Alishyer navoiy nomidagi samarqand davlat univyersityeti
-mavzu Buyuk ipak yo'li - shakillanish, rivojlanish bosqichlari va hozirgi zamon
Download 8.06 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bilimlarni kengaytirish va mustahkamlash buyicha seminar mashguloti
- O’quv mashg’ulotining maqsadi
- O’quv faoliyati natijalari
- Faoliyat mazmuni Ta’lim beruvchi Ta’lim oluvchilar
- Qo’shimcha adabiyotlar
- Dars o`tish vositalari
|
4-mavzu Buyuk ipak yo'li - shakillanish, rivojlanish bosqichlari va hozirgi zamon 1.1. Amaliy mashg’ulotda ta’lim texnologiyasi Mashg’ulot vaqti- 2 soat Talabalar soni: 20 – 28 nafargacha Mashg’ulot shakli Bilimlarni kengaytirish va mustahkamlash buyicha seminar mashguloti Amaliy mashg’ulot rejasi 1.Eng qadimgi yo'llar. Buyuk ipak yo'lining paydo bo'lishi va rivojlanishi. 2.Amir Temur va temuriylar davrida Buyuk ipak yo'li shuhratining yanada ortishi. 3 . X V I asrdan boshiab Buyuk i p a k y o ' l i ahamiyatining pasayishi, uning sababhui 4.Hozirgi davrda Buyuk ipak yo'li an'analarini tiklash va rivojlanlinsh borasidagi xalqaro hamkorlik harakatida O'zbekisionning ishtiroki.
nazariy bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlash Pedagogik vazifalar: Eng qadimgi yo'llar. Buyuk ipak yo'lining paydo bo'lishi va rivojlanishi haqida tasavvurlarni kengaytirish; Amir Temur va temuriylar davrida Buyuk ipak yo'li shuhratining yanada ortishiga ijobiy ta’sir ko’rsatgan omillar haqida tushuncha berish; X V I asrdan boshlab Buyuk i p a k y o ' l i ahamiyatining pasayishi, uning sabablari haqida tushuncha berish .Hozirgi davrda Buyuk ipak yo'li an'analarini tiklash va rivojlanlinsh borasidagi xalqaro hamkorlik harakatida O'zbekiston-ning ishtiroki to’g’risida ma’lumotlar berish
Eng qadimgi yo'llar. Buyuk ipak yo'lining paydo bo'lishi va rivojlanishi haqida kengroq gapirib berish Amir Temur va temuriylar davrida Buyuk ipak yo'li shuhratining yanada ortishiga ijobiy ta’sir ko’rsatgan omillar haqida gapirib berish; X V I asrdan boshlab Buyuk i p a k y o ' l i ahamiyatining pasayishi, uning sabablarini yoritib berish Hozirgi davrda Buyuk ipak yo'li an'analarini tiklash va rivojlanlinsh borasidagi xalqaro hamkorlik harakatida O'zbekistonning ishtiroki to’g’risida ma’lumotlarni kengroq missollar tariqasida gapirib berish
suhbat, tushuntirish, tezkor so’rov, zigzag (arra) texnikasi
Ommaviy, guruhlarda ishlash Ta’lim berish vositalari O’quv
qo’llanma, proyektor,
o’quv
topshiriqlari, test savollar Ta’lim berish sharoiti Texnik ta’minlangan, gurhlarda ishlash
uchun mo’ljallangan auditoriya Monitoring va baholash Og’zaki nazorat: savol-javob
327
“O'zbek xalqining etnik shakllanishi” mavzusi bo’yicha amaliy mashg’ulotning texnologik xaritasi Ish bosqichlari va vaqti Faoliyat mazmuni Ta’lim beruvchi Ta’lim oluvchilar Tayyorlov bosqichi Mavzuni aniqlaydi, ta’limiy maqsadni belgilaydi va kutilayotgan natijalarni shakllantiradi. Mavzu bo’yicha tayanch konspektlar ishlab chiqadi. Belgilangan ta’limiy maqsadlarga erishishni ta’minlovchi o’quv topshiriqlarini ishlab chiqadi. Kichik guruhlarda samarali faoliyatni ta’minlash uchun yozma yo’riqnomalarni tayyorlaydi. Ekspert guruhlar faoliyat natijalarini baholash mezonlarini ishlab chiqadi.
