Александр Андреэв Шамбала вақти Дарҳақиқат, Шамбала вақти келди. Н. Рерич и қисм

9. Лапландия - эртаклар ва сеҳргарлар мамлакати

Худди шу 1920 йил ўрталарида А.В.Барченко Петроград педагогика академиясида бир йиллик курсни тугатди. Унинг диссертатсияси психологиянинг энг сирли муаммоларидан бирига бағишланган ва Э. М. Мессмачернинг хотираларига кўра, "Уйқу, қиш уйқуси, зулм" деб номланган.^[121]. Бундан икки йил аввал В.М.Бехтерев томонидан ташкил этилган А.В.Барченко ва Мия ва ақлий фаолиятни ўрганиш институти ўртасидаги ҳамкорликнинг бошланиши ҳақидаги маълумотлар ҳам шу даврга тўғри келади. Ўша пайтда мураббий В. Л. Дуров билан биргаликда ўргатилган итларда ақлий таклиф билан тажрибалар ўтказган В. М. Бехтерев ва унинг институтдаги ҳамкасблари В. П. Қашқадамов, А. К. Борсук, Л. Л. Василев ва бошқаларнинг эътибори, шубҳасиз, парапсологларни ўзига тортди. А. В. Барченконинг тадқиқотлари, шунингдек, унинг "Антик фан" соҳасидаги тадқиқотлари. Шундай қилиб, биз ушбу муассасада А.В.Барченко томонидан ўқилган: "Замонавий табиатшунослик нуқтаи назаридан қадимий таълимотлар руҳи" номли маъруза ҳақида биламиз, кейинчалик у институт материалларида нашр этиш учун тавсия этилган.^[122]. Ўша йили А.В.Барченко ҳам яна бир нечта илмий маърузаларни ўқишга таклиф қилинди, аммо номаълум сабабларга кўра у сўзлашдан ва асл тадқиқотини нашр этишдан бош тортди.^[123].
А.В.Барченконинг юқорида тилга олинган олимлар билан яқинлашишига парапсихология билан бир қаторда шу йилларда ғарб тадқиқотчиларини айниқса ўзига жалб этган Шарқ (ҳинд-тибет) тиббиёти ҳам асос бўлиб хизмат қилди. Василий Павлович Қашқадамов (1863–1941), машҳур гигиэнист, 1899–1900 йилларда. Ҳиндистонда хизмат сафарида бўлган ва у ерда вабо ва унга қарши курашиш йўлларини ўрганган ва ҳинд шифокорлари тажрибасини ўрганган. Қашқадамов Россияга қайтгач, “Ҳинду дорихонаси ҳақида” маърузасини ўқиб чиқди ва “Ҳинду тиббиёти ҳақида қисқача очерк” (Санкт-Петербург, 1902) нашр этди. Леонид Леонидович Василев (1891-1965), физиолог-рефлексолог ва парапсихолог ёшлигида теософияни яхши кўрар эди, Лондондаги Теософия Жамиятининг нашрларига обуна бўлган ва бу уни сирли "психик ҳодисалар" ни ўрганишга ундаган. Л. Л. Василев Тибет тиббиётига ҳам қизиқмаган. сирли "руҳий ҳодисалар" ни олди. Л. Л. Василев 1900-йилларнинг бошларида тибетлик шифокор П. А. Бадмаэвнинг муваффақиятли амалиёти туфайли Санкт-Петербургда кенг тарқалган Тибет тиббиётига ҳам қизиқмаган. Инқилобдан бироз олдин Л. Л. Василев ўз хизматчиси билан Буддист зиёратчилар карвонига қўшилиб Тибетга саёҳат қилгани ҳақида маълумотлар мавжуд.^[124]. Кейинчалик, у бир вақтлар бу мамлакатда кузатган жуда ғайриоддий сув протседураси ҳақида гапирди: тибетлик роҳиблар тоғ оқимининг оқаётган сувида юришади ёки ҳаракатсиз туришади, шу билан бирга у эрда ибодат ғилдираклари ўрнатилган. (Бу муолажа, шекилли, даволашдан кўра кўпроқ профилактика бўлган.) Қизиқувчан саёҳатчи бир муддат ғорда ёлғизликда ўтказди, тафаккур амалиёти билан шуғулланди, бу эса ҳайратланарли даражада Доктор Блекнинг баъзи саҳифаларини эслатади. (Бу А.В.Барченко романи Л.Л.Василевни шарқ саёҳатига илҳомлантирганини англатадими?!) Олим 1920–1930 йилларда Тибет тиббиётини ўрганишни давом эттирди. П. А. Бадмаэвнинг жияни Н. Н. Бадмаэв бошчилигида.
