Ajiniez nomidagi nukus davlat pedagogik instituti tarix fakul
Download 0.83 Mb. Pdf ko'rish
|
1974-
yilda kurd xal=i muxtoriyatni amalga oshirish sha=ida =onun =abul =ildi. Muxtoriyat shududida kurd till rasmiy til deb tan olindi. Tash=i siyosatda arablar birligiga kimaklashish oldingi iringa chi=di. Xususan, Iro= 1973-yilda Suriyaga Isroil agressiyasini =aytarishda yordam berdi. Uning armiyasi Damash=ning Isroil =ishinlarini ma\lubiyatga uchratishida mushim rol iynadi. Ayni paytda SSSR bilan ya=inlashish yilini tutdi. Bu ya=inlashuv 1972-yilda ikki davlat irtasida distlik va shamkorlik ti\risidagi shartnoma bilan mustashkamlandi. SSSRning yordami bilan Iro=da 80 ta i=tisodiy ob`ekt =urildi. 1979-yil oxirida shokimiyatni general S.Shusayn egalladi. U mamlakatda diktatura irnatdi. Muxolifatchi kuchlar faoliyati ta=i=landi. Iro=ni “=udratli” davlatga aylantirishga kirishdi. Sharbiy xarajat bar =achongidan sham oshirildi. Million kishilik armiya barpo etildi. Iro=ning =udrati =ishni davlatlarni tashvishga solib =iydi. Chunki avantyurist S. Shusayndan shamma narsani kutish mumkin edi. Chunonchi, 1980-yilda u Eronga shududiy da`vo bilan chi=di. Bu shol Iro= — Eron urushini keltirib chi=ardi. Urush 8 yil davom etdi. Shar ikki tomon minglab =urbon berdilar. Katta i=tisodiy talafot kirdilar. Iro= ma=sadiga erisha olmadi. Eron iz shududi daxlsizligini shimoya =ila oldi.
1990-yil avgustida S. Shusayn yana bir avantyuraga =il urdi. U +uvaytni bosib olish ma=sadida armiyasini bu mamlakatga kiritdi. Biro= xal=aro shamjamiyat 82 bunga befar= =arab turmadi. BMT Xavfsizlik Kengashi Iro= rashbariyatidan =ishinini +uvaytdan olib chi=ib ketishni talab =ildi. Ammo bu talab bajarilmadi. Bu esa Iro==a =arshi davlatlar ittifo=ining tuzilishiga olib keldi. 1991-yilaing 17-yanvarida bu ittifo= sharbiy kuchlari (asosan A+Sh armiyadan iborat) Iro= armiyasiga shujum boshladi va uni tor-mor etdi. +uvaytning davlat musta=illigi tiklandi. Ammo S.Shusayn Iro=dagi iz shokimiyatini va yakka shukmronligini mustashkamlab bordi. +urollanishni kuchaytirdi. Jashon shamjamiyati Iro=dan ommaviy =ir\in =urollari ishlab chi=arishga imkon beruvchi manbalarni tugatishni talab etdi. +aysar S.Shusayn, bu sha=li talabni inkor etdi, Bunga javoban Iro==a nisbatan i=tisodiy sanksiya chorasi kirildi. Unga kira, Iro= neftini sotish minimum darajada cheklab =iyildi. Xal=ning ashvoli o\irlashdi. A+Sh Iro=ni sharbiy kuch yordamidagina xal=aro shu=u= normalarini shurmat =ildirish mumkin, deb shisobladi va 2003-yil iyun oyida Angliya kimagida Iro==a shujum boshlab, S. Shusaynni tor-mor =ildi. Koalitsiyachilar shamon iz =ishinlarini Iro=da sa=lab turibdilar. A+Sh Iro=ning butun boyligiga, ayni=sa, katta mi=dordagi neftga ega bildi. Iro=da vaziyat keskin bilib, kelgindilarga =arshilik kirsatish ti=tamayotir. Xal= esa urush jaroshatlarini tiklamo=da. Bosh vazir Ayyad Alaviy amerikaparast siyosat yuritmo=da. Saudiya Arabistoni. 