Александр Андреэв Шамбала вақти Дарҳақиқат, Шамбала вақти келди. Н. Рерич и қисм

Сизни чин дилдан ҳурмат қиламан, А. Беноит”^[94].
1915 йилда Владимиров "Ғарбий услубда" нашр этишни режалаштирган эди - эҳтимол И. Ф. Моргенстерн мисолида - ўзининг ноёб "адабий картотекаси" - ХХ аср бошлари рус адабиёти ва санъати намояндаларининг психографологик "портретлари" томонидан тузилган. уни. (Бу эрда шуни таъкидлаш керакки, бу "портретлар" у томонидан нафақат қўл ёзуви таҳлили асосида, балки фотосуратлар ёрдамида ҳам яратилган, чунки Моргенстиэрннинг фикрига кўра, фотография қўл ёзуви бўйича мутахассиснинг асосий ёрдамчисидир.) Бироқ, бу режалар. Владимиров ўз асарини нашр этиш учун керакли маблағни топа олмаганлиги сабабли амалга ошмади.
меҳнат.
Кейинги йили К.К. М.П.Мурашев билан биргаликда адабий-бадиий мазмундаги газета чиқаришни ташкил этишга ҳаракат қилади. Аммо бу уриниш ҳам маблағ етишмаслиги туфайли ҳеч нарса билан тугамайди. Мурашевнинг Владимировга ёзган мактубларидан бирида яна бир ғоя - нашриёт ҳамкорлигини ўрнатиш ҳақида гап боради. Унинг таркибига А. Блок, С. Есенин,
А. Ремизов, А. Липетский, М. Мурашев, шунингдек, рассомлар - "Рерич ва кейин кимни тасвирлайди"^[95]. Мурашевнинг мактубидан келиб чиқадиган бўлсак, унинг ёки Владимировнинг Н.К.Рерич билан шахсий алоқалари бор-йўқлигини айтиш қийин.
1917 йил кузидаги инқилобий воқеалар пойтахтдан узоқда, Мурманск темир ёʻли қурилиши олиб борилаётган Қандалакша яқинида муҳандис С.Ф.Островский кабинетида катта ҳисобчи К.К.ни топди. Унинг бу пайтдаги кайфияти Петрограддаги рафиқасига юборилган бир нечта қисқа хабарлар орқали яхши ифодаланган. Мана, К.К.нинг Октябр қўзгʻолонидан атиги бир ой олдин Шимолий қутб айланаси бекатида юк вагонида беқарор қўли билан ёзган хабарларидан бири: “... Чўлнинг даҳшати, совуқ, шамол, ёмгʻир. бугун эса қор ёғди. Биз печкани зўрға қўлга олиб, уни қўйиб, ўтин териб, ёқдик. Мен тўшакда ухлайман"^[96].
1918 йил январ ойида Владимиров Островскийнинг идораси ёпилганлиги сабабли Петроградга қайтиб келди. Август ойининг бошига қадар у тугатиш комиссиясида ишлаган, кейин қисқа муддат кутубхонани бошқарган ва новодеревенский депутатлар Советида ярим кунлик молия бўйича масъул бўлган (К.К. оиласи билан чекка жойда яшаган. шаҳар, Новая Деревня). Ва октябр ойининг бошида, кутилмаганда, мен "Гороховая" да Чекага ишга бордим.
