Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Download 6.7 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Meded meded bu cihânun yıkıldı bir yanıEcel celâlîleri aldı Mustafa Hânı
- Geçerler idi geçende o merd-i meydânı Felek o cânibe döndürdi şâh-ı devrânı
- Cinâyet itmedi cânı gibi anun cânu Boğuldı seyl-i belâya tağıldı erkânı
|
1969 Osmanlı devletinde Hürrem Sultan‟ın etkisinde ortaya çıkan olaylarda Sultan Süleyman‟ın etkisiz kalması Osmanlı devletinde duraklama dönemini baĢlattı. Hürrem sultan siyaset dıĢında hayırlı iĢlerde de bulunuyordu ve birçok hamam, medrese, kervansaray, köprü vs. hayırlı eserler bırakmıĢtır. Kudüs'te fakirlere yemek ikram etmek için bir “Haseki Sultan Ġmareti” inĢa etti. 1970 Sultan Ahmet Camii ve Ayasofya arasına 1553'te, Mimar Sinan'ın yaptığı çifte hamam Hürrem Sultan'ın
1968 ġerafettin Turan, “Mustafa Çelebi” Ġ.A, T.D.V. c. 31, s. 290.
1969 Mustafa Ceylan, Öldürülen 101 Şair, GeliĢim Sanat Kültür Merkezi basımı, I.baskı, Ankara 2013, s. 27. 1970
622
Ġstanbul'daki bir baĢka hayratı. Haseki Sultan Külliyesi. Külliye; cami, medrese, sıbyan mektebi, çeĢme, imaret ve darüĢĢifadan oluĢuyor. Cami, bugünkü Haseki Caddesi'nin bir yanında medrese, sıbyan mektebi, imaret ve darüĢĢifa diğer yanına inĢa edilmiĢ. 1971
Caminin hemen karĢısında bulunan medrese 1530'da inĢa edilmiĢ klasik bir yapı. Külliye'ye bağlı imaret ise 1550 yılında, Hürrem Sultan'ın isteği üzerine Kanuni tarafından yaptırılıyor. 1972
ġimdi de Hürrem Sultan‟ın Ġstanbul da inĢa ettirdiği yerlerden biri meĢhurdur, Avrat Pazarı, adıyla mevcuttur. Sultan Süleyman‟ın Farsça ve Türkçe Ģiirleri vardı. Hürrem Sultan Miladi 1558 yılında Nisan ayının 15. Günü Cuma (Hicri 965 yılı Cemazeyilahir ayı 26. günü Cuma) Ġstanbul‟da hayatını kaybetti Mezarı Süleymaniye Camiisinde‟dir. 1973
Hürrem Sultan'ın zehirlenerek ya da kadın hastalığı sonucu öldüğü düĢünülür. 1974 Sultan
Süleyman sevgilisi Hürrem Sultan‟ın ölümü hakkında Ģiirler söylemiĢti. ġiirlerinden bir beyiti Ģudur: نق َّاٍكا ىیک قاْهك یُیهٌ ٍیوّػ اًچا نق َّإیق هیپ إَُعي ٌٕرناؼ ٍیوِاػاينٌٕ نق َّأهپ ٌاًْ نِاػ نٔنٔا ٍیکهذ َات ٔ ٌاظ ىیهیا ناهکذ ٌٍ ٌٔوٕين ٍیوّػ یُت نٌٕ نق َّاـ ًُُنٔا ٍیو ُوُي ّهیا ؾهٌ نّػ كي ٕهکٕگ ٍییاهٌ ّچهٔ ٕت ّهیا اِاًذ مگ
1971 Doğan Kuban, İstanbul Yazıları, Yem y. Ġstanbul 1998, s. 106. 1972 Doğan Kuban, a.g.e, s. 106-110; Halil Ġnalcık, “Ġstanbul” T.D.V, Ġ.A, c. 23, Ġstanbul 2010, s. 227. 1973
Halil Ġnalcık, “Ġstanbul” T.D.V, Ġ.A, c. 23, Ġstanbul 2010, s. 227; Selçuk Mulayim, “Süleymaniye Camii ve Külliyesi”T. D.V, Ġ.A, c. 38, Ġstanbu 2010, s. 117-118. 1974 Seyfettin Aslan, “Osmanlı Devletinde Siyasal Ġktıdar Unsuru Olarak Harem” Dicle Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2011, s. 7. 623
