Aniqlash usullari

Materiallardagi gidravlik o‘tkazuvchanlikning chegaraviy qiymati, sm²

Material	O‘tkazuvchanlik, sm^2	Material	O‘tkazuvchanlik, sm^2
Slanets qumlari	4,910^–10–1,210^–9	Dolomit	2,010^–11–4,510^–10
Silikat kukuni	1,310^–10–5,110^–10	G‘isht	4,810^–11–2,210^–9
Quruq qum	2,010^–7–1,810^–6	Beton	1,010^–9–2,310^–7
Tuproq	2,910^–9–1,410^–7	G‘ovak jism	3,310^–6–1,510^–5
Qumliklar	5,010^–12–3,010^–8	Tolali shisha	2,410^–7–5,110^–7

Ushbu jadvaldan tuproq jinslarining gidravlik o‘tkazuvchanligi juda katta 1,510^–5-510^–12 sm² oraliqda yotishi ko‘rinib turibdi. Murakkab birikmalarning o‘tkazuvchanlik qiymatlarining aniqligi, o‘lchash maydoniningkengligigaham bog‘liq. Katta maydonlarning o‘tkazuvchanligini to‘g‘ri topish uchun o‘lchash nuqtalarini ko‘paytirish yoki o‘lchashlarni takrorlab turish kerak. Masalan, quduq tuprog‘ining o‘tkazuvchanligi, uning chuqurligi (15-20 m) bo‘ylab, 10^–9-210^–6 sm²orasida aniqlangan bo‘lsa, shu chuqurliqdan olingan 15 ta namuna laboratoriya sharoitida o‘lchanganda uning qiymati (10^–10-210^–9 sm²) 2-3 darajaga o‘zgargan [15].

Xulosa shundayki, bir xil tuproq namunalari laboratoriya va dala sharoitida o‘lchanganda ularning o‘tkazuvchanlik qiymatlari juda katta farq qilar ekan.
1.3.5.2. Tuproqning g‘ovakligi
Tog‘ jismlari, qum va tuproq bular – qattiq jismlar bo‘lishi bilan birga, ularning tarkibida g‘ovaklar (poristostь, porosity) deb ataluvchi bo‘shliqlar doimo mavjud. Tuproq donalari yoki zarralari suv yoki havo bilan shu g‘ovakni to‘ldirishi yoki undan o‘tishi mumkin. Jismdagi bo‘shliqlar hajmining shu jism hajmiga nisbati uning g‘ovakligi deyiladi. 1.4-jadvalda ba’zi materiallarning g‘ovakligi (p) keltirilgan [20].

1.4-jadval