1925-yilda Arabiston amiri Abdul Aziz ibn Abdul Rashmon ibn Saud +oshim deyarli butun Arabistonni egalladi. 1932-yilda esa Ibn Saud Saiidiya podsholigi tuzilganligini e`lon =ildi. Shu tari=a Saudiya Arabistoni davlati vujudga keldi. Saudiya Arabistoni shududi Islom dinining markazidir. Musulmonlar uchun mu=addas shisoblangan Makka va Madina shasharlari shu davlat shududida joylashgan. Saudiya Arabistoni mutla= monarxiya davlatidir. Ayni paytda Saudiya Arabistoni dunyoning neftga boy davlatlaridan biri. Bu omil uning i=tisodiyoti gurkirab rivojlanishiga yordam berdi. 1935-yildan boshlab A+Sh neft kompaniyalari neft =azib chi=arish bilan shu\ullana boshladi. Shu yili neft =azib chi=arish biyicha arab-amerika kompaniyasi tuzildi. 1939- yildan boshlab esa neftni sanoat asosida =ayta ishlash boshlandi. 1964-yilda podsholik taxtiga Faysal ibn Saud itirdi. U mamlakatni zamonaviylashtirish va liberallashtirish siyosatini yurita
boshladi. Zamonaviylashtirish deyilganda zamonaviy i=tisodiyotni vujudga keltirish tushunilar edi. U milliy neft sanoatini yaratishga kirishdi. Arab-amerika neft kompaniyasi (ARAMKO) =arorgoshi Saudiya Arabistoniga kichirildi. 1973-yilda Arab-amerika neft kompaniyasi milliylashtirildi. 1982-yildan boshlab kompaniya daromadida Saudiya Arabistoni shissasi 51 foizni tashkil etishiga erishildi. 1999- yilda esa kompaniya tila Saudiya mulki bilib =oldi. Podsho shukumati asholi turmush darajasini yaxshilashga =aratilgan =ator tadbirlarni amalga oshirdi. Chunonchi, meshnat =ilish shu=u=i kafolatlandi. Zamon rushiga mos meshnat =onuni joriy etildi. Oddiy kishilar uchun arzon turarjoylar =urildi. Yu=ori ish sha=i tilanishi kafolatlandi. Tekin tibbiy xizmat joriy etildi. Chet elda davolanish zaruriyati tu\ilganda davlat 83 uning xarajatini iz biyniga oladigan tartib joriy =ildi. Bepul umumiy irta ta`lim amalga oshirildi. I\il i=uvchi bola uchun uning oilasiga kompensatsiya tilovi joriy etildi. +irol Faxd bin Abdulaziz as-Saud (1982-yilda taxtga itirgan) sham Faysal siyosatini davom ettirdi. Bugungi kunda davlat daromadining 92 foizi neftdan kelmo=da. Xususan, 1995-yilda 50 mlrd. dollarlik neft sotilgan bilsa, mamlakatga 30 mlrd. dollarlik xal= iste`mol tovarlari olib kelindi. Saudiya Arabistoni i=tisodiyoti neftdan topgan daromadning shammasini izlashtirishga =odir emas. Shuning uchun topilgan daromadning bir =ismi chet el banklarida sa=lanadi shamda =arzga beriladi. Bu shol Saudiyaning dunyo i=tisodiy tara==iyotida sezilarli rol iynashini ta`minlab kelmo=da. 2005-yil 1-avgustda =irol Faxd vafot efdi. Uning irnini 79 yoshli ukasi Abdullosh bin Abdulaziz as Saud egalladi. Saudiya podsholigining asosiy ittifo=chisi, sham A+Shdir. Aynia paytda arab davlatlari va bosh=a musulmon davlatiari bilan sham shamkorlik =iladi. Shar yili budjetning 10 foizi mi=dorida musulmon davlatlariga yordam kirsatmo=da. Arab davlatlarining A+Sh taklifi asosida Isroil bilan munosabatlarini =ayta =urishda Saudiya Arabistoni katta rol iynadi. Xususan, 1979-yilda Misr-Isroil irtasida