نق َّاه ىیاق یهیي ٍیَلأا دٍي كت هكاک ةعػ واًنٔا ههرٌٔق ٌّ هچیا ىَاه یٌ ِىًؿ نق َّاٍكا ٌٍ اكُیَای یهنوٕگ یقنأ بإـ ىیكهیا ٖهػ یَٔنق لق ّعگ ٌٔق بٔنأ نای نق َّأهپ ٍیوِاػ کاظلأا غًِ ٌٍ ىرٌٔق ٍیٌ َّأهپ مکگ ٍیٍُؼ غًِ واٍکای ینٔا َّ نق یٌ َّاق ٍَا یناؼ یثؽي اكُیها یلنو ىًذا كیٔ ُّی ٍیؿهي لق ِ كُیٍُؼ ٍّهگ 1975
Sorma aĢkın haletün Mecnun‟a bir divanedir Açma aĢkın sırrını Ferhat‟a kim efsanedir Sor bana aĢkın rümüzün sana takrır eyleyem Can ü baĢ terkin urur âĢık heman pervanedür Gel temaĢa eyle bu sırça sarayın gönlümü EĢk-ı surhiyle münakkaĢ zeyn olunmuĢ hanedir Gamzesi kanun içerse dostlar olmaz aceb Kâfir-i bed-mest olanın meyli dayim kanedür Yâre varub dün gice dil derünı arz eledüm Haba vardı gözleri yanında san afsanedir N‟ola yaksam Ģem-i hüsnine gönül pervanedür Dostum sen Ģem olıcak aĢıkın pervanedür GülĢen-i hüsninde dil mürgin yine seyd itmeğe Zülfi ağında Muhibbi hali anın danesidür”
Deli Mecnun‟dan (Kanuni‟den) aĢığın halini sorma Ferhat‟ın efsanevi aĢkının (Hürrem‟e aĢkımı) sırrını açma (kimse bilmez). AĢkın sırrını (Kanıni‟den) sorsan sana aĢikâr ederim
1975
Kanuni Süleyman, Divan-i Muhibbi, Vahid Çabuk basımı, Kervan Kitapçılık Yayınları, Ankara 2002, s. 161. 624
AĢık can ve baĢını verir pervane gibidir Gel bak benim bu sırça sarayı gönlüme YakılmıĢ yüreğimden çizilip süslenen evdir Dostlar ĢaĢırmaz, Hürrem gamzesiyle benim kanımı içerse SarhoĢ kâfirin daima kan içmeye meyli var Dün gece yüreğim sevgiliye vardığımda gizlice dedim Gözlerinin rüyama girmesi sanki benim için bir efsanedir Yüzünün nuruna gönlüm pervanedir Hürrem sultan Ģem (mum) ben ise pervaneyim Yine gül yüzün kuĢun yüreğini av etmeye baĢladı Beyaz zülfüne Kanuni bir tane gibidir. Sultan Süleyman oğlunu Miladi 1553 Eylül ayının yirmi birinde (Hicri 960 yılı ġevval ayının on yedisinde) kendi elleriyle öldürttü. 1976 Mustafa‟nın öldürülmesi Rüstem PaĢa‟nın gammazlığından dolayı olduğu için onun ölümünü ebcet harfine göre Miladi 1533 (Hicri 960) yılı olan “Mekri Rüstem” (Rüstem Hilesi) olarak tarihe kaydettiler. 1977
ġair TaĢlıcalı Yahya (TaĢlızade) ebcet hesabı ile “Mekr-ı Rüstem 960” terkibi yazmıĢtır. 1978 Mustafa‟nın, babası Kanuni‟nin yerine geçmek gibi bir düĢüncesi yoktu ve bununla ilgili herhangi bir plan yapmamıĢtı; babasına çok saygı gösteriyor ve onu seviyordu. Ama bazı Yeniçeriler 38 (bazı kaynaklarda 39) yaĢındaki Mustafa‟nın liderlik özelliklerine sahip olduğunu düĢünüyor ve 60 yaĢına
1976 Ferid Bek, Ahsenüttevarih, s. 110; Nowel Barber, Fermandehane Şah-ı Zerrin, s. 49. 1977
Ahmet Gumi, Hulasetul-Tevarih, s. 363; Ahmet Gaffari, Tarih-i Cihanara, s. 301. 1978
Hammer, D.O.T, VC. I, s. 10. 625
gelen babası Kanuni‟nin yerine geçebileceğini kendi aralarında konuĢuyorlardı. ġehzade Mustafa neden öldürülmek istendiğinin ĢaĢkınlığı içerisinde hayata göz yumdu. Bütün Avrupa tarihçileri Mustafa‟nın ölümünü Rüstem PaĢa‟nın, kaynanası Hürrem Sultan için yaptığını söylenmektedirler. 1979
