Allergik kasalliklar bilan kasallangan bolalarda oziq-ovqat mahsulotlarining sensibilizatsiya xususiyatlarini gigiyenik asoslash

MUNDARIJA

MUNDARIJA		3
QISAQARTMA VA ASOSIY TERMINLAR RO’YXATI ………….….…		4
АNNOTATSIYA		5-10
KIRISH ……………………………………………………………….………		11-13
I BOB. ALLYERGIK KASALLIKLARNING KELIB CHIQISHI HAQIDA ILK MA’LUMOTLAR VA HOZIRGI KUNDA ULARNING MUHIM KLINIK VA GIGIYENIK MUAMMO SIFATIDA AHAMIYATI BO’YICHA ADABIYOTLAR SHARXI…………………….…………………		14
	§1.1. Ovqatlanish va inson salomatligi ………………………..…….		14-16
	§1.2. Allergik kasalliklarning kelib chiqishi haqida ilk ma’lumotlar…………		16-22
	§1.3. Ovqat allergiyasi tarqalishi va o‘ziga xos kechish yo‘llari……………...		22-29
	§1.4. Ovqat allergiyasiga sabab buluvchi eng ko‘p tarqalgan allergenlar…..		29-33
	§1.5. Oziq-ovqat allergenlari sensibilizatsiya xususiyatlari……………………		33-36
	1- bob bo‘yicha hulosa………………………………………………………		36-37
II BOB. TEKSHIRISH USLUBI VA MATERIALLARI …….………………		38
	§2.1. Faktik ovqatlanishni o‘rganish usullari …………………………………		38-39
	§2.2. Kasallanishni o‘rganish usullari ………………………….……………		39-40
	§2.3. Klinik, bioximik tekshirish usullari ………………………….…………		40-41
	2- bob bo‘yicha hulosa………………………………………………………		41
III BOB. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA OVQAT ALLYERGIYASI XASTALIGI TARQALISHI, KYECHISHI VA KLINIKASINING O‘ZIGA XOSLIGI…………………………………………………………………………		42
	§3.1. Ovqat allergiyasi tarqalishining o‘ziga xosligi.……….…………………		42-43
	§3.2. Ovqat allergiyasida murojaatlar bo‘yicha kasallanishni o‘rganish ………………………………………………………………………		43-53
	3- bob bo‘yicha hulosa………………………………………………………		51-52
IV BOB. OVQAT ALLYERGIYASI BILAN KASALANGAN BEMORLAR FAKTIK OVQATLANISHINI O‘RGANISH USULLARI		53
	§4.1. Ovqat tarkibidagi asosiy ozuqaviy moddalar va energetic qiymat …….		53-54
	§4.2. Ovqat tarkibidagi asosiy minerallar tarkibi…..........................................		54-57
	§4.3. Ovqat tarkibidagi asosiy vitaminlar …………………………..…………		57-60
	§4.4. Ovqat allergiyasi bilan kasallangan bemorlar ovqatlanishini mutanosiblash bo’yicha chora-tadbirlar………………………………………		60- 69
	§4.5. Ovqat ratsionida asosiy ozuqaviy moddalar, minerallar va vitaminlarni mutanosiblash…………………………………………………………………		69-75
	4-bob bo‘yicha hulosa………………………………………………………		75-78
NATIJALAR TAHLILI………………………………………………………		79-87
HULOSALAR …………………………………………………..………...….…		88
ILMIY-AMALIY AHAMIYATI………………………………………………		89
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI ……………………….		90-100

QISAQARTMA VA ASOSIY TERMINLAR RO’YXATI

AD	Atopik dermatit
AK	Allergic kasalliklar
AQSh	Amerika qo‘shma shtatlari
BA	Bronxial astma
JSST	Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti
IgA	Immunoglobulin A
IgE	Immunoglobulin E
IgG	Immunoglobulin G
IL	Interleykin
MIT	Me’da-ichak trakti
OA	Ovqat allergiyasi
TTA	Toshkent tibbiyot akademiyasi
O‘TYOK	O‘ta to‘yinmagan yo‘g‘ kislotalari

