Andijon davlat univyersiteti

8.3. Rel`ef shakllarining xilma-xilligi 
Rel`ef shakllarining xilma-xilligi, ularning tarkibiga bog’liq holda 
o’simliklarning tarqalishi ayniqsa tog’li xududlarda yaqqol ko’zga tashlanadi. 
Lekin tekisliklarda ham orografik omillarning ta’siri yaxshi seziladi. Ko’pincha 
chuqurliklar hosil bo’ladigan joylarda suv ko’p to’planib qoladi, tepaliklarda esa 
bunga teskari holda tuproq namligi past bo’ladi, Bu farq o’simliklarning tur 
tarkibiga ta’sir ko’rsatmay qolmaydi. 
Nazorat savollari va topshiriqlar: 
1.Orografik omillarning o’simliklar qoplamiga ta’siri 
2.O’simliklarning tarqalishida ekspozitsiya va yonbag’irlarning qiyaligining 
ahamiyati 
3.Rel`ef shakllarining xilma-xilligi. 
Test savollari: 
1. O’zbekiston o’simliklarini vertikal mintaqalar bo’yicha cho’l, yaylov 
xududlariga bo’lgan olim kim? 
A) Korovin V) Zokirov S) Granitov D) Kultiasov 
2. Uzun kun o’simliklari qaerda uchraydi? 
A) Ekvator V) SHimoliy S) O’rtacha kenglik D) Janubiy
Glossariy: 
Cho’l - dengiz satxidan 600 metrgacha bo’lgan mintaqa 
Adir - dengiz satxidan 400-500 metrdan 1600 metrgacha bo’lgan xudud (pastki va 
yuqori adir) 
Tog’ - dengiz satxidan 1600-2700 metrgacha bo’lgan mintaqa 
Yaylov - bu baland tog’ mintaqasi bo’lib 2800 metrgachadagi xudud. 
Orografik omillar - dengiz satxidan nisbatan balandlik ekspozitsiyasi. 
 

---

154 
Mustaqil ta’lim uchun mavzular: 
1. O’simliklarning tarqalishida ekspozitsiya va yonbag’irlarning qiyaligining 
ahamiyati. 
2. Rel`ef shakllarining xilma-xilligi.
3. Tuproqni xarakterli xususiyatlari. 
4. Tuproqni issiqlik va suv rejimi.
Keyslar banki: 
Keys 3. Orografik omillar. Orografik omillarning o’simliklar qoplamiga 
ta’siri. O’simliklarning tarqalishida ekspozitsiya va yonbag’irlarning qiyaligining 
ahamiyati. Relьef shakllarining xilma-xilligini o’rganadi.