Amaliy mashg’ulot №18 birikmalarni hisoblash vint sterjeni (bolt)ni yuklanish turlicha ta’sir etganda (cho’zilgan, sirib tortilgan kuch ostidagi) mustahkamlikka hisobi

Yechish. diametr uchun shponkaning o‘lchamlarini tanlab olamiz: ; ; . Shponka uzunligini qabul qilamiz. .

2 – masala. Shponkali birikmada prizmasimon shponka qo‘llangan. Val diametri ; shponka uzunligi ga birikma qancha burovchi moment uzatish mumkin. Yuklanish ohista ta‘sir etadi.
Yechish. Jadvaldan va tavsiyalardan quyidagilarni yozib olamiz: ; ; , .

3– masala. Shponkali birikmada segmentsimon shponka ishlatilgan. Val diametri , brirkma burovchi moment uzatadi , bo‘lgani holda shponka uzunligini hisoblang.
Yechish. Jadvaldan quyidagilarni e‘tiborga olamiz ; ; .
;
deb olsak birikmadagi urinma kuchlanish

Demak, natija bizni qanoatlantiradi.
Shponkali brikmaga doir mustaqil yechish uchun masalalar
1 – masala. Valning diametri prizmasimon shponkali birikma burovchi moment uzatadi. Shponkali birikmada deb olib, birikmaning uzunligini hisoblang.
Javobi. .
2 – masala. Valning diametri prizmasimon shponkali birikmaga yuklanish zarbiy ta‘sir etadi. Shponkaning uzunligi bo‘lsa, birikma uzatishi mumkin bo‘lgan burovchi momentni hisoblang.
Javobi. .
3 – masala. val segmentsimon shponkali birikma bilan burovchi moment uzatadi. Shponkaning uzunligi . Birikmadagi ezuvchi kuchlanishni hisoblang.
Javobi. .
6. Tishli (shlitsali) birikmalarni hisoblash.
Tishli birikmalar valda tashqi tish va gupchak tishida ichki tishlar bo‘lganda hosil bo‘ladi. Tishli birikmalarning o‘lchamlari va ularning chetga chiqishlari standartlashtirilgan.
Tishli birikmalar 3 ta: yengil, o‘rta va og‘ir seriyalarda tayyorlanadi. Tishlar soni bo‘ladi. Tish profil bo‘yicha to‘g‘ri yonli, evolventaviy va uchburchak tishli birikmalar bo‘ladi (6.1 – rasm).

6.1 – rasm. To‘g‘ri yonli tish(shlitsa)li birikma
To‘g‘ri yonli tishli birikmalarni tish yon tarafi, tashqi diametri va ichki diametri bo‘yicha markazlashtiriladi D va d bo‘yicha markazlashtirish texnologik sharoitlarga bog‘liq bo‘ladi. Agar vtulka materiali <350 HB bo‘lsa D bo‘yicha martkazlashtirish qabul qilinadi. >350 HB bo‘lsa d bo‘yicha markazlashtirish qabul qilinadi. Tishning yon tarafi bo‘yicha markazlashtirish tishlar o‘rtasida yuklanishni tekis taqsimlashga olib keladi.
Evolventaviy tishli birikmalar vallarning katta diametrida maqsadga muvofiq bo‘ladi. To‘g‘ri yonli tishli birikmalar vallarning diametri 125 mm gacha bo‘lganda. Evolventaviy tishli birikmalar yon taraflari yoki tashqi diametri bo‘yicha markazlashtiradi. Evolventaviy tishli birikmada , ni bo‘ladi.
Uchburchak tishli birikmalar kamroq tarqalgan.
Tishli birikmani parametrlari jadvallardan val diametriga qarab tanlanadi.