1921 йил 30 январда Мия институти, эҳтимол, унинг директори В. М. Бехтеревнинг ташаббуси билан, А. В. Барченкони "ўлчов деб аталадиган ҳодисани ўрганиш учун" Мурман ва Лапландиядаги Шимолий Муз океани қирғоқларига юборди. Ўлчаш (эмирячениэ) - бу руҳий касаллик, истерия фитнаси ва шаманик транс ўртасидаги нарса. Айниқса, ўша пайтда Узоқ Шимол ва Сибирнинг туб аҳолиси (якутлар, юкагирлар, ламутлар, айнолар, Трансбайкал бурятлар), шунингдек, уни "сакраш" (сакраш, сакраш) деб атаган малайлар орасида тез-тез кузатилган. Бу Н. А. Виташевскийга "ибтидоий психоневроз" сифатида ўлчаш ҳақида гапиришга имкон берди. Тадқиқотчилардан бири С.И.Митскевич якуг аёлидаги типик тутилиш (“менерик”)ни шундай тасвирлайди: “Онг гангиб қолади, қўрқинчли галлютсинатсиялар пайдо бўлади: бемор шайтонни кўради, қўрқинчли одам ёки шунга ўхшаш нарса; қичқира бошлайди, қўшиқ айтади, ритмик тарзда бошини деворга уради ёки у ёқдан-бу ёққа силкитади, сочларини ёради.^[125]. Менерик бир ёки икки соатдан бутун кун ёки тунгача давом этиши ва бир неча кун давомида такрорланиши мумкин. Якутлар одатда тутилишни танадаги шикастланиш ёки ёвуз руҳнинг ("менерика") эгаллаши билан изоҳлашади ва шунинг учун бундай ҳолларда: "жин қийнамоқда" дейишади. С.И.Митскевичнинг сўзларига кўра, аҳоли орасида "менеряклар" ҳақида турли хил ҳикоялар мавжуд, масалан, "улар ўзларини пичоқ билан тешишлари мумкин ва бу ҳеч қандай из қолдирмайди, улар оддий ҳолатда сузишга қодир бўлмасдан сузишлари, қўшиқ айтишлари мумкин. номаълум тил, келажакни башорат қилиш" ва бошқалар.^[126]. "Руҳ" эга бўлган киши кўп жиҳатдан шаманга ўхшайди ва олимларнинг фикрига кўра, ўлчов ва шаманизмга ўхшаш шаманнинг кучи ва қобилиятига эга. Уларнинг орасидаги ягона фарқ шундаки, "манерик" беморни ўз иродасига қарши эгалик қилади, шаман эса ўз ихтиёри билан "руҳ" ни чақиради ва унга буйруқ бериши мумкин. Қизиғи шундаки, рус деҳқонлари орасида, айниқса, тасаввуф секталари орасида, худди шундай касаллик мавжуд бўлиб, уни халқ орасида истерия деб аташган. 19-аср охирида рус олимлари, жумладан В. М. Бехтерев унга эътибор беришди.^[127]. Вақти-вақти билан пайдо бўлган "ғалати касаллик" ҳақидаги нашрлар А.В.Барченкога маълум бўлиши мумкин. Қандай бўлмасин, у В.М.Бехтеревнинг жозибали таклифини иккиланмасдан қабул қилди, айниқса бу унга ва унинг яқинларига бир муддат оч Петроградни тарк этиш имкониятини берди.
А.В.Барченко 1921 йил баҳорининг бошларида рафиқаси Наталя ва унга ҳамма жойда эргашган иккита энг содиқ шогирди - шахсий котиби бўлиб ишлаган Юлия Вонифатиэвна Струтинская ва Лидия Николаэвна Шишелова-Маркова ҳамроҳлигида Мурманга жўнаб кетди. Иккинчиси машҳур Дума арбоби, ўта ўнгчи Н. Э. Марковнинг (Марков 2) қизи бўлиб, у билан А. В. Барченко, эслаганимиздек, 1918 йилда бир неча бор учрашган. А. В. Барченко у билан учрашган, эҳтимол Д. В. Бобровский даврасида. , Марковнинг қариндоши. Л.Н.Маркова 1918-йилда отасининг ортидан муҳожирликга боришни истамади ва болшевиклар Россиясида ҳаётини енгиллаштириш мақсадида шарқона талаба Ю.В.Шишелов билан фамилиясини ўзгартиришга имкон берадиган уйдирма никоҳ тузди. Биз 1921 йил апрел ойининг бошида қуёш тутилишини кузатиш учун Мурманга бордик. ва А.А.Кондиаин, ўша вақтга келиб унинг рафиқаси бўлган Э.М.Месмачер билан М.Я.Мошонкин бошчилигидаги кичик РОЛМ экспедитсияси таркибида. Астроном-ихлосмандлар Мурманга саргузаштлар билан этиб келишди: йўлда уларнинг поезди ҳалокатга учради ва бутун поэзднинг фақат охирги иккита вагони релсларда қолди. Яхшиямки, олимларнинг ҳеч бири жабрланмади, чунки улар кетаётган вагон поэзднинг энг орқа томонида жойлашган эди, гарчи асбоблар озгина шикастланган бўлса ҳам. 8 апрел куни Мурманск портида қуёш тутилиши кузатилди. Иш якунида экспедитсия аъзолари маҳаллий аҳоли учун бир қанча машҳур маърузалар ўқидилар. Йўлда уларнинг поезди ҳалокатга учради ва бутун поэзднинг фақат охирги иккита вагони релсларда қолди. Яхшиямки, олимларнинг ҳеч бири жабрланмади, чунки улар кетаётган вагон поэзднинг энг орқа томонида жойлашган эди, гарчи асбоблар озгина шикастланган бўлса ҳам. 8 апрел куни Мурманск портида қуёш тутилиши кузатилди. Иш якунида экспедитсия аъзолари маҳаллий аҳоли учун бир қанча машҳур маърузалар ўқидилар. Йўлда уларнинг поезди ҳалокатга учради ва бутун поэзднинг фақат охирги иккита вагони релсларда қолди. Яхшиямки, олимларнинг ҳеч бири жабрланмади, чунки улар кетаётган вагон поэзднинг энг орқа томонида жойлашган эди, гарчи асбоблар озгина шикастланган бўлса ҳам. 8 апрел куни Мурманск портида қуёш тутилиши кузатилди. Иш якунида экспедитсия аъзолари маҳаллий аҳоли учун бир қанча машҳур маърузалар ўқидилар.