Болшевиклар "Қизил террор" эълон қилганидан кўп ўтмай, инқилобнинг энг даҳшатли кунларида Владимировни бу даҳшатли муассасага нима олиб келди? 18 сентябрнинг биринчи кунларида Петроградская правда 512 киши - аксилинқилобчилар ва оқ гвардиячиларнинг "Оқ террорга жавобан" қатл этилгани ҳақида хабар берди, кейин газета Чека томонидан ҳибсга олинган гаровга олинганларнинг рўйхатини мунтазам равишда нашр эта бошлади.^[97]. Мухбирлари унга мурожаат қилган ақлли ва юмшоқ одамни, "меҳрибон Константин Константинович"ни кутубхоначи сифатидаги камтарона ишини ташлаб, "Чрезвичаика" терговчиси лавозимини эгаллашга нима ундади? Бу саволга жавоб бериш осон эмас. Эҳтимол, Владимировни доимий озиқ-овқат ратсиони олиш умиди шунчаки алдагандир - ахир унинг қўлида катта оила бор эди. Қандай бўлмасин, 1918 йил май ойида у болшевиклар партиясига қайта қўшилди - ё мафкуравий сабабларга кўра, ёшлигидаги инқилобий ғояларни эслаб, ёки ҳисоб-китобсиз. Бироқ, К.К. "ҳокимият"да узоқ давом этмади. Ўн йил ўтгач, у янада муваффақиятли ҳамкасби-терговчига хавфсизлик ходими сифатидаги муваффақиятсиз карераси ҳақида гапириб берди:
"У эрда (ПЧКда - А.А.) у аксилинқилобий бўлимда терговчи лавозимида ишлаган. Бўлим бошлиғи ўртоқ эди. Антипов, ҳозирги халқ комиссари (гап Н.К. Антипов ҳақида кетмоқда - А.А.). 1919 йилнинг февралигача Гороховая 2 да ишладим.Гороховая 2 дан ишдан бўшатилдим. Ишдан бўшатишим сабабларини аниқ билмайман. Гороховаядан кейин Украина матбуот тарқатиш марказий агентлигига кирдим. У эрда у раҳбарлик лавозимини эгаллади. Петроград идораси. Мен у эрда 19 йилнинг кузигача хизмат қилдим. 19 июлда агентликни тугатиш масалалари бўйича Киэвга бордим ва 1919 йил сентябр ойида Петроградга қайтиб келдим ва Гороховая, 2-даги Чекага қайта ўқишга кирдим, у эрда сиёсий ходим лавозимини эгалладим. У 1920-йил охиригача у ерда хизмат қилди ва ўртоқ билан шахсий адоват туфайли ишдан бўшатилди. Комаров (Н.П. Комаров - А.А.), ўша пайтдаги Чека раиси"^[98].
Биз Владимировнинг ПЧКдаги аксилинқилобга қарши кураш бўлимидаги ишининг табиати ҳақида кам нарса биламиз. Масалан, у бир мунча вақт император Александра Федоровнанинг фахрий хизматкори ва суюкли ишончли ходими А. А. Вйрубованинг ишини бошқарганлиги ҳақида маълумотлар мавжуд. Вйрубова, сиз билганингиздек, феврал инқилобидан кейин бир неча бор ҳибсга олинган, баъзан "немис жосуси", баъзида "аксил-инқилобий", ҳатто "болшевик" сифатида узоқ вақт қамоқда ўтирган. Пётр ва Пол қалъаси, Муваққат ҳукуматнинг собиқ аъзолари билан бирга. Ҳокимиятга келгандан сўнг, болшевиклар ҳам Вйрубовани ёлғиз қолдирмадилар: у биринчи марта 7 октябрда ҳибсга олинди, Гороховая билан Вйборг қамоқхонасига юборилди ва у эрдан яна Гороховаяга олиб келинди.
"Мени нимада айблашаётганини билмай," деб эслайди Вйрубова кейинроқ, "Айтганча, мен ҳам бошқалар каби доимий қўрқувда яшадим. <…> Деразалар туну кун машиналар шовқин-сурон қиладиган ифлос ҳовлига қараб турарди. Кечаси "фаолият авжида эди", маҳбуслар доимий равишда олиб келинди ва тинтув пайтида машиналардан танланган нарсалар солинган сандиқлар ва қутилар туширилди: кийим-кечак, чойшаб, кумуш, заргарлик буюмлари - биз қароқчилар лагерида бўлганга ўхшарди. ! Бир куни барчамизни собиқ шаҳар маъмурияти архивидаги даста қоғоз ва китобларни боғлаш учун ишга юборишди; биз чанг босган қоғозларни эрга боғлаб, бу ўйин-кулгидан хурсанд бўлдик. Кўпинча кечаси, биз чарчаб ухлаб қолганимизда, бизни электр чироқи уйғотди ва аскарлар аёллардан бирини чақирди: қўрқиб кетди, у ўрнидан турди, нарсаларини йиғди - баъзилари қайтиб келди, бошқалари ғойиб бўлди ... ва ҳеч ким нима эканлигини билмас эди. ҳар бирини кутар эди."^[99].
Вйрубова терговчи билан биринчи сўроқ ҳақида ҳеч нарса демайди. Бироқ, у 11-ноябр куни ўзини яна Гороховаяда кўрганида, уни чақирган сўроқни эслади.