1. O’quv mashg’ulotiga kirish bosqichi
1.1. Mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va kutilayotgan natijalarini e’lon kiladi, ularning ahamiyatliligi va dolzarbligini asoslaydi. 1.2. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarga ta’rif berishni taklif qiladi va shu asosda tezkor-so’rov o’tkazib talabalar bilimlarini faollashtiradi. 1.3. Faoliyat kichik guruhlarda o’quv topshiriqlarini bajarish orqali amalga oshirilishini e’lon qiladi. 1.4.
Qo’shimcha ma’lumotlar aks etgan
tayanch konspektlarni tarqatadi. 1.5. Ekspert guruhlar faoliyati natijalarini baholash mezonlarini e’lon qiladi. Tinglaydilar.
Savolni muhokama qilib, ularga javob beradi.
328
2. Asosiy bosqich (60 daqiqa) 2.1.
Talabalarni to’rtta
kichik guruhga
bo’ladi. Mashg’ulotning o’tkazilish tartibini yana eslatadi. O’quv mashg’uloti «o’zi o’rganib, o’zgaga o’rgatish», ya’ni hamkorlikda o’rganish prinsipi asosida o’tkazilishini aytadi 2.2. Guruhlarga ekspert varaqlarini, shu bilan birga, har bir talabaga geometrik shakl tarqatadi va faoliyatlarini tashkil qiladi (geometrik shakllarni vaqtincha bir joyga
ko’yishlarini, vakti kelganda ulardan foydalanishlarini aytadi). Guruhlarda ishni tashkil kiladi. (matnni o’rganib, muhokama kilishga 15 daqiqa beradi). 2.3. Doira shaklini olgan talabalar 1-stol, uchburchak shaklini olganlar 2-stol va to’rtburchak olganlar 3-stol atrofiga o’tirishlarini aytadi. Har xil guruhlardan to’plangan talabalar o’z savollarini boshqa talabalarga yoritishini tushuntiradi. O’zaro o’rgatish jarayoni boshlanadi (15 dakika). Talabalar faoliyatini kuzatadi, ularni
yo’naltiradi, maslahatlar beradi. 2.4. Talabalarni o’zlarini dastlabki joylariga, stol atrofiga kelib o’tirishlarini aytadi. 2.5. Taqdimot boshlanishini e’lon qiladi. Har bir guruhdan 3 nafardan talaba chiqib, faoliyat natijalarini taqdim qilishlarini aytadi. Taqdimot uchun xar bir guruhga 8 daqiqadan vaqt ajratadi. Yo’naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. Javoblarni aniqlashtiradi, to’ldiradi, izoh beradi va tuzatishlar kiritadi. 2.6. Har bir gurux taqdimoti oxirida ekspert savollari bo’yicha xulosalar qiladi. Kichik guruhlarga bo’linadilar.
Topshiriq bo’yicha faoliyat boshlaydilar. Matnlarini o’qib, savollarga javob topadi. Ma’lumotni muhokama kilib, fikr almashib, sistemalashtiradi. Format kog’oziga sxema tarzida tushiradi, taqdimot uchun materiallar tayyorlaydilar.
Faoliyat natijasini taqdimot qiladilar.
3–Yakuniy bosqich (15 daqiqa) 3.1.Mavzu yuzasidan umumiy xulosalar qiladi. 3.2.O’quv mashg’ulotini natijalarini sharhlaydi, guruhlar faoliyati bahosini e’lon qiladi. 3.3. Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beradi: amaliy mashg’ulotga tayyorlanib kelish; nazorat savollariga og’zaki javob berish Tinglaydilar.