Hürrem Sultan‟ın cezalandırılmasını bekleyen halk ve yeniçeriler hiçbir zaman bunu göremediler, 1980
Hace Mustafa‟nın oğlu Sultan Mehmet‟i de ki bebekti Bursa da zehirleyerek öldürdüler. 1981 Sultan Mehmet‟in madde tarih ölümünü, Sitemi Mükerrer, (tekrar zulüm) olarak tarihe kayıt ettiler. 1982
Kanuni‟nin Hürrem Sultan‟dan olan Cihangir adında yirmi üç yaĢında kambur hastası bir oğlu daha vardı ve bu oğul ağabeyi Mustafa‟yı çok seviyordu. 1983
Miladi 1553 Kasım ayı 27. Günü (Hicri 960 yılı Zilhicce ayının 20. Günü) Mustafa‟nın öldürülmesine dayanamayarak üzüntüden yirmi üç yaĢındayken hayatını kaybetti. 1984
ġehzade Cihangir‟in cenazesini Ġstanbul‟a
1979 Purgstall, s. 1214. 1980 De Busbecg G, Türk Mektupları, (1552-1592) Kanuni Devrinde Bir Seferin Hatıratı, Terc Huseyiö Cahid Yalçın, Ġstıklal Matbaası, Serdengeçti NeĢriyatı, Ankara 1953, s. 32. 1981 De Busbecg G, a.g.e, s. 1215. 1982 Ahmet Gumi, Hulasetul-Tevarih, s 363-364; Ferid Bey, Yüce Osmanlı Devletinin Tarihi, s. 112. 1983
Purgeshtal, s. 1216; UzunçarĢılı, s. 468; Bridj Antony, bu tarihçi Cıhangir‟in kambur hastalığı dıĢında topal olduğunu da yazıyor, s. 209. 1984 UzunçarĢılı, Osamanlı Tarihi, s. 465; Pourgeshtal, a.g.e, s. 1216. 626
gönderdiler. 1985 Cihangir nazik olduğu için Sultan Süleyman ona çok ilgi gösteriyordu ve onu hiçbir zaman yanından uzaklaĢtırmıyordu. 1986
Böylece Mustafa‟nın ölümünü zeminini hazırlayan Hürrem Sultan öz oğlu olan Cihangir‟in de ölümüne dolaylı yollardan istemeyerek de olsa neden oldu. “Ne ekersin biçersin” derler. Hürrem Sultan‟ın on yıl önce ölen Muhammed adında Manisa‟da Ģehzade olan bir oğlu daha vardı. Mustafa birçok bilim ve sanat adamı yetiĢtirmiĢti ve Ģiir de mahlası “Muhlisi” idi. O kadar azizdir ki ölümünden sonra her yerde onun hakkında birçok mersiyeler söylendi. Bu Ģairlerden biri canını tehlikeye sokan ve her yerde Mustafa‟nın hakkında mersiye söyleyen TaĢlıcalı Yahya idi. 1987 Yahya Bey bu iĢten çektiği acıyı kırk iki beyitlik mersiyesiyle Mustafa‟ya sunmuĢtur. 1988
“Meded meded bu cihânun yıkıldı bir yanıEcel celâlîleri aldı Mustafa Hânı Tolundı mihr-i cemâli bozuldı divânı Vebâle koydılar âl ile Âl-i Osmânı Geçerler idi geçende o merd-i meydânı Felek o cânibe döndürdi şâh-ı devrânı Yalancınun kurı bühtânı buğz-ı pinhânı Akıtdı yaşumuzı yakdı nâr-ı hicrânı
1985 Solakzade, a.g.e, s. 525. 1986 UzunçarĢılı, a.g.e, s. 468; Peçevi, Tarih-i Peçevi , Hattı Nusha, s. 305-306. Peçevi Cıhangir hastalıktan ölmüĢ yazıyor, Ama nedenini söylemiyor. Aynı sayfalar. 1987
Pourgeshtal, a.g.e, s. 1215. 1988
Tekindağ, Fatih‟den III. Murad‟a Kadar Osmanlı Tarihi, s. 179; Gökbilgin, Kanuni Sultan Süleyman, s.145. 627