“Икки киши сўроқ қилинди, улардан бири яҳудий эди; у ўзини Владимиров деб атаган. Тахминан бир соат давомида улар мени немис ташкилоти аъзоси эканлигимга, чекга қарши қандайдир режаларим борлигига, хавфли аксилинқилобчи эканлигимга ва мени албатта отиб ташлашимга ишонтириб, даҳшатли ғазаб билан бақиришди. ҳамма “буржуа”, болшевиклар сиёсатидан бери – зиёлиларни “ёʻқ қилиш” ва ҳоказо. Кўз олдимда руҳий касаллар турганини кўриб, хотиржамликни ёʻқотмасликка ҳаракат қилардим. Аммо бирданига, бир соатча бақиришганидан кейин улар юмшаб, подшоҳ, Распутин ва ҳоказоларни сўроқ қила бошлашди. Мен уларга жуда чарчаганимни, бошқа гапиролмай қолганимни айтдим. Кейин улар "мени узоқ вақт ушлаб туришган" учун кечирим сўрашни бошладилар. Қайтиб, кир каравотга йиқилдим; Сўроқ уч соат давом этди”.^[100].
Ва кейин - бир соатдан кейин - мўъжиза содир бўлди. Бир аскар камерага кириб, бақирди: “Танеэва! Нарсаларингизни бўшатинг!" Бундай бахтли якун шуни кўрсатадики, терговчиларнинг ғайрати инқилоб душманларини қўрқитиш, уларга янги ҳукуматнинг қудратлилигини кўрсатиш учун мўлжалланган КГБ маросимининг ажралмас қисми сифатида ғайратли эди.
Биз Владимиров 1918-1919 йилларда олиб борган яна бир жиноий иш ҳақида ҳам биламиз. Бу 1918 йил март ва август ойлари орасида ПЧК раиси М. С. Уритскийга "фитна ва суиқасд уюштиришда" айбланган икки инглиз офитсери Гаролд Рейнер ва Жефри Гарри Тёрнернинг иши. Бу офитсерлар "РСФСР душмани" сифатида. , 1919 йил 26 январда ўлимга ҳукм қилинди. Бироқ, Тёрнер болшевиклар қасосидан қочишга муваффақ бўлди: март ойи бошида у қамоқхона касалхонасида тифдан вафот этди.^[101].
Кўп йиллар ўтгач (1927 йилда) Владимиров сўроқ пайтида инглиз жосуслари иши "тасодифан" унинг қўлига тушиб қолганини даъво қилди. Болшевиклар Тёрнер ва Райнерни Совет-Финландия чегарасини кесиб ўтмоқчи бўлганларида ҳибсга олишди ва кейин Гороховаяга олиб кетишди. "(Мен) бу иш устида тахминан икки ҳафта ишладим ва дефекторларга ВМНни қўллашни талаб қилдим. Мен бу масалани якунлай олмадим. Мен Чекани тарк этдим ва иш Президиумга ўтказилди”.^[102]. Бироқ, кейин ақл бовар қилмайдиган нарса юз берди: "Тёрнер-Райнер иши" тўсатдан Чекадан ғойиб бўлди, бу Владимировни сўроқ қилган терговчининг сўзларига кўра, унинг ғойиб бўлишига билвосита алоқадор бўлган. Ва ҳақиқатан ҳам бундай шубҳалар учун баъзи асослар бор эди. 1919 йил бошида Владимиров "ҳокимиятдан" истеъфога чиқишидан (ёки ишдан бўшатилишидан) кўп ўтмай, Тёрнернинг рафиқаси эстониялик Фрида Лесман эрининг тақдири ҳақида билиш учун Гороховаяга келди. Кейинчалик, улар яна - "тасодифан" - кўчада учрашишди, гаплаша бошлашди ва шекилли, бир-бирларини ёқтиришди. Владимиров бадиий томошабинлар тез-тез йиғиладиган Миллионная кўчасидаги квартирасида Лесманга ташриф буюришни бошлади. Собиқ хавфсизлик ходимининг инглиз "жосусининг" рафиқаси билан муносабати бир неча ой давом этди, 1919 йил апрел ойида Фрида Лесман Финляндияга қочиб кетди. Лесман билан танишиш эса К.К.га яхши бўлмади.