Ryeja:
1. Eng qadimgi yo'llar. Buyuk ipak yo'lining paydo bo'lishi va rivojlanishi. 2. Amir Temur va temuriylar davrida Buyuk ipak yo'li shuhratining yanada ortishi. 3. X V I asrdan boshiab Buyuk i p a k y o' l i ahamiyatining pasayishi, uning sababhui 4. Hozirgi davrda Buyuk ipak yo'li an'analarini tiklash va rivojlanlinsh borasidagi xalqaro hamkorlik harakatida O'zbekisionning ishtiroki. Asosiy adabiyotlar: 1. Karimov I.A. Savdo uyidan Ipak yo’lini tiklash sari. Asarlar, P-jild. – T., O’zbyekiston, 1996. 2. Tolstov S.P. Kadimgi Xorazm madaniyatini izlab. – T., Fan, 1964. 3. Radkyevich V.A. Vyelikiy SHyolkovыy put’. – M., 1990. 4. Byeryezikov Ye. Lyegyendы i taynы Uzbyekistana. – T., G’.G’ulom nashriyoti, 1991. 5. Ipak yo’li afsonalari. – T., Fan, 1993. 6. Karimov SH., SHamsutdinov R. Vatan tarixi. – T., Myeros, 1995. 7. Amir Tyemur jahon tarixida. – T., SHarq, 1996. – 168 byet. 8. Kyeryen L., Saidov A. Amir Tyemur va Fransiya (Mas’ul muharrir O’.Tojixonov). – T., Adolat, 1996. – 88 byet. 9. Tyemur va Ulug’byek davri tarixi. – T., 1996. – 263 byet. 10. Xolbyekov M. Amir Tyemurning Yevropa qirollari bilan yozishmalari. – Samarqand, Myeros, 1996. 11. Sulaymonova F. SHarq va G’arb. – T., O’zbyekiston, 1997. Qo’shimcha adabiyotlar: 12. Buyuk Ipak yo’li: gyeografiya, turizm va ekologiya (xalqaro konfyeryensiya ma’ruzalari to’plami). – Samarqand, 1998. – 198 byet.
329
13. O’zbyekistonning yangi tarixi. III-kitob. – T., SHarq, 2000. 14. O’razayev A. Buyuk ipak yo’li qachon paydo bo’lgan. // Markaziy Osiyo madaniyati, 1999, 21-27 yanvar.
15. YAxshilikov J. Buyuk ipak yo’li hamda SHarqning G’arbga ma’naviy-ma’rifiy ta’siri. // O’zbyekistonda ijtimoiy fanlar, 1999, 1-2-soni. 16. hstory.uzsci.net – Tarix institute “O’zbekiston tarixi” jurnali.
Darsning o`quv va tarbiyaviy maqsadi: Talabalarga O’zbyekiston tarixi fanining tadqiqot ob’yekti, pryedmyeti va vazifalari borasida tushuncha byerish, shuningdyek turli davrlarda tadqiqotchilar tomonidan mavzuga byerilgan ta’riflarni talabalarga tushuntirish, mavzuni syerqirra mavzu ekanligidan talabalarni boxabar etish. Dars o`tish vositalari: (Doska, plakat, fan yuzasidan manba va adabiyotlar, tarixiy ma’lumotlar, mavzu yuzasidan har xil tyestlar, kompyutyer, jahon siyosiy xaritasi, izohli lug`atlar) Dars o`tish usullari: Takrorlash, suhbat va savol-javob (mavzuni o`zlashtirishni mustahkamlash), jonli muloqot o`tkazish, erkin fikrlash va so`zlashga o`rgangan holda fikr mulohazalarini bayon qildirish, buning uchun har bir talabaga o`tilgan mavzular, tayanch iboralardan savol tashlanadi. O`qituvchi va talabalar o`rtasida byerilgan savollarni tahlil etish. Tarqatma tyestlar asosida talabaning mavzuni qay darajada o`zlashtirganligini aniqlash. Talabalarni voqyealarni tahlil etishga o`rgatish. Xarita bilan ishlashni talabalarga o`rgatish. Iboralarni izohlash va unga tahlil byerish. Darsning xrono kartasi – 80 minut. O’qituvchi dars davomida quyidagi ishlarni bajaradi: Tashkiliy qism: xonaning tayyorgarligi, jihozlanishi, sanitariya holati-2 minut Talabalarning davomati – 3 minut Hafta davomida bo`lgan yangiliklar-5 minut Talabalar bilim darajasini aniqlash (o’tilgan mavzu bo’yicha)-50 minut Sinov