Akbar bahromov shavkat sharipov manzura nabiyeva
Quyosh sistemasini qanday osmon jismlari tashkil etgan? 2
Download 4 Mb. Pdf ko'rish
|
4-tabiatshunoslik
- Bu sahifa navigatsiya:
- QUYOSH SISTEMASIDAGI BOSHQA OSMON JISMLARI. KOSMONAVTIKA
|
1. Quyosh sistemasini qanday osmon jismlari tashkil
etgan? 2. Sayyora nima? U qanday ma’noni bildiradi? 3. Tabiiy yo‘ldosh nima? Yerning nechta tabiiy yo‘ldoshi bor? 4. Sayyoralar haqida gapirib bering. 5. Sayyoralar ichida eng sovuq sayyora qaysi? yozuvsiz xaritaga chizing va sayyoralarning nomlarini yozing. QUYOSH SISTEMASIDAGI BOSHQA OSMON JISMLARI. KOSMONAVTIKA Tunlari yulduzlar orasida «bosh» va unga ergash- gan «dum»dan iborat osmon jismini kuzatish mumkin kometa Kometaning boshi qattiq holatdagi tosh, temir va bosh qa moddalardan, dumi esa gaz va changlardan iborat. Boshi ning diametri bir necha kilometr, dumining uzunligi esa bir necha million kilometrgacha bo‘ladi. Kometalar orasida shunday ulkanlari borki, ularning uzunligi 200 million kilometrdan ortiq, ya’ni Yerdan Quyoshgacha bo‘lgan masofadan ham katta. orbita bo‘yicha aylanib yurmaydi. Ular sayyoralarning orbitasini kesib o‘tib, Quyoshga gohida yaqinlashadi, gohida uzoqlashadi. Masalan, katta kometaning boshi Venera sayyorasining oldida bo‘lsa, dumining uchi Mars sayyorasi yonida bo‘lishi mumkin. Quyosh sis- - yoralar o‘z yo‘lida kometaning dumi orasidan o‘tadi. Kometalar dumini Yer sayyorasi ham kesib o‘tishi mumkin. Agar shunday hodisa yuz bersa, kometa dumini tashkil etgan gaz va changlar Yer sharini o‘rab turgan havoda yo‘q bo‘lib ketadi. Bizga keyingi 200 yil ichida kometalar Yer bilan ikki marta to‘qnashgani ma’lum. Ikkala holda ham kometaning dumi Yer sharini kesib o‘tgan. Lekin Yer shari zarar ko‘r magan. Mabodo kometaning boshi Yer shariga yaqinlashsa, 7-rasm. Kometa. 19 un dagi tosh va temirlar havoda erib ketadi. Chunki kometa boshi Yerga juda katta tezlik bilan yaqinla- shayotganda havoga ishqalanib erib ketadi. Quyosh s is temasida sayy or alar v a kometa - lardan tashqari, son-sanoqsiz «daydi toshlar», ya’ni asteroidlar ham mavjud. Yer shari atrofi - da juda ko‘p «daydi toshlar» sayyoramiz bilan yuradi. Ularning ayrimlari sayyo- ramizga yaqinlashganda Yer shari ularni o‘ziga tortadi. Nihoyatda katta tez lik bilan Yerga uchib ke- layotgan bunday «daydi toshlar» «Meteor» so‘zi «osmon hodisa si» degan ma’noni bildiradi. Osmon da meteorlarni, ya’ni «uchar yulduz- lar»ni har kechada ko‘rish mumkin. Deyarli barcha meteorlar Yer yuziga yetib kelmasdan yonib tamom bo‘ladi. Download 4 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|