Алишер навоий мукаммал

ТАХТИ РАВОН 
Чист он пайкар, ки чораш поя бошад, чорпой? 
Чор дасти дигар андар чор поя устувор. 
Пойҳо чун тир гардад, пояҳо гардад баланд,
Пояҳо хокӣ шавад чун пойҳо гирад қарор. 
Дар шикам низаш бувад шахсе, вале он кас на тифл. 
3-он ки тифл андар шикам, ҳаргиз нагардад ошкор. 
Чор пояш аслӣ омад, чор пояш орият 
Лек бе он орият он аслияш н-ояд ба кор. 
Ҷисми ӯ шуд чору ҷонаш се, валекин з-он се шуд
Ду ба меҳнат боркаш, в-он як ба роҳат комкор. 
ТАХТИРАВОН 
6. У қандай жуссадурки, тўртта пояси, тўрт оёғи бор.
Тўрт қўл тўрт поясидан маҳкам тутган.
Оёқлар ўқдек юрса, поялар юқорига кўтарилади,
поялар тупроққа қўйилса, оёқлар ҳам ором олади.
Қорнида ҳам бир шахс бўлади, лекин у бола эмас,
чунки қорнида бола турса асло кўринмайди.
Тўртта асл пояси бўлса, тўртта пояси орият (вақтинчалик)дир.
Аммо ориятсиз, асл оёқлар ҳеч бир ишга ярамайди.
Унинг жисми тўрттаю жони учтадир, лекин у учта жон (шахс)дан

---

Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. 20-жилд 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
163 
163
иккитаси юк кўтарувчи, бир жон эса роҳатда бахтиёр (ўтиради). 
КЕМА 
Чист он хонаи ба бод равон? 
К-аш бишуд низ бод шуд гузарон. 
Хишт ё санг, об, ё худ гил, 
Кас накарда ба пайкараш дохил. 
Ҳаст бар чӯбҳо вале на сутун, 
Ҳашт дорад сутуну гӯям чун. 
Ҳар сутунаш зи устухону зи пӯст,
Лек ҳар як паи таҳарруки ӯст. 
Хона аз хок бенишона, кӣ дид,
Ба сутунҳо шудан равона кӣ дид? 
Посутун санг кард соҳиби фан,
Посутунҳои ӯ шуд аз оҳан. 
Пӯши он хона ҳамчу пӯшиши нос,
Ҷинси пӯшиданӣ зи ҳар аҷнос. 
Шоҳ шинад дар ӯ ба сад тазъин,
Магар ин шуд ба хона шоҳнишин. 
Бод з-он моили ҳаво кардаш,
Ки Сулаймони, аҳд ҷо кардаш
КЕМА 
7. У қандай уйдирки, шамол билан юради?
Шамол эсса, у ҳам ҳаракатланади.
Ҳеч ким уни андоми (жисми)га сув, тош,
лой аралаштирмаган.
Тахта (ёғоч)ларга маҳкамланган,
лекин устунларга эмас. Устуни саккизтадир.
Ҳар бир устуни суяклар ва пўстлардан ясалган,
бироқ ҳар бири у (уйни) ҳаракатлантириш пайидадир.
Тупроқдан холи бўлган уйни ва устунлар билан

---

Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. 20-жилд 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
164 
164
равон бўлган (уйни) ким кўрибди?
Фан билимдони (ихтирочи) киши оёқ устунларини тошдан 
қилди.
Унинғ оёқ устунлари темирдан бўлди.
У уйнинг кийими худди инсонларнинг кийимларидек,
турли жинсдаги одамларнинг либоси кабидир.
Шоҳ унда юз хил безаклар билан ўтиради,
гўё уйда шоҳдек ўтирибди. Шамол Су-лаймон аҳдини
бажаргани учун ҳам уни ҳавога моил қилди. 
Он чист, ки хокро ба каф мола кашад? 
Чун хеш се-чорро зи дунбола кашад. 
Гарчи бошад чу пири садсола ба ҳилм,
Лекин ҳар сӯ-ш тифли даҳсола кашад.
8. У нимаднр тупроққа кафти билан мола тортади?
Узи каби уч-тўрттани кетидан эргаштиради.
Гарчи юз ёшли ҳалим чолдек бўлса ҳам,
лекин ҳар томонидан ўн ёшли болалар тортади. 
Чи кӯҳест он? Ки дар ҳайъат бувад, чун Бесутун, лекин 
Равон аст он, агарчи кӯҳро натвон равон гуфтан. 
Бувад чун бесутун, аммо ба таҳ чораш сутун бинӣ,
Ки ҳар якро аз онҳо пилпоя метавон гуфтан,
9. У қандай тоғдирки, кўринишдан Бесутунга ўхшайди.
Гарчи тоғни юради деб бўлмаса ҳам, бироқ у юради.
Устуни йўқ, лекин остида тўртта устун кўрасан.
У устунларнинг ҳар бирини пилпоя дейиш мумкин. 

---

Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. 20-жилд 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
165 
165