savollar namunasi (savol-javob triqasida)– 10 minut Dars yuzasidan talabalarni zarur adabiyotlar bilan tanishtirish-5 minut Uyga vazifa byerish – 5 minut 1-masala: Kishilik jamiyati paydo bo’libdiki, uning taraqqiyot jarayoni hyech qachon aloqalarsiz bo’lmagan. Odamlar, urug’ jamoalari, qabilalar, elatlar, xalqlar va nihoyat ularni hududiy-iqtisodiy va siyosiy birlishtirgan mamlakatlar o’rtasida doimo aloqalar bo’lgan va bu aloqalar tufayli yo’llar paydo bo’lgan. Biz qadimgi davr tariximizga nazar tashlar ekanmiz, kishilik jamiyatining bronza davridan e’tiboran, ba’zi joylarda undan ham ancha avval, ma’lum ixtisoslashgan yo’llar paydo bo’lganligini bilamiz. Ularning paydo bo’lishida qabilalar, xalqlar va davlatlararo aloqalardan kyelib chiqqan iqtisodiy, etnik, siyosiy va madaniy ehtiyojlar sabab bo’ldi. Tarixda miloddan avvalgi VI-IV asrlarda Eron ahmoniylari saltanati davrida uning hududi bo’ylab «shoh yo’li» tarkib topganligini bilamiz. Lyekin unga qadar O’rta va YAqin SHarqda Badaxshon lazuritiga bo’lgan ehtiyoj «Lazurit yo’li»ning vujudga kyelishiga olib kyelgan. Ana shunday qadimgi yo’llardan biri, G’arb bilan SHarqni bir nyecha ming yillar davomida bir-biriga bog’lab kyelgan «Buyuk ipak yo’li» edi. Bu yo’l orqali SHarqdan (Xitoydan) G’arbga (Vizantiyaga) oqib borgan savdo mollari, asosan, Xitoy ipagi bo’lsa-da, bu yo’l fanga atigi XIX asrning 70 yillarida nyemis olimi K.Rixtgofyen tomonidan «Ipak yo’li» nomi bilan kiritildi. Unga qadar «Ipak yo’li» «G’arbiy myeridional yo’l» dyeb kyelinardi. «Buyuk Ipak yo’li» haqidagi ilk yozma ma’lumotlar miloddan avvalgi 138 yilga to’g’ri kyeladi: Xitoy impyeratori Vu Di topshirig’i bilan Markaziy Osiyoga yuborilgan elchi va sayyoh CHjan Syan «Buyuk ipak yo’li»ni o’rganadi va bu to’g’rida o’z tasnifini byeradi. SHu davrda xunnlar Xitoyning shimoliy tumanlarini talon-taroj qilar edilar va impyerator CHjan Syanni ko’chmanchi xunn qabilalariga qarshi kurashda ittifoqchi va hamkorlar topish uchun jo’natadi. Elchi xunnlar qo’liga asir tushadi va o’n yilcha hibsda yotadi. U asirlikdan qochib, Markaziy Tyan’shan dovonlari orqali Issiqko’lga chiqadi. Norin daryosi bo’ylab Farg’ona vodiysiga kyeladi. Bu yerda o’zi uchun vodiydagi shaharlarni kashf qiladi. Bu shaharlar Farg’ona podshohligiga qarashli ekanligini bilib oladi. Tabiiyki, elchi xitoyning xunnlarga qarshi kurashda Farg’ona hukmdorining yordamini olmoqchi bo’ladi. Lyekin Farg’ona hukmdori faqat savdo aloqalarini o’rnatish istagini bildiradi. CHjan Syan janub sari sayyohatini davom ettiradi. Oloy vodiysidan o’tib, yana xunnlar qo’liga tushadi. Bir yildan kyeyin vataniga qaytadi. Elchi Xitoy impyeratoriga «sayyohati» haqida gapirib byeradi. U Xitoyga Farg’ona otlaridan birini va byeda urug’idan olib borgan edi. Bu otni xitoyliklar samoviy dyeb ataganlar. Impyerator Vu Di o’z saroyi yaqinida byeda ektiradi. Kyeyinchalik u Xitoyning butun shimoli bo’ylab ekiladigan bo’ladi. Xitoyliklar anor, uzum,
330
