Ҳалогенҳо (U, Cl, Вr,I, Аt). Тавсифи умумии элементҳо

Хосиятҳои биологии ҳалогенҳо
Миrдори ҳалогенҳо дар узвиёти одам

	Фтор	Хлор	Бром	Йод
Миrдори умумй дар узвиёти одами массааш 70кг	2,6гр	95гр	260мг	12-20мг
Дар бофтаҳои мушак,%	5·10^-6	0,20-0,52	7,7·10^-4	(0,05-0,5)·10^-4
Дар бофтаҳои устухон,%	0,2-1,2	0,09	6,7·10^-4	2,7·10^-4
Дар таркиби хун, мг/л	0,5	2890	4,7	0,057
Истеъмоли рeзмарра бо хeрок	03-0,5мг	3-6,6гр	0,8-24мг	0,1-0,2мг
Миrдори заҳрноккунй	20мг(U^-)	Сl^- безаҳр	3гр	2мг(I^-)
Миrдори марговар, гр	2 (U^-)	- (Сl^-)	>35	35-350 (I^-)

Дар биосфера фтор бартаран дар намуди фторидҳо вомехeрад. Дар узвиёти одами пиронсол rариб 4 г фтор мавxуд аст. Он бо воситаи оби нeшокй, ки дар он миrдори фтор дар ҳудуди 0,01 – 100 мг/л вуxуд дорад, ба узвиёти одам ворид мегардад. Агар об 1,5 мг/л фтор дошта бошад, пас чунин меҳисобанд, ки ин аз меъёр зиёд аст ва он метавонад ба пайдоиши флюорози эндемикй оварда расонад. ҳангоми истеъмоли обе, ки дар он фтор аз меъёр кам аст, кариеси (пeсиш) дандон пайдо ва инкишоф меёбад. Дар бофтаҳои мушаки одам 5·10^-6 %, дар бофтаҳои устухон 0,2-1,2%, дар хун 0,5мг/л фтор мавxуд аст.

Миrдори фтор дар обҳои уrёнусҳо 1,3·10^-4% мебошад. Фтор дар намуди фторапатит дар устухонҳо ва дандонҳо мавxуд аст. Миrдори фтор дар таркиби сири дандон 0,01%-ро ташкил медиҳад. Фурeбарии фтор аз тарафи бофтаҳои устухон нисбат ба фурeбарии он аз xониби хун 3 маротиба зиёд аст. ҳангоми флюороз дандонҳо, скелет (реxа), xигар, гурда, системаи марказии асаб осеб мебинанд. Буuҳои фтори газмонанд, ки оксидкунандаи ниҳоят rавист, ба роҳҳои нафаскашй таъсири манфй мерасонанд. Фтор ҳангоми воридшавй ба узвиёти одам об ва моддаҳои узвии дар муҳити моеъбудаи узвиётро вайрон мекунад.
Агар дар дохили ҳуxайра uализати фтор 0,2-1 ммол/кг бошад, пас он фаъолнокии баъзе липазҳо, эстеразҳо, ситохромокситазҳоро хомeш мекунад. Ионҳои фторид дар uализатҳои 40-50 мкг/мл зиёдшавии ҳуxайраҳоро ба пуррагй rатъ мегардонад. Буuҳои НU ниҳоят заҳрноканд, ки ин бо таъсири беобкунии ҳуxайраҳои бофтаҳои роҳҳои нафаскашй аз тарафи он алоrаманд аст.
Ионҳои хлорид xузъи системаи миелопероксидаза (МПО)- Н₂О₂-микроузвиёт буда, бо аминотезобҳо ва сафедаҳо бо ҳосилкунии хлораминҳо ба таомул дохил мешаванд. Rисми асосии ионҳои Cl^- дар моеъҳои берун аз ҳуxайрагй мавxуданд. Ин ионҳо дар ягон rисми узвиёт ва ё бофтаҳо интихобан xамъ намешаванд. Ионҳои Cl^- rисми таркибии муҳими фазаи обии узвиётанд. Миrдори ин ионҳо дар узвҳо ва бофтаҳо ба uализати онҳо дар оби баҳр ниҳоят наздик аст. Дар миrдорҳои (0,6-6)10^-5 мол/кг оберо, ки дар он миrдори зиёди моддаҳои узвии нитрогендор мавxуд набошад, хлор пурра безарар мекунад. Маҳлулҳои хлор дар uализатҳои ниҳоят паст (610^-6 мол/кг) фаъолнокии бактерисидй зоҳир менамоянд.
Йод барои узвиёт зарур аст. Он дар узвиёт барои тавлиф ва мубодилаи гормонҳои тиреоидй наrши ниҳоят муҳимро мебозад. Кам будани йод дар узвиёт аломати ба касалиҳои саратони uадудҳои сипаршакл ва ширй моил будани узвиётро нишон медиҳад. Бо хeрокаи рустанигй 90 %-и йод ба узвиёт ворид мегардад. Йод хосияти интихобан дар uадуди сипаршакл xамъшавиро дорад. Мураккаботи ҳалшавандаи uайриузвии йод ба воситаи даҳон ва ё бо роҳи ингалятсия ниҳоят тез ва бо пуррагй дар узвиёт паҳн мешаванд. Маҳлули 10 %-аи йодро дар спирти этил ба сифати маводи антисептикй ва боздорандаи хунравй истифода мебаранд. Йодиди калий барои табобати системаи эндокринй мавриди истифода rарор дорад.
Бром дар ҳамаи равандҳои дар узвиёт гузаранда хлорро ҳамроҳй мекунад. Миrдори нисбатан зиёди бром дар uадуди сипаршакл, rабати луобии меъда, rабати майнагии гурдаҳо мавxуд аст. Бромро барои ҳосил кардани бисёр доруҳо истифода мебаранд. Маҳлулҳои обии бромидҳои калий ва натрий дар тиб(б) барои оромкунии системаи асаб ва муолиxаи харобшавии системаи асаб мавриди истифода rарор дорад.