6.1)
Tizim muvozanati deyilganda, muayyan vaqt davomida tashqi ta‟sirotlarsiz
o„zining holatini qanchalik darajada saqlay olish qobiliyati tushuniladi.
6.2)
Tizimning turg‘unligi uning tashqi ta‟sirdan so„ng o„z muvozanatini saqlay
bilish qobiliyatini bildiradi.
6.3)
Tizimning rivojlanishi deganda undagi mavjud asosiy qonuniyatlarning
o„zgarishi tushuniladi. Bu tushuncha asosan tashkiliy tizimlardagi ba‟zi murakkab jarayonlarni
ifodalash uchun kiritilgan.
6.4)
Tizimning maqsadi faqatgina ijtimoiy, iqtisodiy va biologik tizimlar uchun
aniqlangan bo„lib, kibernetika hamda boshqa texnik sohalar uchun esa modelga “maqsad
funksiyasi” tushunchasi kiritilgan.
7. Tizim uchun tashqi muhit – tizim tarkibiga kirmagan elementlar to„plami bo„lib,
ularning o„zgarishi tizimning o„zini tutishini o„zgartirishga olib kelishi mumkin.
8. Model – bu tizimning bir guruh xossalarini aks ettiruvchi ifoda bo„lib, uni yaratish
orqali tizimning o„zini tutishiga oid ba‟zi xulosalarni oldindan chiqarish mumkin.
Tizimlar turli belgilariga qarab tasniflanadi (sinflarga ajratiladi) va bu belgilar
quyidagilardan iborat bo„lishi mumkin:
1) obyekt turiga ko‘ra: texnik, biologik, iqtisodiy, matematik, fizik, kimyoviy va hk;
2) tipiga ko‘ra: ochiq va yopiq;
3) o‘zini tutishi va strukturasining murakkabligiga ko‘ra: sodda va murakkab;
4) tashkil qilinganlik darajasiga ko‘ra: yaxshi tashkil qilingan, yomon tashkil qilingan
hamda o„zini o„zi tashkillashtiruvchi.
5) tasvirlashning formal apparati turiga ko‘ra: determinatsiyalangan va stoxastik;
Texnik tizimlarga harakatlanuvchi obyektlar, energetika obyektlari, kimyoviy sanoat
obyektlari, mashina qurilishi obyektlari, maishiy texnika va shunga o„xshash obyektlarni misol
keltirish mumkin. Texnik tizim obyektlari boshqaruv nazariyasi fanida yaxshi o„rganilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