Kemp-Devid shartnomasining imzolanishi bevosita Saudiya podsholigining Misrga kirsatgan ta`siri o=ibati bildi, deyish mumkin. Iro=ni +uvaytdaa=uvib chi=arish bilan bo\li= xal=aro operatsiyada sham Saudiya podsholigi iziga xos rol iynadi. Saudiya — Izbekiston munosabatlari sham yildan-yilga rivojlanib bormo=da. Shar yili Izbekistonning 3000—4000 fu=arosi muborak shaj safariga borib kelmo=da. Suriya. Suriya 1941-yilning 27-sentabrida musta=il davlat deb e`lon =ilingan bilsada, ingliz-fransuz armiyasi mamlakat : shududida =ola bergan edi. 1946-yil Suriya Buyuk Britaniya va Fransiyaning iz =ishinlarini olib chi=ib ketishi sha=ida BMTga murojaat etdi. Buning natijasida 1946-yilning 17-aprelida Buyuk Britaniya va Fransiya iz =ishinlarini olib chi=ib ketishga majbur bildilar. Shu tari=a Suriya suvereniteti tila tiklandi va 17-aprel Milliy bayram kuni bilib =oldi. Biro= Suriya shukumati mamlakatda siyosiy bar=arorlikni ta`minlay olmadi. Bu esa 1949-yilda ketma-ket 3 marta davlat tintarishi riy berishiga olib keldi. 1951-yil noyabrida esa polkovnik Shishaklining sharbiy diktaturasi irnatildi. Biro= bu diktatura uzo= yashamadi. 1954-yilda u a\dariidi. 1956-yilda Shukri =uatli prezident etib saylandi. U Misr va Saudiya davlatlari bilan yaxshi munosabat irnatdi. 1956-yilda Misrga =arshi uchlar agressi-yasi davrida Misrga yordam kirsatdi. Ayni paytda SSSR bilan sham munosabatlari mustashkamlanib bordi. Murakkab xal=aro sharoit, sharbiy agressiya xavfi Suriyani Misr bilan birlashishga majbur etdi. 1956-yilning fevral oyida Suriya va Misr yagona davlatga birlashdilar. Bu davlat Birlashgan Arab Respublikasi deb ataldi. Misr prezidenti Jamol Abdul Nosir BAR prezidenti etib saylandi. Biro= bu birlik uzo= davom etmadi. Suriyada shamma taba=alar sham, jumladan, shar-biylarning aksariyat =ismi birlashuvdan birday manfaatdor emas edi. 1961-yiming 8-martida Bass (Arab sotsialistik uy\onish partiyasi) a`zosi bilgan zobitlar gurushi davlat tintarishi itkazdilar. Shokjmiyat Milliy in=ilobiy =imondonlik kengashi =iliga itdi. 1966-yil 23-fevralda shokimiyalni general Shafiz 84 Asad egalladi. U shayotining deyarli oxirigacha prezidentlik lavozimini egallab keldi (2000-yil). Uning vafotidan keyin i\li Busbar al-Asad prezidentlik lavozimiga keldi. 1967-yilda arab-isroil munosabatlari yanada keskinlashdi. Tez orada urush sharakatlari boshlanib ketdi. Bu urushda Suriya iz shududining bir =ismini yi=otdi. 1973-yilgi arab-isroil urushida sham bu shududlarni =aytarib olishga muvaffa= bilinmadi. Suriya Isroil bilan separat shartnoma tuzishga uzo= yillar =arshi bilib keldi. Bu =oida shamon davom etmo=da. “Tinchlik evaziga bosib olingan erlarni =aytarib t olish” tamoyili ostida itkazilgan Suriya-Isroil muzokaralari natijasiz tugadi. Suriya-Isroil munosabatlarida urush sholatining davom etishi Suriyani mudofaaga katta mabla\ sarflashga majbur etmo=da.Suriya iz =ishnisi Livanga sham sharbiy yordam kirsatib kelmo=da. Misr. Misr 1922-yildan boshlab musta=il shisoblansada, amalda Buyuk Britaniya mustamlakasi edi. Vatanparvar kuchlar bu sholatga chek =iyish uchun kurashga birlashdilar. Ular ichida “Ozod zobitlar” yashirin tashkiloti aloshida rol iynadi. 