Мурманда Кондиаинлар А.В.Барченко ва унинг катта “оиласи” билан бир неча бор учрашишди. Кейинчалик Э эслаганидек, улар яшаган.
М. Cондиаин, ўтиб бўлмас лой ўртасида, денгиз бўйида турган ёғоч казармада. Қизиқ бир тафсилотни эслайман: казармада кўплаб чойшаблар бор эди, лекин А.В.Барченко уларни ўлдирмади, балки уни тишламаганликларига ишонтириб, деразадан улоқтириб юборди. Ва учта аёл ҳам худди шундай қилишди^[128]. Ўша пайтда А.В.Барченко шифокорлар ташлаб кетган сил касаллигидан ўлаётган ёш йигитни даволаш билан шуғулланган. У уни ўзига хос усул билан даволади - у ҳали совуқ бўлганида, уни очиқ ҳавода қуёшга ботишга мажбур қилди. Ажабланарлиси шундаки, бундай муолажалар ҳақиқатан ҳам шифо топди - бемор тез орада оёққа турди ва даволанишни давом эттириш учун ўзи Қримга боришга муваффақ бўлди. Бошқа сафар, Кондиаинлар ўз дўстларини катта омборда топиб, бир гуруҳ денгизчиларга қандайдир маъруза ўқидилар. Мурманда қисқа вақт қолишдан сўнг, Кондиаин эр-хотин Петроградга экспедитсия билан қайтиб келишди.
А.В.Барченко икки йил давомида доимий равишда Шимолда қолди. У Мурмандаги биологик стантсияда ишлаган - у йирик ва майда чорва учун озуқа сифатида фойдаланиш мақсадида денгиз ўтларини ўрганган. Қизил сув ўтларидан агар-агар ажратиб олиш бўйича ишлар олиб борилди. У маърузалар ўқиди, унда у қимматли озуқавий ва шифобахш хусусиятларга эга бўлган денгиз ўтларини инсоният истеъмол қилишни иштиёқ билан тарғиб қилди. Бундан ташқари, у Мурманск денгиз ўлкашунослик институти раҳбари сифатида ўлкашунослик билан шуғулланган - у минтақанинг ўтмишини, унинг туб аҳолиси - Лаппларнинг ҳаёти ва эътиқодларини ўрганган. Бу унинг Кола ярим оролининг тубига узоқ вақтдан бери режалаштирилган экспедитсиясига тайёргарликнинг бир қисми бўлиб хизмат қилди. Мурманск Губекосо (вилоят иқтисодий конферентсияси) ташаббуси билан жиҳозланган ушбу экспедитсия 1922 йил августда бошланган. Унда олим билан бирга унинг учта ҳамроҳи, шунингдек, Петрограддан махсус келган А. А. Кондиаин ва мухбир Семенов иштирок этди. (Э.М. Кондиаин бу сафар эрига эргаша олмади, чунки унинг қўлида янги туғилган чақалоқ - 1921 йил кузида туғилган ўғли Олег бор эди).
чунки унинг қўлида янги туғилган чақалоқ бор эди - 1921 йил кузида туғилган ўғли Олег)
Экспедитсиянинг асосий вазифаси Лаппс ёки Сами яшайдиган Ловозеро черков ҳовлисига туташ ҳудудни ўрганиш эди. Бу эрда олимлар томонидан деярли ўрганилмаган Россия Лапландиясининг маркази эди. Ўртада айтиб ўтамизки, Россия шимоли узоқ вақтдан бери А.В.Барченконинг эътиборини тортди. Уруш арафасида пайдо бўлган “Зулматдан” романида у Чухонлар ўз ҳудудини эгаллаб олгандан сўнг ер остига ўтган Чуд қабиласи ҳақидаги қадимий афсонани сўзлаб берди. Ўшандан бери эр ости мўъжизаси "кўринмас тарзда яшайди" ва муаммо ёки бахтсизликлар олдида у эрга тушади ва Олонетс вилояти ва Финляндия чегарасидаги "печора" ғорларида пайдо бўлади.^[129]. А. В. Барченко яна Ловозеро йўлида мўъжиза ҳақида ёш Лапп "жодугар" - шаман Анна Василевнадан эшитди. “Бир пайтлар Лапплар Чуд билан жанг қилишган. Улар ғалаба қозонишди ва ҳайдаб кетишди. Чуд ер остига кирди, икки бошлиқлари отларга миниб кетишди. Отлар Сейид кўлидан сакраб ўтиб, тошларга урилди ва у эрда абадий қоя қолди. Лапплар уларни "Қари одамлар" деб аташади. Саёҳатнинг бошида содир бўлган бу шаман билан боғлиқ ажойиб воқеа бор.
“Кечқурун улар (экспедитсия аъзолари – А.А.) Анна Василевнанинг чодирига етиб келишганда, А.В.нинг юрак хуружи қаттиқ кечди. Анна Василевна уни даволашни ўз зиммасига олди. У ерда ётарди. У унинг оёқларида туриб, узун сочиқ билан ёпди, нимадир пичирлади ва ханжар билан қандайдир манипулятсиялар қилди. Кейин у кескин ҳаракат билан ханжарни А.В.А.В.нинг юрагига кўрсатди, у юрагида даҳшатли оғриқни ҳис қилди. У ўлаётганини ҳис қилди, лекин у ўлмади, лекин ухлаб қолди. Мен тун бўйи ухладим, эртаси куни эрталаб қувноқ ўрнимдан туриб, икки фунтли рюкзакни елкага ташладим ва йўлда давом этдим.^[130]. Кейинчалик (Э.М. Кондиаиннинг сўзларига кўра) А.В.Барченконинг юрак хуружлари такрорланмади.
А.В.Барченконинг мўъжизавий давоси барчада катта таассурот қолдирди. Айтиш керакки, ўша пайтда Лапплар ёки Самилар ҳақида жуда кам маълумотлар бор эди, чунки улар жуда яккаланиб қолган. Қадим замонлардан бери бу қаттиқ қутбли минтақада яшаб келган Лапп халқининг келиб чиқиши асрлар ва ҳатто минг йилликлар зулматида йўқолган. Экспедитсиянинг бошида, Ловозерога ўтиш пайтида унинг иштирокчилари тайгада жуда ғалати ёдгорликни - катта тўртбурчаклар гранит тошини учратдилар. Тошнинг тўғри шакли ҳаммани ҳайратда қолдирди ва компас ҳам унинг асосий нуқталарга йўналтирилганлигини кўрсатди. Кейинчалик, А.В.Барченко ва А.А.Кондиаин шуни аниқлашга муваффақ бўлдиларки, Лапплар истисносиз православ динига эътиқод қилсалар ва барча черков маросимларини ғайриоддий ғайрат билан бажарадилар,
Ловозерони елканли қайиқда кесиб ўтиб, экспедитсия муқаддас деб ҳисобланган Сейд кўли яқинидаги йўналишда ҳаракат қилди. Мох ва майда буталар ўсиб чиққан тайга чакалакзорини кесиб ўтган тўғридан-тўғри йўлак унга олиб борди. Тозаликнинг тепасида, Ловозеро ҳам, Сейд кўли ҳам кўринадиган жойдан яна бир тўртбурчак тош бор эди.
“Бу жойдан сиз Ловозеронинг бир томонидаги оролни - Роговой оролини кўришингиз мумкин, унга фақат Лапп сеҳргарлари қадам қўйиши мумкин эди. У ерда кийик шохлари бор эди. Агар сеҳргар шохларини ҳаракатга келтирса, кўлда бўрон кўтарилади. Бошқа томонда Сейд кўлининг қарама-қарши тик қояли қирғоғини кўришингиз мумкин, аммо бу қояларда Авлиё Ишоқ собори катталигидаги улкан фигура жуда аниқ кўринади. Унинг контурлари тошга ўйилгандек қоронғи. Падмаасана позасидаги фигура. Бу қирғоқдан олинган фотосуратда уни осонгина ажратиб олиш мумкин эди."
А. А. Кондиаинага ҳинд ёгисини эслатган қоядаги фигура Лапп афсонасидан олинган “Қари одамлар” (ёки бошқа версияга кўра “Қари одам”). Бироқ, замонавий тадқиқотчи В.Н.Демин унда яна бир нарсани кўрди - хоч шаклида қўлларини чўзган одам.
Экспедитсия аъзолари Лапп чодирларидан бирида Сейид кўли қирғоғида тунашди. Эртаси куни эрталаб улар сирли фигурани яхшироқ кўриш учун қояга сузишга қарор қилишди, аммо Лапплар уларга қайиқ беришни қатъиян рад этишди. Умуман олганда, саёҳатчилар Сейид кўлида тахминан бир ҳафта ўтказдилар. Бу вақт ичида улар Лапплар билан дўстлашдилар ва уларга эр ости йўлакларидан бирини кўрсатдилар. Бироқ, зиндонга кириш ҳам мумкин эмас эди, чунки унинг кириш жойи яна сирли тўртбурчаклар тошлар билан қопланган, тупроқ билан тўсиб қўйилган эди. Экспедитсия "муқаддас кўл" яқинида Лапп антик даврининг яна бир қанча ёдгорликларини топди, шу жумладан тош "пирамида" барчани қизиқтирди.
Кондиаин оилавий архиви А. А. Кондиаиннинг "Астрономик кундалиги" нинг бир неча саҳифаларини мўъжизавий тарзда сақлаб қолди, экспедитсиянинг бир куни ҳақидаги ҳикояни бу эрда тақдим этишга лойиқдир:
“10/ИХ. "Қари одамлар". Мотовская кўрфазида қоя устидаги тозаланган жойни эслатувчи оқ, гўё тозаланган фонда ўзининг қоронғу контурлари билан инсонни эслатувчи улкан фигура ажралиб туради. Мотовская лаби ҳайратланарли, жуда чиройли. Кенглиги 2-3 верст бўлган, ўнг ва чап томондан улкан тик қоялар билан чегараланган, баландлиги 1 верстгача бўлган тор коридорни тасаввур қилишингиз керак. Бу тоғлар орасидаги лабда тугайдиган истмус ажойиб ўрмон билан қопланган, арча – ҳашаматли, нозик, баландлиги 5-6 метргача, зич, тайга арчаларига ўхшайди. Атрофда тоғлар бор. Куз, кулранг-яшил рангли доғлар, қайин, аспен ва алдернинг ёрқин буталари билан личинкалар билан кесишган ён бағирларни безатади; Узоқда даралар ажойиб амфитеатр каби чўзилган, улар орасида Сейд кўли ҳам бор. Даралардан бирида биз сирли нарсани кўрдик: монастирлар ёнида, у эрда ва у эрда дара ёнбағирларида ётган жойларда, улкан шамга ўхшаш сарғиш-оқ устун ва унинг ёнида кубик тош кўринарди. Шимолдан тоғнинг нариги томонида сиз 200 метр баландликдаги улкан ғорни ва унинг яқинида девор билан ўралган қасрга ўхшаш нарсаларни кўришингиз мумкин.
Қуёш шимолий кузнинг ёрқин суратини ёритиб юборди. Соҳилда 2 та вежа бор эди, уларда Лапплар черков ҳовлисидан балиқ овлаш учун кўчиб ўтадилар. Улар Ловозерода ҳам, Сейид кўлида ҳам тахминан. 15 киши. Ҳар доимгидек, бизни илиқ кутиб олишди ва қуруқ ва қайнатилган балиқ билан муомала қилишди. Овқатдан кейин қизиқарли суҳбат бошланди. Барча кўрсаткичларга кўра, биз ўзимизни кулранг ҳаётнинг энг жонли муҳитида топдик. Лапплар жуда табиат болалари. Улар насронийлик эътиқодини ва антик давр эътиқодларини ажойиб тарзда бирлаштиради. Улар орасида биз эшитган ривоятлар жўшқин ҳаёт кечиради. Улар "Қари одам" дан қўрқишади ва ҳурмат қилишади.
Одамлар ҳатто кийик шохлари ҳақида гапиришдан ҳам қўрқишади. Аёлларга ҳатто оролга боришга рухсат берилмайди - улар шохларни ёқтирмайдилар. Умуман олганда, улар ўзларининг сирларини ошкор қилишдан қўрқишади ва ўзларининг зиёратгоҳлари ҳақида жуда истамай гапиришади, жаҳолатни баҳона қилишади. Бу ерда кекса жодугар яшайди, 15 йил олдин вафот этган сеҳргарнинг хотини, унинг акаси, ҳали кекса, Умб кўлида қўшиқ айтади ва шаманизм билан шуғулланади. Улар вафот этган чол Данилов ҳақида ҳурмат ва қўрқув билан гапиришади, у касалликларни даволайди, зарар этказади ва об-ҳавони йўқотади, лекин унинг ўзи бир марта "шведлардан" (аниқроғи Чудлардан) кийиклар, алданган харидорлар учун депозит олган. , яъни, у афтидан кучлироқ сеҳргар бўлиб чиқди ва уларга жиннилик юборди.
Ҳозирги Лапплар бироз бошқача турдаги. Улардан бири Азтек хусусиятларига эга, иккинчиси мўғул. Аёлларда кўзга кўринган ёноқлари, бироз яссиланган бурунлари ва кенг кўзлари бор. Болалар рус туридан озгина фарқ қилади. Маҳаллий Лапплар ундинларга қараганда анча қашшоқроқ яшайди. Улар жуда кўп хафа бўлишади, ҳам руслар, ҳам Изҳемтслар. Уларнинг деярли барчаси саводсиз. Хулқ-атворнинг юмшоқлиги, ҳалоллик, меҳмондўстлик, соф болаларча руҳ - бу Лаппсни ажратиб турадиган нарса.
Кечқурун бироз дам олиб Сейд кўлига бордим. Афсуски, биз у эрга қуёш ботгандан кейин этиб келдик. Баҳайбат даралар кўк туман билан ёпилди. Тоғнинг оқ фонида "Қари одам" нинг контурлари ажралиб туради. Ҳашаматли йўл тайбол орқали кўлга олиб боради. Ҳамма жойда кенг йўл бор, ҳатто асфалтланганга ўхшайди. Йўлнинг охирида кичик бир тепалик бор. Ҳамма нарса шуни кўрсатадики, қадимги даврларда бу боғ қўриқланган ва йўлнинг охиридаги баландлик "Қари одам" олдида қурбонгоҳ бўлиб хизмат қилган.
Ҳаво ўзгариб, шамол кучайиб, булутлар тўпланиб борарди. Биз бўронни кутишимиз керак эди. Соат 11 ларда қирғоққа қайтдим. Шамол шовқини ва дарёнинг шиддатли оқимлари яқинлашиб келаётган қоронғу тунда умумий шовқинга айланди. Ой кўл устида кўтарилиб турарди. Тоғлар сеҳрли ваҳший кечада кийинган эди. Вежага яқинлашиб, мен стюардессани қўрқитдим. У мени “Қари одам” деб ўйлабди ва даҳшатли қичқириб юборди ва ўз жойида ўлиб қолди.
У зўрлик билан уни тинчлантирди. Кечки овқатдан кейин биз одатдагидек ухлашга ётдик. Ажойиб шимолий ёруғлик тоғларни ёритиб, ой билан рақобатлашди."