Владимировнинг "Гороховаядаги" қисқа муддатли хизмати натижаларини сарҳисоб қилсак, у ҳали ҳам Қизил террор даврининг одатий хавфсизлик ходими эмаслигини айтиш керак. Синфий сезгирлик ва ақл-заковатнинг аниқ этишмаслиги К.К.нинг ғалаба қозонган пролетариат ютуқлари қўриқчиси бўлган ушбу муассасада илдиз отишига имкон бермади. Владимиров архивида ушбу даврга оид бир нечта хатлар мавжуд бўлиб, уларнинг муаллифлари унга ёрдам сўраб мурожаат қилишади. Шундай қилиб, Толстой жамияти бошқаруви аъзоси ва Москвадаги Лев Толстой музейи куратор ёрдамчиси
В. Ф. Булгаков "яхши" К. К.дан Чека томонидан ҳибсга олинган Г. Ф. Флерни озод қилишда ёрдам беришни сўрайди.^[103]. Ва Василий Иванович Немирович-Данченко, ёзувчи ва масон (Москва бадиий театрининг таниқли асосчиси Владимир Иванович Немирович-Данченконинг укаси) унга қурол-ярог ътўпламини хавфсиз олиб боришни илтимос қилиб, агар қидирув бўлса, унга мурожаат қилади.^[104]. Владимиров ўзининг табиий хушмуомалалиги билан ПЧКда ишлаган даврида одамларга ёрдам бериш ва ҳатто кимнидир ўлимдан қутқариш имкониятига эга бўлган бўлиши мумкин, аммо ўша Владимиров, биз аллақачон билганимиздек, одамни осонликча босиб олиши мумкин эди. ижро.
Бироқ, Владимиров билан боғлиқ бир сирли ҳолат бор, уни тушунтириш керак. РТО фаолияти билан боғлиқ кўплаб материаллар унинг шахсий архивига - А. А Каменская ("Алба"), С. В. Герриэр ва бошқа теософлар қўлёзмаларининг автографлари (!) қандай тушди? Маълумки, Каменская Россия география жамияти Кенгаши аъзолари Т. Л. Хелмболдт ва В. Н. Пушкина билан бирга қочиб кетган.
1921 йил ёзида Финляндия - ўша пайтда ҳижрат қилишнинг энг осон йўли. Тахмин қилиш мумкинки, қочиш арафасида Теософия жамияти раиси унинг архивининг бир қисмини К.К. сақлашига топширган, аммо биз яна бир нарсани тахмин қилишимиз мумкин: Каменскаянинг архиви унинг квартирасини тинтув қилиш пайтида хавфсизлик ходимлари томонидан мусодара қилинган. , Гороховаяга юборилди ва у эрда, эҳтимол, Алба ишини бошқарган Владимировнинг қўлига хавфсиз тарзда топширилди. Шундай қилиб, Владимиров асосий рус теософининг мақолалари, маъруза матнлари ва дафтарларининг лойиҳаларини олган бўлиши мумкин. Бундай тушунтириш бизга кўпроқ туюлади, айниқса Владимиров Каменскаянинг яқин доирасига тегишли эмаслиги ва шунинг учун унинг ишончига ишониш қийин эди.
Шундай қилиб, Владимиров ва Барченконинг йўллари 18-да кесишди. К.К. янги танишининг квартирасига ёлғиз ёки дўстларидан бири билан туша бошлади ва А.В.нинг қадимги фан соҳасидаги тадқиқотларига қизиқиш билдирди - агар унинг яқин ўтмишдаги оккултсион изланишларини эсласак, чин дилдан бўлса керак. . Кутилмаганда - 1919 йилда бир жойда - Барченко Чекага чақирилди: кимдир унинг "аксил-инқилобий баёнотлари" ҳақида хабар берди. Гороховаяда А.В. ўзини қандайдир ғалати тутган, умуман чекистга ўхшамаган икки терговчи томонидан сўроққа тутилди: улар бу қоралашга ишонмасликларини, унинг ишига жуда қизиқишларини ва ҳатто унга ташриф буюришга рухсат беришларини айтишди. Булар Владимировнинг хизматдаги ўртоқлари эстониялик Эдуард Моритсевич Отто ва Александр Юриэвич Рикс эди. (Маʼлумот учун: Э. М. Отто (1884 й. т.), 1906 йилдан РCПб аʼзоси; 1918 йил февралидан 1922 йил декабригача ПЧКда ишлаган. А. Ю. Рикс (т. 1884) 1889), 1905 йилдан РCПб аъзоси; ПЧКда - 1918 йил июндан 1923 йил февралгача. Маълумки, иккала терговчи дастлаб М. С. Уритскийнинг қотили, шоир-террорчи Леонид Каннегисер ишини олиб боришган, аммо кейин Н. К. Антипов томонидан "антисемитизм учун" терговдан четлаштирилган. ҳис-туйғулари" ва Чекадан ишдан бўшатилган: иккаласи ҳам Уритскийнинг ўлдирилиши сионистлар ва бундистларнинг иши эканлигига ишонишган. Бироқ, 1919 йилда Отто ва Рикс яна Чекага қабул қилинди.^[105]. Бундан ташқари, Отто, Викман ва Владимиров билан бирга, Вйрубова томонидан 18-йил кузида Гороховаяда уни сўроқ қилган терговчилар орасида тилга олинган.^[106]).