а.)нинг кизларидан бирини асир олишгач, уни 
11ажда сотиб олиб Абдулмалик ибн Марвонга бериб 
юборгач, бизнинг душ манларимизга бердинг деб 
иорози булишган.
Бахрайннинг Кдтиф деган минтакасига хужум 
килиб, аёллари хам асирга олингач, улжадан «хумс», 
яъни Аллох ва расули улушини чик,армай туриб 
асира аёлларни никохлаб олишга рухсат берганида 
иорозилик авж олган.
Мает килувчи ичимлик ичган кишига бериладиган 
гаъзир жазосини бекор килгани. Сагира гунохларни 
давомли килган киши мушрик, кабира гунохларни 
давомсиз килган киши мусулмон деган хукмни жорий 
килиши.
Суфрия: Хорижийларнинг уч асосий жамоала- 
ридан бири. VII аернинг иккинчи ярмида Басра (Ирок) 
да вужудга келган. Асосчиси - Зиёд ибн Асфар, жамоа 
унинг отаси исми («суфр» - асфарнинг куплиги)дан, ва 
бу фирка тарафдорларини эса суфрийлар деб аташган. 
Халифа Язид ибн Муовия даври (61/680-64/683 й.)да 
суфрийлар Басра атрофида Абу Билол Мирдас рахбар- 
лигида кузголон кугарганлар.
Мирдас 62/681 йили улдирилиб, унинг тарафдор­
лари киргин килингач, Солих ибн Мусаррих Басрада
51


Айдарбек Тулепов. Ислом ва акддапараст ок,имлар
суфрийларнинг гоявий рах,бари ва бошлиги булган, у 
умавийларни агдариб ташлашга ва хукмрон доира- 
лардан к,асос олишга даъват этган. 76/695 йили Дажла 
(Тигр)дарёси юк,ори х,авзасида суфрийлар кузголон 
кутаришган. Солих,нинг улимидан сунг 77/696 йили 
кузголонга рах,барликни Шабиб ибн Язид кулга олган. 
Суфрийлар Урта Ирокда тарк,алиб, Мадоинни эгал- 
лашган ва унда мустах,кам урнашиб олишган. Бирок, 
икки жангда куп талафот кургач, Шабиб азрак,ийлар 
билан кушилиш мак,садида Кермонга чекинишга кдрор 
к,илган. Дарёдан кечиб утиш чогида Шабиб чукиб 
кетган, шундан кейин 78/697 йили суфрийлар кузго- 
лони тезда бостирилган.
Суфрийлар жамоасининг вужудга келиши хори­
жийлар уртасидаги диний-сиёсий ихтилофлар билан 
боглик,. Хорижийлар кимни «кофир» деб х,исоблаш 
лозим ва уларга к,андай муносабатда булиш керак 
деган масалада ихтилофга боришган. Азрак,ийлардан 
фаркди равишда суфрийлар кузголонда кдтнашмаган 
диндошларини кофир санамаганлар: улар азрак;ийлар 
томонидан уз душманларининг аёл ва болаларини 
улдириш ларини к,оралаганлар, лозим булганда уз 
эътик,одларини яшириш мумкин деб х,исоблашган.
Шунингдек, улар уз ак,идаларида гунох,ларни икки 
хилга ажратиб курсатганлар. Биринчиси - х,ад белги- 
ланган гунохдар. Масалан зино, угрилик, пок аёлни 
зинокор дейиш, нохдк, к,он тукиш. Бу ишларни к,илган- 
ларни кофир дейилмайди, балки зинокор, угри, к,озиф, 
к,отил деб аталади. Иккинчиси - х,ад белгиланмаган 
гунох,лар, масалан намоз, руза, закот каби амалларни 
тарк этган киши кофир саналган.
52



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling