Akbar bahromov shavkat sharipov manzura nabiyeva
Download 4 Mb. Pdf ko'rish
|
4-tabiatshunoslik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Oydir
|
tabiiy yo‘ldosh
Sayyoralardan Merkuriy va Veneraning tabiiy yo‘l- doshlari yo‘q. Boshqa barcha sayyoralarning tabiiy yo‘ldoshi mavjud. Yerning bitta tabiiy yo‘ldoshi bor. Bu – Oydir. Mars Marsning diametri Yernikidan ikki marta kichik. chiqadi. Mars sayyorasi siyrak turli xil gazlar bilan qoplan- gan. Bu gazlardan qaytgan Qu yosh nurlari bizga qon rangiga yaqin bo‘lgan qizg‘ish tusda ko‘rinadi. Shu ning uchun qadimda Mars sayyorasini «Urush xudosi» deb atashgan. Marsning sirti tosh va qumlar bilan qoplangan. Mars sayyorasining 2 ta tabiiy yo‘ldoshi bor. Marsdan muzlagan suv parchalari topilgan. Lekin bu sayyorada ham hayot yo‘qligi aniqlangan. Yupiter eng katta sayyora hisoblanadi. Quyosh atrofini bizdagi hisob bo‘yicha 12 yilda bir marta aylanib chiqadi. Uning diametri Yernikidan 11 marta katta. Bu sayyora ulkan bo‘lsa-da, uning sirtida tog‘lar va chuqurliklar yo‘q. Chunki uning sirti, asosan, suyuq holatda bo‘lib, turli xil gazlar bilan o‘ralgan. Yupiter sirti kunduz kuni ham sovuq bo‘lib, harorat 100 °C gacha pasayadi. Saturn Saturn ham ulkan sayyora hisoblanadi. U Yupiter- chiqishi uchun 30 yilga yaqin vaqt ketadi. Saturn halqali sayyoradir. Uning halqalari turli qattiq jismlar va changlardan iborat. Sirti suyuq holatdagi moddalardan tashkil topgan. Uni turli gazlar o‘rab turadi. Sirtidagi o‘rtacha harorat bo‘ladi. Uran Uran sayyorasining diametri Yernikidan 3 marta katta. Lekin Yerdan juda uzoqda bo‘lgani uchun bu sayyorani ko‘rib bo‘lmaydi. Bu va undan uzoqdagi Neptun sayyorasini faqat maxsus asboblar yordamida aylanib chiqadi. Sayyora sirti muzlagan moddalardan iborat bo‘lib, turli gazlar bilan qoplangan. Sayyora sirtidagi o‘rtacha harorat 210 °C ni tashkil etadi. Neptun sayyorasi Uran sayyorasidan biroz katta. Say yora sirti suyuq holatdagi moddalardan iborat. Uni ham turli gazlar o‘rab turadi. Neptun sirtidagi harorat |
