Andijon davlat universiteti a. Zaparov materialalrni kesib ishlash, asboblar va stanoklar
Download 3.35 Mb. Pdf ko'rish
|
MATERIALALRNI KESIB ISHLASH Ўқув қўлланма
|
O’yuvchi stanoklar
Bu turdagi stanoklar teshiklarga ishlov berish, shponka pazlarini, o’yiqlarni ochish, sirtqi yuzalarni randalash va hokazo ishlarni bajarishga mo’ljallangan bo’lib, kichik seriyali va yakka -yakka maxsulot ishlab chiqarish korxonalarida keng qo’llaniladi. Quyidagi 31-rasmda 7430 rusumli stanokning tuzilishi, ishlash prinsipi va kinematik chizmasi keltirilgan. Bu stanoqda asosiy harakat keskich mahkamlangan dolbyakning vertikal tekisliqdagi to’g’ri chiziqli ilgarilama-qayta harakatidan iboratdir. Surish harakatini tayyorlama o’rnatilgan stol bajaradi. Dolbyakning ishchi harakati maxsus gidroprivod orqali quyidagicha amalga oshiriladi. Sistemaga yog’, 93 nasoslar N 1 , va N 2 orqali yuboriladi. YOg’, bosim ostida N 2 nasosdan dolbyak bilan bikir qilib biriktirilgan ishchi silindrning (S 1 ) yuqoriga qismiga, drossel D, zolotnik 3 2 ning chap o’yiqi va aylanuvchi salnikning (S) chap tomonidagi kanali orqali yuboriladi. Bu holda ishchi silindr S 1 dolbyak bilan birgalikda yuqoriga qarab (salt yurish) harakatlanadi. Ishchi silindrning pastki qismidagi suyuqlik esa aylanuvchi salnikning o’ng kanali, zolotnik Z g ning o’ng tomonidagi o’yiq va zolotnik 3, ning 1—2 ariqchalari orqali yog’ bakiga qaytariladi. Saltyurishning oxirida pastki tayanch U 2 richag R orqali boshqarish zolotnigi 3, ni chap tomonga siljitadi. Ayni davrda zolotnik 3 2 ham nasos YA,, ariqchalar 3 va 4 teskari klapan Ok orqali o’tib, o’ng tomonidan ta’sir etayotgan yog’ bosimi ostida chapga suriladi. Bu holda nasos N 2 dan kelayotgan yog’ drossel D , zolotnik 3 2 ning o’ng tomonidagi ariqcha va buralma salnik S ning o’ng tomonidagi kanal orqali ishchi silindrning quyidagi qismiga kira boshlaydi, natijada silindr S 1 pastga qarab (asosiy harakat) harakatlana boshlaydi. Ishchi silindrning yuqori qismidagi yog’, salnik S ning chap kanali, boshqarish zolotnigining chap tomonidagi ariqcha va zolot-nik 3. ning o’yiqlari 5 va b orqali bakka quyiladi. Ishchi harakat oxirida yuqorigi tayanch U 2 dastak R orqali zolotnik 3 ni o’ngga suradi, 31-rasm. 7430 rusumli o’yuvchi stanokning umumiy ko’rinishi: 1—stol; B - keskich kallakli dolbek; V - stanina; G - kesish va surish harakatini boshqaradigan gidropanel; D - surish mexanizmi; E - bo’ylama salazkasi; J — ko’ndalang salazkasi. 1 — stolni bo’ylama siljishini ta’minlaydigan kvadrat; 2 — stolning burilishini ta’minlaydigan qo’l bilan boshqa- radigan rukoletka, 3 — surishni o’chirib yoqadigan rukoletka, 4 — knopkali stansiya, 5 - stanokni o’chirib-yoqadigan ruchalchka, 6 - dolbekni harakatida sohoni o’rnatish kvadrati, 7— dolbekni tezlik harakatini qiluvchi kvadrat, 8 - surishni qo’yadigan rukaltka; 9 - stolni qo’lda boshqaradigan rukolchka; 10 - stoni reverlash kvadrati; 11 - stolni bo’ylama va ko’ndalang siljitadigan qo’l maxovigi. 94 natijada 3 2 zolotnik ham nasos YA, dan kelayotgan va teskari klapan OK 2 va o’yiklar 7—8 orqali chap to’rets yuzasiga ta’sir etayotgan yog’ bosimi ostida o’ng tomonga suriladi. Bu holda dolbyak salt yurish harakatini bajaradi. SHu tartibda ish sikllari takrorlanadi. Sgalning surish harakati quyidagacha amalga oshiriladi: Dodbyakning salt yurish jarayonida nasos N 1 dan yog’ zolotnik 3 3 ning o’ng tomonidagi ariqcha orqali surish silindri S 2 ning ishsiz qismiga kira boshlaydi. Uning chap qismidagi yog’ esa 4 va 9- ariqchalar orqali bakka quyiladi. Muayyan davrda silindr D, ning ishchi qismidagi yog’ ham zolotnik 3 3 ning chap ariqchasi orqali bakka quyila boshlaydi. Dolbyakning ishchi harakati davrida yog’ nasos N 1 dan zolotnik 3 3 ga o’ta bopshaydi va uni chap to’retsiga ta’sir etib, o’ngga siljitadi. Bu siljish zolotnik 3 3 ning o’ng va chap tomonlarining kesim yuzasini har xil bo’lish tufayli sodir bo’ladi. Nasos N 1 dan kelayotgan yog’ning asosiy qismi esa zolotnik 3 3 ning chap tomonidagi ariqcha surish silindrining ishchi qismiga o’tadi. Surish silindrining porshenining shtoki III, reyka o’yilgan stakan S 1 bilan bog’langandir. Reykani surilishi reyka shldiraga 20 ni aylanishiga olib keladi. O’z navbatida g’ildirak 20 harakatni, mufta 35, g’ildirak va reverslash mexanizmi orqali III valga uzatadi. Val III dan harakat kerakli bo’lgan yo’nalishda (bo’ylama, ko’ndalang yoki aylanma) stanok stoliga uzatilishi mumkin. Protyajka ko’p tig’li uzun sterjen yoki reykasimon kesuvchi asbob shaklli bo’lib, uning ketma-ket joylashgan har bir tishi oldingisidan ma’lum balandlykda turadi. Protyajkalar yordamida turli shakldagi teshiklar, shponka pazlari, shlis kanankalari va ochiq tashqi yuzalarga ishlov berish mumkin. Protyajkalar yordamida ishlov berishning ayrim turlari quyidagi rasmda ko’rsatilgan. Protyajkalash usuli eng yuqori unumdor usullardan biri bo’lib, yuqori ishlov anikligi (7-kvalitet atrofida) va yuqori yuza tozaligini hosil qilish imkonini beradi. Protyajkalanishi kerak bo’lgan teshiklar avvalo parmalanadi, keyin zenkerlanadi yoki stanoklarda yo’nib kengaytiriladi. Sirtqi yuzalarni ea birdaniga ishlash mumkin 32 . Protyajtlashda kesish harakati. (To’g’ri chiziqli ilgarilama) protyajkaga berilib, 32 «MetalCuttingTheoryandPractice» DavidA.Stephenson, John S. Agapiou 45 pg 95 surish harakatini protyajkaning konstruk-siyasida hisobga olingan bo’ladi, ya’ni har bir tishni undan oddingi tishdan balandligi, kesiluvchi qatlam qalinligi xarakterlaydi. Protyajkalarni harakatlantiruvchi kuchni quyilish joyiga qarab ularni protyajka va proshivkalarga bo’linadi. Agar kuch quyruq qismiga qo’yilib kesuvchi asbob cho’zilishiga ishlasa — protyajka, kuch orqa yuzasiga qo’yilib, asbob siqilishiga ishlasa — proshivka deb yuritiladi. Protyajkalar ish jarayonida egilishga ishlagani uchun ularni protyajkalarga nisbatan qisqaroqqilib oliniadi. Ularninguzunliga 15D dan ortmaydi. Sirtqi yuzalarga ishlov beruvchi protyajkalar ishlanilayotgay yuzasining tipiga qarab yassi, doiraviy va fason protyajkalarga bo’linadi. Protyajkalar tezkesar po’latlardan tayorlanadi. Ayrim hollarda, ya’ni protyajkani uzunligi katga bo’lib, uning termik ishlash jarayonida deformatsiyalanishi katta ahamiyatga ega bo’lgan vaqglarda ularni XVG rusumli po’latdan tayyorlanadi, chunki bu rusumli po’lat termik ishlash jarayonida kam deformatsiyalanadi. Keyingi vaqglarda protyajkalar qattiq qotishma (VK8, VK6M) bilan jixozlanmoqsa, chunki bunday protyajkalarning turg’unligi yuqori bo’lib, cho’yanlarga ishlov berishda ish unumdorligi ancha yuqoridir. Ichki yuzalarni ishlashda qo’llaniladigan protyajkalar quyidagi rasmda ko’rsatilgan asosiy qismlardan iborat bo’ladi. (33-rasm). YA’ni: quyruq qismi-1; bo’yini-9; o’tuvchi konusi-8; yo’naltiruvchi qismi-5; kesuvchi qismi-4; kalibrlovchi qismi-6; 32-rasm. Aylanish jismlariga Pro’tyajka bilan ishlov berish. |