1952-yilning 23-iyulida J. A. Nosir boshchiligida +oshira garnizoni =iz\olon kitardi. Podsho Farrux taxtdan a\darildi. Shokimiyat In=ilobiy =imondonlik kengashi =iliga itdi. 1953-yilning iyun oyida Misr Respublikasi e`lon =ilindi. 1956- yilda davlatning yangi konstitutsiyasi =abul =ilindi. J.A.Nosir mamlakat prezidenti etib saylandi va 1970-yilgacha mamlakatni idora =ildi. Dastlabki yilning iyun oyidayo= Suvaysh kanali milliylashtirildi. Mamlakatda agrar isloshot itkazildi. Bunga chiday olmagan \arb davlatlari Misrga =arshi uchlar agressiyasini uyushtirdilar (Buyuk Britaniya, Fransiya va Isroil). Bu sha=da oldingi mavzuda ma`lumot berilgan. Misr tash=i siyosatda =ishilmaslik sharakatida faol =atnashdi. Shuning bilan bir =atorda SSSR bilan munosabatlarini shar tomonlama mustashkamladi. Ya=in Shar= muammosim tufayli Misr 4 marta arab-isroil urushga tortildi. Va, nishoyat, 1979-yilda imzolangan Kemp-Devid shartnomasi tufayli Isroil bilan tinchlikka erishildi. Isroil bosib olgan shududlarni =aytarib oldi. 1981-yilda ekstrmistlar tomonidan otib ildirilgan A.Sadat irniga kelgan Misr Prezidenti Sh.Muborak (1928-yilda ti\ilgan) Falastin arab xal=ining musta=il davlatga ega bilish ilidai kurashini =illab-=uvvatlab kelmo=da. Arab davlatlari birligini mustashkamlasga intilmo=da. 2005-yil sentyabrdagi birinchi umumxal= saylovida Sh.Muborak \olib chi=di. Ayni paytda Misr Afrika =itasining, arab dunyosining eng rivojlangan, =udratli davlaridan biri. Izbekiston bilan yaxshi munosabatlar irnatgan. Jazoir. Jazoir Ikkinchi jashon urushidan keyin sham Frantsiya mustamlakasi bilib =ola berdi. In=ilobiy vatanparvar kuchlar 1954-yilda “birlik va sharakat =imitasi” tuzdilar. Keyinchalik u “Milliy ozodlik fronti” (MOF) deb ataldi. Uning rashbarligida 1 -noyabrda =urolli =iz\olon kitarildi. +iz\olon umummilliy in=ilobga aylanib ketdi. 1958-yilning 19-sentabrida Jazoir Respublikasining Muva==at shukumati tuzildi. Fransiya mustamlakachi ma`muriyati ozodlik kurachini =onga botirishga sharakat =ildi. Biro= jashon shamjamiyati Jazoir xal=ining ozodlik, kurashini =illab- =uvatladi. Musta=illik uchun kurashda Jazoir xal=i juda katta =urbonlar berdi. Ozodiik kurashi davomida 1 mln. dan orti= jazoirlik shalok bildi. 2 mln. kishi turli konslagerlarga tashlandi. Va, nishoyat, 1962-yilning 1-iyulida Jazoir musta=il Xal= Demokratik Respublikasi deb e`lon =ilindi. Ozodlik kurashining arbobi, MOF
85 rashbari Ashmad Ben Bella yangi shukumatni bosh=ardi. Musta=il tara==iyot yili oson kechmadi. Xususan, 1965-yilda MOF rashbariyati tarkibida bilinish yuz berdi. Mamlakat Prezidenti Ashmad Ben Bella tara==iyotning liberal yili tarafdori edi. Mamlakatda =atti==illik bilan siyosat yuritish tarafdorlari mudofaa vaziri X. Bumeden (1925—1978) atrofida birlashdilar. Ular 1965-yilning 19-iyunida davlat tintarishi itkazdilar. Butun shokimiyat X.Bumeden =ilida tiplandi. 1978-yilda X. Bumeden vafot etgach, Sh. Benjadid Prezident lavozimini egalladi. MOF shukmronligi yillarida mamlakat ijtimoiy- i=tisodiy shayotida tub izgarishlar riy bermadi. Buning sababi iz va=tida zarur ijtimoiy- i=tisodiy va siyosiy isloshotlarning itkazilmaganligi edi. Bu sholat MOF obrisini tushirib yubordi. Ijtimoiy adolatni kuchaytirish talabi mamlakatda diniy sharakatlar mav=eini mustashkamladi. 1989-yilda MOF shokimiyatga bilgan monopol shu=u=idan voz kechishga majbur bildi. Muxolifat partiyalar faoliyatiga ruxsat etildi. 1989-yilda tuzilgan “Milliy =ut=arish islom fronti” (M+IF) ning obrisi kundan-kunga isib bordi. Shu yiliyo= bu diniy partiya mashalliy saylovlarda \olib chi=di. 1991-yilning noyabr oyida itkazilgan umumiy parlament saylovida sham bu partiya MOFni ma\lubiyatga uchratdi. Biro= armiya oliy =imondonligi saylov natijalarini tan olmadi. Sh.Benjadid iste`foga chi=ishga majbur bildi. Uning irniga 1991-yil noyabrda M, Budiar itirdi. 1992-yil 2-iyunida armiya davlat tintarishi itkazdi, M. Budiar ildirildi. Ali Karini shokimiyatni egalladi. M+IF faoliyati ta=i=landi. Diniy ekstremistlar terrorni avj oldirdilar. Buning o=ibatida 100 mingdan orti= fu=aro shalok bildi. Jazoirda shamon siyosiy Shr=arorlik ta`minlangani yi=. Abdulaziz Buteflika mamlakat prezidenti lavozimida ishlamo=da. Marokash. Marokash Fransiya mustamlakasi edi. Marokash xal=ining ozodlik kurashi uzo= davom etdi. Va, nishoyat, 1956-yil 2-mart kuni Marokash musta=illigi sha=ida deklaratsiya imzolandi. 5-aprelda Ispaniya Marokash musta=illigini tan oldi. 1961-yilda Fransiya =ishinlari mamlakatdan olib chi=ib ketildi. A+Sh sharbiy bazasi sham tugatildi. 1962-yildan boshlab Marokash konstitutsiyaviy mo`narxiya davlatiga aylandi. +irol Shasan II mamlakat yangi konstitutsiyasini imzoladi. Marokash arab xal=ining Isroil agressiyasiga =arshi kurashini =illab-=uvatlab kelmo=da. Ayni paytda uning Jazoir bilan munosabatlarida
keskinlik sham mavjud. Bu keskinlik — \arbiy Sashroi Kabir bilan bo\li=. 1975-yilda Marokash bu shududnr bosib oldi. /arbiy Sashroi Kabirda bir necha in yillardan beri separatchilik sharakati davom etmo=da. Jazoir Respublikasi esa ana shu sharakatni =illab-=uvvatlamo=da. Tabiiyki, bu shol Marokash—Jazoir munosabatlariga sovu=lik tushirmay =iymadi. 1999-yilda Shasan II vafotidan sing taxtni i\li Mushammad VI egalladi. Otasidan 30 mln. asholini bosh=arishni, 200 ming armiyani meros =ilib oldi. 50 foiz xal= savodsiz. Tunis. Tunis sham uzo= yillar Fransiya mustamlakasi bilib keldi. Fa=at 1956-yildagina (20-mart) Fransiya Tunis musta=illigini tan olishga majbur bildi. Shokimiyat Yangi Dastur partiyasi rashbarligidagi Milliy front =iliga itdi. Uning rashbari X. Burgiba yangi shukumat tuzdi. 1957-yil 25-iyulida Tunisda monarxiya tugatildi va Respublika e`lon =ilindi. X. Burgiba mamlakatning birinchi Prezidenti etib saylandi.
86 X.Burgiba mamlakatda “Dastur sotsializmi” =urishini e`lon =ildi. Bu ibora amalda i=tisodiyoti davlat, kooperativ va xususiy sektorni mujassamlashtirgan jamiyatni anglatar edi. Ayni paytda bu jamiyat asholi barcha taba=alarining manfaatini aks ettirishi zarur edi. 1969-yildan boshlab davlat yerlari, fransuz mustamiakachilariga =arashli yerlar sotila boshlandi. Shu tari=a mayda va irta yer egalari taba=asi vujudga keltirildi. Sanoat korxonalari sham milliylashtirildi. Shuning barobarida ggShIu va chet el kapitaliga =ulay sharoit yaratib berildi. Biro= mamlakatda ijtirnoiy adolatsizlik avj oldi. Bu, iz navbatida, siyosiy be=arorlikni vujudga keltirdi. Natijada diniy yinalishdagi partiyalar kuchaydi. Shunday sharoitda sharbiylar 1987-yil 7-noyabrda tintarish itkazdilar. X. Burgiba shukumati a\darildi. Shokimiyat general Ben Ali =iliga itdi. Tunis tash=i siyosatda sham \arb, sham arab davlatlari bilan munosabatlarni rivojlantirib bormo=da. 1976- yilda u Evropa Ittifo=i bilan shartnoma imzoladi. 1989-yilda esa Arab ma\ribi Ittifo=i a`zosi bildi. Arab davlatlari ligasi a`zosi sifatida Falastin arab xal=ining iz davlatiga ega bilish shu=u=ini =illab-=uvvatlab kelmo=da. Liviya. Liviya Birinchi jashon urushi yillaridan 1943-yilgacha Italiya mustamlakasi bilib keldi. 1943-yilda Italiya ittifo=chilarga taslim bilgach, Fransiya va Buyuk Britaniya bosh=aruviga itdi. 1951-yilda Liviya musta=il davlat deb e`lon =ilindi. Liviyada monarxiya =aror topdi. +irol Idris II tash=i siyosatda, birinchi navbatda, Buyuk Britaniya va A+Sh bilan ya=inlashish yo`lini tutdi. Chunonchi, 1953-yilda mamlakat shududida Buyuk Britaniya, 1954-yilda esa A+Shning sharbiy bazalarini tashkil etish sha=ida bitimlar imzolandi. Shu tari=a buyuk davlatlar izlarining Afrikadagi manfaatlarini shimoya =ilishda Liviyani tayanch nu=tasiga aylashtirdilar. Biro= Idris I siyosati sharbjylar orasida norozilik tu\dirdi. Ular 1969- yil 1-sentabrda sharbiy tintarishni amalga oshirdilar. Tintarishga polkovnik M. Kaddafiy (1942-yilda tu\ilgan) rashbarlik =ildi. Shokimiyat in=ilobiy =imondonlik kengashi =iliga itdi. Tintarish `riatijasida monarxiya a\darildi. Mamlakat Liviya Arab Respublikasi deb e`lon =ilindi. Buyuk Britaniya va A+Sh 1970-yilda Liviyadan iz sharbiy =ismlarini olib chi=ib ketishga majbur bildi. Mamlakatda davlat organlarini =ayta tashkil etish boshlandi. Umumiy Xal= Kongressi Oliy shokimiyat organi deb e`lon =ilindi. 