bodring va yong’oq ekishni ham yo’lga qo’yadilar. SHunday qilib, CHjan Syan yurgan yo’l bo’ylab miloddan avvalgi II-I asrlarda Xitoyni Markaziy va G’arbiy Osiyo bilan bog’lovchi jahon ahamiyatiga ega Buyuk ipak yo’li dyeb ataluvchi narvon yo’li o’tadigan bo’ldi. «Ipak yo’li» Xitoyning qadimgi markazi Siandan boshlanib, Lanchjou orqali Dunxuanga kyeladi. Dunxuanda u ikkiga ajraladi. «Ipak yo’li»ning janubi-g’arbiy tarmog’i Takla-Makon sahrosi orqali Xotanga, undan YOrkyentga kyelib, Pomir tog’ining daralari orqali Vaxonga, undan Baqtriyaning bosh shahri Zariaspga (Balx) kyelgan, Balxda yo’l uch tarmoqqa ajralib, uning g’arbiy tarmog’i Marvga, janubiy tarmog’i Hindistonga, shimoliy tarmog’i Tyermiz orqali Darband, Nautak, Samarqandga qarab kyetgan. «Ipak yo’li»ning shimoli-g’arbiy tarmog’i esa Dulxuandan Bami Kuchi, Turfan orqali Tarim vohasiga – Qashg’arga borgan. Undan Toshqurg’on orqali O’zgan, O’sh, Quva, Axsikyent, Ponga, undan Asht dashti orqali Xo’jand, Zomin, Jizzaxga, so’ngra Samarqandga Nautaka yo’li bilan birlashgan. Yo’l Samarqanddan g’arbga – Dobusiyaga, Malik cho’li orqali Buxoro va Romitanga, undan Varaxsha orqali Paykyent va Forobga borib Amul’ shahriga o’tgan. Amulda Marvdan Urganch tomon Amu bo’ylab kyetayotgan yo’lga qo’shilgan. Qadimda Marv shahri o’zining qadimiy an’analari va har tomonga kyetuvchi savdo karvon yo’llari tutashadigan gyeografik qulayliklariga ko’ra ipak yo’lidan eng yirik shahar edi. SHuning uchun ham Marvda mahalliy din – zardushtiylik ibodatxonalaridan tashqari Hindistonning budda, Vizantiya xristian olamining tayanchlari bor edi. Qadimgi ipak yo’li ungacha shu mintaqadan o’tgach «lazuriyot yo’li», «shoh yo’li» asosida Marvdan G’arbga tomon katta karvon, savdo yo’li bo’lib Xitoy, Hindiston va O’rta SHarqni YAqin SHarq va O’rta yer dyengizi mamlakatlari bilan bog’lab turardi. Tarixiy yozma manbalar va arxeologik matyeriallarning guvohlik byerishicha, Marvdan g’arbga tomon kyetgan ipak yo’li Eronning Gyekotolyepil, Apaliya va Ekbatana (Xamadon) shaharlariga va ulardan o’tib Myesopotamiyaning Ktyesafon va Bag’dod shaharlariga borgan. Undan Dajla (Tigr) daryosining o’ng sohili bo’ylab shimolga kyetib, Anjioxiya (Antokiya) orqali Damashqqa, undan Tir va Quddus shaharlari orqali Misrga o’tib kyetgan. Marvdan chiqqan shimoliy yo’l esa Amul’ orqali Urganchga, undan SHimoliy Kaspiy bo’ylab SHimoliy Kavkazga, so’ngra Qora dyengizning shimolidan Konstantinopolga borib, Bosfor va Dardanyel orqali O’rta Yer dyengiziga o’tib, Vizantiya shaharlarini aralagan. Xitoy impyeratorlari Ipak yo’li g’arbda joylashgan mamlakatlar bilan savdo va diplomatik aloqalar qilganlar. Ular o’z elchilarini katta sovg’a-salomlar bilan O’rta Osiyo, Eron, Misopotamiya va Kichik Osiyo davlatlariga yuborgan. Masalan, Xitoy sayyoxi Gap In milodiy 97 yilda fors qo’ltig’igacha yetib borgan. Makyedoniyalik May Tisian esa 100 yilda Lanchjougacha yetib borgan. Ammo Markaziy Osiyoliklar hamda eronliklar hyech qachon Xitoy bilan Vizantiya yoki Xitoy bilan YAqin SHarq davlatlari o’rtasida byevosita savdo aloqalarining shakllanishidan manfaatdor emas edilar. CHunki bu harakatning «ostida» juda katta iqtisodiy siyosat yetar edi. Ayniqsa, Ipak yo’li uchun kurash III asrdan boshlab Eron bilan O’rta Osiyo o’rtasida hayot-mamot kurashi tusini olgan. Bu borada Eron bilan Parfiya o’rtasida qattiq kurashlar kyetgan. Markaziy Osiyo orqali Xitoydan g’arbga o’tadigan savdo karvon yo’llari doimo sug’dlar nazoratida bo’lgan. Sug’d savdogarlari o’zlarining bu yo’ldagi hukmronligini saqlab qolish uchun SHarqiy Turkistonda, Yettisuvda, Oltoydan to Yenisyey sohillariga qadar bo’lgan hududlarda, SHimoliy Xitoyning SHansi viloyatida, Dunxuan kabi qator shaharlarda o’z karvonsaroylarini va qishloqlarini barpo etganlar. III-VII asrlarda Markaziy Osiyo va O’rta SHarq orqali o’tgan «Ipak yo’li»ning nazorati sug’dlarning qo’lida bo’lgan bo’lsa, VIII asr o’rtalariga kyelib xalqlararo munosabatlar tizimida tub o’zgarishlar yuz byerdi. «Ipak yo’li»ning g’arbiy qismi arablar nazoratiga o’tdi. XIII asrga kyelib CHingizxon ipak yo’lining barcha tarmoqlari bo’ylab nazoratni o’z qo’liga kiritdi. Bu holat to XIV asr o’rtalarigacha davom etdi. Mug’ullar hukmronligi davrida Xorazmning Mahmud yalovoch doirasidagi savdogarlari asosiy rolni o’ynadilar. Agar «Ipak yo’li» orqali Xitoydan G’arb mamlakatlariga, asosan, ipak, ilk o’rta asrlardan boshlab, qog’oz eksport qilingan bo’lsa, bu mamlakatlardan Xitoyga shisha, jundan ishlangan har xil gazlamalar, gilam, palos, oyna, myetall, zyeb-ziynat byezapklari, qimmatbaho toshlar, har xil dorivorlar, arg’umoq otlar kyeltirilgan. Ana shu savdo yo’llari orqali Xitoyning bronza oynalari va kvadratikli tangalari Farg’ona vodiysi va Sirdaryoning o’rta havzasi rayonlariga kyeng tarqalgan. Buyuk Ipak yo’li birgina iqtisodiy ahamiyat kasb etmay, balki u diniy, madaniy myeros yutuqlarini tarqatuvchi, mamlakatlararo diplomatik aloqalarni ta’minlovchi yo’l ham edi. Mas, Hindistonning budda dini shu yo’l bilan Xitoyga Markaziy Osi yo orqali kirib kyelgan. IV-VIII asrlarda Xitoyning tashqi olam bilan savdo aloqalari kyengaydi. Ilk fyeodalizm davrida Xitoyda ipakchilik rivojlanib kyetdi va ipaklar arzon narhda Markaziy Osiyoga Sug’d savdogarlari orqali kirib borgan. Ular faqat mol olib, mol sotuvchi va undan foyda oluvchi jamiyatning boy qatlami hisoblanmay, balki o’zoq safarlarga katta savdo karvoni bilan kyetuvchi savdogar, diplomatlar, ziyo tarqatuvchilar, u yoki bu hududdan yangi joylarga ilg’or xo’jalik 331
ixtirolarini olib boruvchi nufuzli kishilar hisoblanardi. Ular bir vaqtning o’zga mamlakatlar urf-odatlari, kuch va qudrati, xududiy joylashishi, tabiati va davlatni boshqarish tizimini chuqur bilishda o’ta xushyor davlat ayg’oqchilari vazifasini ham o’tar edilar. Davlat boshliqlari ularning kuzatish mahorati va byergan ma’lumotlari asosida o’z tashqi siyosatlarini ryejalashtirar edilar. Bunday ulkan va zaruriy ishlar ana shu savdo-karvon yo’llari tufayli amalga oshirilar edi. Myelodiy eradan boshlab to IX asrgacha so’g’d tili ipak yo’llari doirasida jahon savdo tili darajasiga ko’tarildi. «Ipak yo’li» O’rta Osiyo sharq bilan g’arb o’rtasida vositachilik rolini o’ynar ekan, bu yerda migrasiya jarayoni kuchayib, turkiy etnik unsurlarning katta-katta guruhlari paydo bo’ldi va ularning Markaziy Osiyoning ichki rayonlariga kirib borishi tyezlashdi. Yerli eron tillar guruhi olamida turkiyzabon xalqlar hissasi ko’chayib, X-XI asrlarga kyelib Movarounnahr, Xorazm va SHarqiy Xurosonda (Turkmaniston hududida) turkiy til muhiti hukmron bo’lib qoldi. Download 8.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|