KIRISH
1.Muammoning dolzarbligi.
Allergik xarakterga ega bo‘lgan oziq —ovqat mazusulotlarini ko‘tara olmaslik holati amaliyotda ko‘p uchraydi, ammo kam tashxis qo‘yiladi. Bu muammoni hal qilish maqsadida keyingi yillarda izlanuvchilar va amaliyot shifokorlari urinishlari butun dunyoda allergik xastaliklar chastotasining oshishi va turli kasalliklar patogenezida allergik komponent ishtirokining yil sayin o‘sib borishi sabab tobora ortib bormoqda. Ovqat allergiyasini davolash masalasi ham amaliyot shifokorlariga katta qiyinchiliklar tug‘dirmoqda. Yaqinlargacha OA muammosi faqat pediatrlarnigina qiziqtirib kelardi, biroq kasallik bolalarda kushincha o‘tkir kechadi va shuning uchun oson diagnostika kilinadi. Katta yoshlilarda esa OA ko‘p hollarda niqoblangan holda kechadi va kasallikning asl sababi va moqiyatini aniqashni Biyinlashtiradi. Bemor organizmidagi surunkali xastaliklar ham murakkab klinik sindromlar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi va shifokorga yanada ko‘p mushkulliklar tug‘diradi (V.A.Shaternikov, 1983).
Shunisi e’tiborga loyiqki, keyingi yillarda olimlarning izlanishlari kufsatishicha, erta bolalikda yuzaga kelgan oziq- ovqat mahsulotlariga sensibilizatsiya katta yoshlilarda noallergik tabiatli zqatto nogironlikka olib keluvchi kasalliklar shakllanishida ahamiyat kasb etar ekan.
Amaliy tibbiyotda oziq-ovqat mahsulotlarini qo‘llash bilan bog‘liq rivojlanish mexanizmlari turlicha bo‘lgan holatlar va sindromlar noto‘g‘ri "oziq-ovqat allergiyasi" tashxisiga kiritilgan. Aniq diagnostika mezonlarining yo‘qligi diagnostika choralarini mantiqsiz qo‘llashga va terapiya standartlarining nomukammalligiga olib keladi. Xorijiy mamlakatlarda oziq-ovqat allergiyasini davolash va oldini olishning samarali usullaridan foydalanish bo‘yicha qator tadqiqotlar o‘tkazildi ((Luss L.V., 2007; Evsyukova I.I., 2010; Revyakina V.A., 2010; Fedorova O.S., 2010; Kolhir P.V., 2010; Balabolkin I.I., 2011; Borovik T .E., SV12; Borovik T .E., SV12; GA, Tkachenko MA, 2012; Evdokimova TA, 2013; Perevoshchikova NK, 2013; Revyakina V.A., 2013; Bogdanova S.V., 2014; Pampura A.N., 2012, 2020;). Diyetoterapiya tamoyillari o‘rganildi (Latoguz I.K., Latoguz S.I., 2009), klinik va immunologik jihatlari (Xotyan D.S., 2014), shuningdek, oziq-ovqat bilan bog‘liq allergik reaktsiyalarning laboratoriya diagnostikasi (Geppe N.A. , 2012, Matsuo H.20o; ; Fernández-Rivas M., 2014; Prilutsky AS, Tkachenko KE 2017), molekulyar asoslar (Breitender H., 2014; Murod A., 2016).
O’zbekistonda mustaqillik davrida bronxial astma (Razikova I.S., 2003; Nazarov J.A., 2006), allergik rinit (Aliyeva V.Sh., 2006), ularni davolash bo‘yicha qator tadqiqotlar olib borildi. klinik kursi va davolashi (Davletova Z.J., 2007; Nazarov A.A., 2014), respirator allergiya immunoterapiyasi (Irsaliyeva F.X., 2016), sensibilizatsiyani hisobga olgan holda oziq-ovqat allergiyasining profilaktikasi va parhez terapiyasining gigiyenik asoslari. mahalliy taomlarning xususiyatlari (Abdullayeva DG, 2018) o‘rganildi.
Oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish bilan bog‘liq nojo‘ya reaktsiyalar tarqalishining sezilarli darajada oshishi va ushbu patologiyani nazorat qilishning murakkabligi, asosan, oziq-ovqat sanoati rivojlanishining hozirgi tendentsiyalari bilan bog‘liq. Ko‘pgina allergenlar oziq-ovqat sanoati (pazandachilik va qandolat mahsulotlari, shokolad, tez oziq-ovqat mahsulotlari, chiplar va boshqalar) tomonidan ishlab chiqarilgan oziq-ovqat mahsulotlarining ko‘pchiligi tarkibiga kiradi.
Biroq, allergik kasalliklarga chalingan bolalarda oziq-ovqat mahsulotlarining sensibilizatsiya qiluvchi xususiyatlarini o‘rganishga hozirgacha etarlicha e’tibor berilmagan.
2. Ilmiy ishning muassasa tadqiqot dasturi bilan aloqasi.
Bitiruv malakaviy ishi mavzusi O’zbekiston Respublikasida olib borilayotgan tadqiqotning ustuvor yo‘nalishlariga mos keladi. Ish TTAning mustahkamlangan “O’zbekiston Respublikasi aholisining turli guruhlari salomatligi ko‘rsatkichlarini biotibbiyot, ijtimoiy-gigiyenik, ekologik va boshqa ekologik omillar ta’sirini hisobga olgan holda kompleks o‘rganish” mavzusi doirasida amalga oshiriladi. omillar, aholi salomatligi ko‘rsatkichlarini yaxshilash chora-tadbirlarini ishlab chiqish”.
3. Muammoning o‘rganilganligi. O’zbekiston Respublikasida allergik kasalliklarga chalingan bolalarda oziq-ovqat mahsulotlarining sensibilizatsiya qiluvchi xususiyatlarini o‘rganish bo‘yicha maqsadli tadqiqotlar o‘tkazilmagan.