1977-yil 3-man kunidan boshlab Liviya Arab Respublikasi Liviya Xal= Arab Jamaxiriyasi nomi bilan ataladigan bildi. M. Kaddafiy esa 1-sentabr in=ilobining rashbari deb e`lon =ilindi. Shu tari=a u davlatning yagona rashbariga aylandi. Liviya milliy boyligining asosini neft tashkil etadi. Shukumat Liviyada neft =azib chi=arish bilan shu\ullanuvchi barcha kompamyalarni tila yoki =isman miliiylashtirdi. Mamlakat ichkarisida neft mashsulotlarini sotish va ta=simlashni davlat iz =iliga oldi. MUUy neft-kimyo sanoati shamda neft tashuvchi flot yaratildi. Uviya i=tisodiyotida davlat sektori katta salmo==a ega. Neft sanoatidan tash=ari, banklar, su\urta kompaniyalari, yirik =ishlo= xijalik birlashmalari, transport, =urilish kompaniyalari shamda tash=i savdo davlat ixtiyoridadir. Liviya =onunlari kishining meshnat natijasini izlashtirib olmaydigan tadbirkorlik faoliyati bilan shu\ullanishga ruxsat etadi.
87 Mamlakat rashbariyati asholining ijtimoiy shimoyasi masalasiga aloshida e`tibor berdi. Ish sha=i tilashni davlat tartibga solib turadi. Turar joy uchun kam sha= olinadi. Asholiga bepul tibbiy xizmat kirsatiladi. Umumiy va oliy ta`lim sham bepul. Obyektiv sabablarga kira, mamlakat =ishlo= xijaligi kam tara==iy etgan. Shuning uchun ozi=-ov=at mashsulotlar chetdan sotib olinadi. Shunday bilsada, bugungi Liviya—dunyoning eng boy davlatlaridan bin. Liviya yiliga 110 mln. tonna neft =azib oladi, Neft savdosi mamlakat \aznasiga 10 mlrd. dollar daromad keltiradi. Liviya faol tash=i siyosat yuritadi. U Arab Davlatlari Ligasi, Afrika shamkorligi tashkiioti, =ishilmaslik sharakati, Arab ma\ribi Ittifo=i kabi regional tashkilotlar a`zosidir. Falastin Ozodlik Tashkilotini =illab-=uvvatlaydi. Unga katta mi=dorda moliyaviy yordam sham kirsatadi. Biro= Liviya xal=aro terrorizmni =illab- =uvvtlashda sham ayblanib kelmo=da. Bu esa uning A+Sh tomonidan jazolanishiga sabab bilgan. A+Sh M.Kaddafiyni jismonan yi= =ilish ma=sadida 1986-yilning 15-aprelida Liviya poytaxti Tripoli shashrini bombardimon =ildi. Lekin M. Kaddafiy omon =oldi. Ayni paytda 2000-yilda Liviya xal=aro terrorizmda gumon =ilingan ikki fu=arosini xal=aro sud shukmiga topshirishga majbur bildi. Xal=aro sud (Gaaga shashrida) ularning birini aybdor deb topdi va =amo= jazosiga shukm =ildi. 2005- yilga kelib M.Kaddafiy \arb davlatlarining barcha talablarini bajardi. =urollanish dasturini tixtatdi. /arb xal=aro cheklovni bekor =ildi.
Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling