Андижон машинасозлик институти

3. Хавфсизликни таъминлаш усуллари, таърифлари 

Инсон меҳнат фаолияти жараёнида бўладиган фазо – иш жойи 
(гомосфера), доим мавжуд ёки вақти-вақти билан хавф пайдо бўладиган 
фазони ноксосфера дейилади. 
Хавфсизликни таминлашга қуйидаги усуллар орқали эришилади: 
а) гомосфера ва ноксосферани фазовий ва вақт бўйича ажратиб қўйиш, 
буни 
ҳал 
қилиш 
учун 
масофадан 
бошқариш, 
автоматлаштириш, 
работлаштириш воситалари ёрдамидан фойдаланилади; 
б) хавфларни йўқотиш йўли билан ноксосферани меъёрлаштириш. Бу усулга 
ишчиларнинг шовқин, газ, чангдан жароҳатланишидан сақловчи шахсий ва 
биргаликдаги ҳимоя воситаларини қўллаши киради; 
д) бу усул ишчиларни тегишли муҳитга мослаштиришга, уларни ҳимоялаш 
даражасини кўтаришга йўналтирилган ҳар хил воситалар ва усуллар: касбига 
қараб танлаш, руҳий таъсир ва (шахсий) ҳимоя воситалари қўллашни ўз ичига 
олади. Амалда эса юқорида айтилган усуллар биргаликда қўлланилади. 
Хавфсизликни таъминловчи воситаларга, жамоа (ЖҲВ) ва шахсий (ШҲВ) 
ҳимоя воситалари киради. Улар ўз навбатида хавфсизликнинг тури, тузилиши, 
ишлатиш соҳасига кўра гуруҳларга бўлинади. 
4.Ҳаёт фаолияти хавфсизлигини бошқаришнинг услубий асослари 
 
ҲФХ тўғрисида тушунча. ҲФХ услубий ва бошқарув масалаларининг 
хавфсизлик даражаси ва «Т»га объектив таъсири катта.
 
ҳисобот 
 
 
 
 
Ички
бирламчи
маълумот орқали
чиқиш
сигнали 
Кириш 
сигнали 
3-расм. Ҳаёт фаолияти хавфсизлигини бошқариш схемаси. 
Бошқариш тизими (маъмурият) 
Бошқариш объекти 
Инсон 
Муҳит 
Салбий оқибат (шикастланиш, 
касалланиш, ёнғин, фалокат) 

---

1. Бошқаришнинг ташкилий ишларини назорат қилиш ва текшириш 
тизимини яратиш. 
2. Тадбирларнинг таъсир қилишини, фойдасини аниқлаш. 
3. Рағбатлантириш. 
ҲФХ бошқарилишида инсон-муҳит тизими тушунилади. ҲФХни бошқариш 
объектив хавфли ҳолатдан кам хавфли ҳолатга ўтказишдир. Бунга иқтисодий ва 
техник мақсадга мувофиқлик шартларига амал қилинади. ҲФХни бошқариш 
схемаси 2.3- расмда келтирилган. 
ҲФХ ни бошқаришнинг вазифалари қуйидагилардан иборат: Объект 
ҳолатининг таҳлили ва баҳоси. 
1. Объект ҳолатининг таҳлили ва ҳисоботи. 
2. Бошқаришнинг тадбирлари. 
3. Бошқарилувчи ва бошқарувчи тизимларни ташкил қилиш.