Қайтиш йўлида А.В.Барченко ва унинг ҳамроҳлари Ловозеродаги "тақиқланган" Ҳорн оролига яна экскурсия қилишга ҳаракат қилишди - улар биринчи уринишни саёҳатнинг бошида қилишган - аммо бу сафар улар муваффақиятсизликка учради. Улар қирғоқдан сузиб чиқишлари билан осмонни бирдан қора булутлар қоплади. Довул урилди, у бир зумда устунни синдириб ташлади ва қайиқни деярли ағдариб юборди. Охир-оқибат, саёҳатчилар кичкина, бутунлай яланғоч оролда ювинишди ва у эрда совуқдан қалтираб тунашди. Эрталаб биз қандайдир тарзда Ловозерскка эшкак эшишга муваффақ бўлдик. Шох ороли ҳақиқатан ҳам "сеҳрланган" бўлиб чиқди!
Лапландия экспедитсияси иштирокчилари 1922 йил кузининг охирида Петроградга қайтиб келишди. 29 ноябр куни А. А. Кондиаин Жаҳон тадқиқотлари жамиятининг географик бўлими йиғилишида ўз саёҳати натижалари тўғрисидаги маъруза билан нутқ сўзлади. Эртаклар ва сеҳргарлар мамлакати”. Унда у экспедитсия томонидан қилинган ҳайратланарли кашфиётлар ҳақида гапириб, унинг фикрича, маҳаллий Лапплар "қандайдир қадимий маданий ирқдан" келиб чиққанлигини кўрсатди. У кўрсатган фотосуратлар ва шаффофлар йиғилганларда катта таассурот қолдирди. Ва бир мунча вақт ўтгач, Петроград газеталарида экспедитсия раҳбари билан шов-шувли интервю ва қадимги Лапландия маданиятининг сирли ёдгорликлари тасвирлари пайдо бўлди. “Проф. Барченко Миср тсивилизатсиясининг пайдо бўлиши давридан ҳам қадимги даврга оид қадимий маданият қолдиқларини топди.
“Россия Лапландиясининг Лапплари бугунги кунгача минтақанинг маданий кириб бора олмайдиган бурчакларида сақланиб қолган тарихдан олдинги диний марказлар ва ёдгорликларнинг қолдиқларини ҳурмат қилади. Масалан, темир йўлдан бир юз эллик верст ва Ловозеро черков ҳовлисидан 50 верст масофада экспедитсия ушбу диний марказлардан бири - муқаддас Сейид кўли қолдиқларини - улкан муқаддас тасвирлар қолдиқлари, тарихдан олдинги тозаланган кўлни топишга муваффақ бўлди. бокира тайболда (кўпинча), ярим йиқилган эр ости йўллари билан - муқаддас кўлга яқинлашишни ҳимоя қилувчи хандаклар. Маҳаллий Лапплар қизиқарли ёдгорликларни синчковлик билан ўрганишга уринишларга жуда ёқимсиз. Улар экспедитсияга қайиқни рад этишди ва ҳайкалларга яқинлашиш бизники ва уларникига ҳар хил бахтсизликлар олиб келишидан огоҳлантирдилар.^[131].
А. В. Барченконинг ҳикояси "бир қатор нуфузли этнографлар ва антропологларнинг" фикрига асосланиб, Лапплар "кейинчалик шимолий кенгликларни тарк этган халқларнинг энг қадимги аждодлари" деган баёнот билан якунланди. Шу билан бирга, у таъкидлаганидек, "сўнгги пайтларда Лапплар дунёнинг барча қисмларининг митти қабилалари билан бир қаторда, ҳозирги пайтда анча баландроқ оқ ирқнинг энг қадимги аждодлари бўлиб туюладиган назария кучайиб бормоқда. ”
Лапландия экспедитсияси томонидан кашф этилган кашфиётларга умумий қизиқиш шунчалик катта эдики, 18 апрел куни жаҳон олимларининг илтимосига биноан А. А. Кондиян ўз маърузасини такрорлашга мажбур бўлди. Олимлар ўртасида кечган қизғин муҳокамада жамият томонидан таклиф этилган А. В. Барченко ҳам иштирок этди. Бироқ, унинг далиллари ва нотиқликлари скептикларни ишонтира олмади. Муҳокама натижаларини география бўлими котиби В.Шибаэв қуйидаги сўзлар билан умумлаштирди: “Узоқ давом этган фикр алмашуви, отряд бошлиғи А.В.Барченконинг нутқи ва борган жойлардан бир қатор транспарентлар ўз самарасини бермади. Кўпчилик иштирокчиларнинг кузатувлари ва кашфиётларини тасвирлашда маърузачининг холислиги йўқлиги ҳақидаги фикрларни рад этинг, чунки тақдим этилган фотосуратлар жуда қарама-қарши хулосалар чиқаришга имкон беради"^[132].
1923 йил ёзида шубҳали кишилардан бири, Арнолд Колбановский Барченконинг йўлбошчиси Михаил Распутинни топиб, қадимги тсивилизатсия ёдгорликлари мавжудлигини кўриш учун Ловозеро-Сейдозерский минтақасига ўзининг экспедитсиясини ташкил қилди.
А. Колбановский билан биргаликда бир гуруҳ "объэктив кузатувчилар" - Ловозеро волости ижроия қўмитаси раиси, унинг котиби ва волост политсияси - ҳимояланган Лапп жойларига боришди. Аввало, А. Колбановский гўёки "бутлар сояларини" кўриш мумкин бўлган "сеҳрланган" Ҳорн оролига боришга ҳаракат қилди. 3 июл оқшомида жасур ва энг муҳими, хурофотсиз саёҳатчилар отряди, жодугарлик афсунига қарамай, Ловозеро бўйлаб сузиб ўтиб, Роговой оролига қўнди. Унинг ҳудудини бир ярим соатлик текшириш эса ҳеч қандай натижа бермади. “Оролда бўронлар қулаган дарахтлар бор, у ёввойи, бутлар йўқ - чивин булутлари. Улар сеҳрланган кийик шохларини топишга ҳаракат қилишди, Лапп афсоналарига кўра, улар илгари келаётган шведларни аллақачон чўктирган. Бу шохлар ҳаммага "об-ҳаво" юборади,^[133]. Саёҳат ҳисоботида А.Колбановский бу ёдгорликларни топишга муваффақ бўлган-бўлмагани ҳақида ҳеч нарса айтилмаган.
Эртаси куни, аниқроғи, тунда - эътиборни жалб қилмаслик учун - отряд қўшни Сейдозерога кўчиб ўтди. Улар "Чол" нинг сирли "ҳайкали" ни кўздан кечиришди - бу "шаклида одам қиёфасига ўхшаш масофадан туриб тик қоядаги қорамтир қатламлардан бошқа нарса эмаслиги" маълум бўлди. Сейдозерский қояларининг чўққиларидан биридаги "ошпаз" фигураси худди шу хаёлга айланди. Аммо қадимги тсивилизатсия мавжудлигини тасдиқловчи асосий далиллардан бири бўлган тош "пирамида" ҳали ҳам мавжуд эди. А. Колбановский М. Распутинга эргашиб, Мотка-Губанинг жанубий қирғоғидан узоқдан кўринадиган ушбу "ажойиб қадимий ёдгорлик" олдига борди. Ва яна муваффақиятсизлик: “Биз яқинлашдик. Кўзим тоғ чўққисида шишиб турган оддий тошни кўрди”.
А.В.Барченконинг барча кашфиётларини инкор этган А.Колбановскийнинг хулосалари экспедитсия тугагандан сўнг дарҳол Мурманскнинг "Полар ҳақиқат" ("Лапландиядаги қадимги тсивилизатсия излари бўйича ҳаракат") томонидан нашр этилган. ). Шу билан бирга, газета муҳаррирлари ўз шарҳларида А.В. Барченко ва унинг "гуруҳи" нинг хабарларини "янги Атлантис ниқоби остида ишонувчан тоғ фуқаролари онгига киритилган галлютсинатсиялар" сифатида жуда киноя билан тавсифладилар. Петроград"^[134]- Лапландия экспедитсияси натижаларини жаҳон экспертлари ўртасида муҳокама қилишда аниқ ишора. Шу сабабли, А. А. Кондиаиннинг такрорий ижроси тўғрисидаги ҳисоботни нашр этаётганда, РОЛМ журнали таҳририяти уни А. Колбановскийнинг имтиҳон натижаларига ҳаволани ўз ичига олган батафсил эслатма билан таъминлашни зарур деб ҳисоблади ва энг муҳими, қайд этди. Бу жойларга ташриф буюрган шахс А. Э. Ферсманнинг экспедитсияси ҳам "уларда археологик ҳеч нарса топмаган".^[135]. Буларнинг барчаси Петербург олимлари орасида А.В.Барченко мухолифларининг мавқеини мустаҳкамлади.
Ловозеро тундра саҳросида А.В.Барченко қайси қадимий “Шимолий сивилизатсия” изларини топган? 1920-йилларда бу саволга ҳеч ким жавоб бера олмади ва фақат бизнинг давримизда 1997 йилда Лапландия экспедитсиясининг йўналишини такрорлаган олим В.Н. Демин ишонч билан таъкидлайди: Кола ярим ороли афсонавий Гипербория, "бешик". ва инсоният сивилизатсиясининг аждодлари уйи"^[136]. Демину и его спутникам удалось вновь увидеть те загадочные — рукотворные, по внешнему виду, — памятники, которые более 70 лет тому назад так поразили А. В. Барченко и А. А. Кондиайна: мощеную дорогу-просеку среди чахлой арктической тайболы, ведущую к священному Сейд-озеру, площадку с каменным алтарем в конце нее для совершения какого-то ритуала, гигантское изображениепетроглиф на отвесной скале на противоположной стороне озера. В то же время участники этой новой экспедиции сделали и несколько собственных открытий. Например, они обнаружили некое сооружение, весьма напоминающее остатки древней обсерватории. Но насколько справедливы выводы современных ученых? Не принимают ли они, подобно исследователю Юкатана О. Плонжону, желаемое за действительное? Чтобы подтвердить или опровергнуть гипотезу В. Н. Демина, потребуются новые интенсивные исследования комплексного характера с привлечением самых разных специалистов — геологов, археологов, гидрографов, спелеологов и др. И такие исследования действительно ведутся и уже приносят некоторые плоды^[137]. Для самого же А. В. Барченко Лапландская культура являлась одним из очагов высокоразвитой древней цивилизации, наравне с Шамбалой-Агартой. Согласно запискам Э. М. Кондиайн, местонахождение этого очага было также определено — «вычислено» — на глобусе А. А. Кондиайном при помощи «Универсальной схемы».
Қизиғи шундаки, 1999 йилда нашр этилган "Россия шимолининг сирлари" китобида В.Н.Демин ўзи кашф этган Гипербореа-Арктидани афсонавий Шимолий Шамбала билан боғлашга ҳаракат қилган. Бироқ унинг бундай фаразни (тил, адабий ва диний аналогиялар) ёқлаб келтираётган далиллари ҳар доим ҳам ишонарли эмас. Шу билан бирга, олим бизнинг моддий дунёмизда мавжуд бўлган ўзига хос "руҳий ҳақиқат" сифатида Шамбаланинг янги контсептсиясини таклиф қилди. Шамбала, унинг фикрича, "инсоният жамиятининг тарихи ва тарихдан олдинги даври билан боғлиқ бўлган ва айни пайтда ундан мустақил равишда мавжуд бўлган маълум бир ахборот-энергия тузилмасини ифодалаши мумкин. Ҳар бир инсон, қоида тариқасида, дунё Шамбала - ҳамма жойда тарқалган маълумот ва энергия "денгизи" нинг истакларини ушлашга имкон берадиган қобилиятларни уйғотиш ва ривожлантиришга қодир.^[138]. В.Н.Демин ушбу ғояни янада ривожлантирар экан, “Ер биосферасидан, шунингдек, яқин ва узоқ Космосдан келаётган маълумотларни қабул қилиш учун геологик жиҳатдан мослаштирилган” сайёрадаги айрим нуқталар ҳақида гапиради. Бу нуқталар "Умумжаҳон билимлари контсентратсиясининг муқаддас марказлари" бўлиб, бу маънода биз кўплаб эрдаги "Шамбала" нинг мавжудлиги ҳақида гапиришимиз мумкин. Бироқ, улар ер юзасида эмас, балки унинг чуқурлигида - тоғларда, дараларда, ғорларда, эр ости бўшлиқларида, носозликлар (шу жумладан, сув билан тўлдирилган) ва ҳоказоларда жойлашган. Ушбу энергия маълумот манбаларидан, В. Н.Демин ҳамда барча замон ва халқларнинг пайғамбарлари ва руҳ кўрувчилари, жумладан, жаҳон динларининг ижодкорлари, шунингдек, Н.К. ва Э.И.Реричс ўз билимларини тортдилар.^[139].
1923 йил бошида, Мурмандан қайтгач, А.В.Барченко Мия институтида "ўлчаш" ҳодисаси бўйича ўз кузатишлари натижаларини тақдим этган маъруза қилди. Унинг хабари катта қизиқиш уйғотди, буни институт томонидан А.В.Барченкога берилган “Сертификат” тасдиқлайди.^[140]. Кўп ўтмай, В. М. Бехтерев А. В. Барченкони институтда бир йил олдин ташкил этган, А. К. Борсук ва Л. Л. Василев бошчилигидаги Руҳий таклиф комиссияси ишида иштирок этишга таклиф қилди. Л. Л. Василев ўз хотираларида ҳайратланарли фактни - бир қатор Петроград оккултистлари комиссияси билан ҳамкорлик қилиш ҳақида хабар беради:
“Ушбу комиссиянинг асосий хусусияти шундаки, унинг таркибига илм-фан вакиллари ҳам, оккултизм тарафдорлари ҳам – руҳшунослар (Нилов, Лобода, доктор Яблонский), теософлар (Лихов, институт биносининг коменданти ҳам бўлган, унинг квартирасида комиссия йиғилган эди. ), бошқа оккултистлар (Погорелский, шунингдек, шифокор, Антоновский, биолог ва журналист Барченко), замонавий ёзувчи Н.А. Энгелҳардт ва бошқалар камроқ ташриф буюришди.^[141].
Бироқ, биз билганимиздек, А.В.Барченко нафақат, тўғрироғи, оккултист эмас, балки тадқиқотчи, изланувчан ва ўзига хос олим эди. Буни 1923-йил октабр ойида Главнаука (РСФСР Халқ Маориф Комиссарлиги Академик Марказининг Илмий, музей ва илмий-бадиий муассасалар Бош бошқармаси) бошлиғи иштирокида махсус комиссияси тузилгани билан ҳам тасдиқлаш мумкин. , эски болшевик маҳкум Ф.Н.Петров ва физик А.К.Тимирязева А.В.Барченконинг “қадимги шарқ табиат фалсафаси” (яъни “Қадимги фан”) мавзусидаги бир неча маърузаларини эшитиб, унинг тадқиқотини “нафақат жиддий ва қимматли” деб тан олишди. илмий, балки сиёсий жиҳатдан ҳам." Натижада, қарор қабул қилинди: “Ўртоқнинг тадқиқотларини чуқурлаштириш ва қўллаб-қувватлаш.^[142]. Шундай қилиб, айтиш мумкинки, Петроград оккултсион олимининг тадқиқотлари бу вақтга келиб нафақат шон-шуҳрат, балки расмий совет фанининг маълум бир эътирофига сазовор бўлди.
Шу билан бирга (1923 йил охири) А.В.Барченконинг ҳаётида яна бир қувончли воқеа юз берди - у ёш шогирдлари ва мухлисларидан бири Олгага уйланди. Шу билан бирга, А.В. Барченко ўзининг ёрдамчиси ва яхши дўсти бўлиб қолган биринчи рафиқаси Наталя билан муносабатларни узмади.