N’olaydı görmeye idi bu mâcerâyı gözüm Yazuklar ana revâ görmedi bu râyı gözüm” 1989
Osmanlı‟nın büyük ediplerinden olan ve değerli bir sözlük kitabı yazan “Serveri” Mustafa‟nın yetiĢtirdiklerinden idi. 1990
Sultan Süleyman Halep‟teyken iki aydır Ġstanbul‟dan kendisiyle getiren Ġran elçisi Seyyid ġemsettin Dilcani‟ye hilatler vererek dönüĢüne izin verdi. Miladi 1553 Aralık ayı 7. Günü Hicri 961 yılı baĢlarında (7 Aralık 1553-5 Ocak 1554) ġah Tahmasb‟a gelerek Sultan Süleyman‟ın mektubunu sunmuĢtur; Mektupta: “Hudud-ı mahrüse sükkanına ol canibden vaki olan mezalim ü fecayı‟ün mükafatı içün, sağlı-sollu fetih sancakları ile Ģark-ı fitne- garp taraftarlarına azimet-i hayrı hatimet kılınduğun haber itdüler” 1991
KıĢ yaklaĢtığı için; Rumeli askeri Tokat‟ta Sokullu Mehmed PaĢa ile Anadulu askeri ġehzade Sarı- Selim‟le MaraĢ‟ta kıĢlağa gönderildi. Kapıkulu-Yeniçeri ordusuyla PadiĢah Antep yolu ile Halep‟e yönelmiĢlerdi. 1992
istiyordu. Millet hükümdarın ailesidir ve ibadet halka hizmet etmek ve onları duymaktır. Sağlam bilgi sahibi olmadığından dolayı Sultan Süleyman oğlu Mustafa‟yı öldürdü. Mustafa‟da olan sıfat Kanuni‟den sonra en iyi alternatif idi.
1989 Mustafa Ceylan, “Öldürülen 101 Şair” GeliĢim Sanat Kültür Merkezi, Ankara 2013, s. 24. 1990
Purgeshtal, a.g.e, s. 1215. 1991
Karaçelebizade, Süleymanname, s. 162. 1992
Celalzade, Tabakatu‟l-Memalik, v. 356b. 628
Sultan Süleyman sonradan yaptığı iĢten piĢman oldu ama yöneticililer hakkında bilgilendirme konusunda hiçbir değiĢiklik yapılmadığı için aynı yanlıĢ diğer oğlu II. Bayezid‟e de yapıldı ve resmen Ġslam temsilcisi olan Osmanlı imparatorluğu bütün alternatiflerinden mahrum kaldı. 1993
Bu Osmanlı Devletini büyük bir tehlikeye soktu. Bu imparatorluğun yönetici kadrosunun Kanuni‟den sonra daha da bozulmasına yol açtı. Bu programsızlık Ġslam dünyası için çok pahalıydı. Osmanlı Devletini ortadan kaldırmak isteyen birçok düĢmanın olmasına rağmen dıĢ gücünden dolayı düĢmanlar bir Ģey yapamıyorlardı. Bir Devletin iç yanlıĢları onun çökme çökmesinin baĢlangıcına neden olur. Artık bu Osmanlı güç oyununun gidiĢatından dolayı bu dönemden sonra Batı‟ya karĢı Ġslam dünyası savunma konuma geldi. Osmanlı devleti Mustafa‟nın ölümünden sonra sadece Avrupalılara meydan okuyordu ve duraklama noktasına gelmiĢti. Osmanlı devletinde liderin vasıfları yöneticilik için önemli bir faktör idi. Kanuni‟nin sekiz oğlundan Murad, Mahmud 1994 (Mustafanın ağabeyleri) Mehmet, 1995
Abdullah, 1996
Ģehzadeler doğal olarak, Mustafa ve Bayezid ise planlı olarak öldürüldü. Çok geçmeden nazik Cihangir de Mustafa‟nın ölümüne dayanamayarak vefat etti. Böylece imparatorluğun kaderi Selim gibi liderlik vasfı güçlü olmayan bir Ģehzadeye düĢtü. Sultan Süleyman kendi olduğu mevkide bir güç çerçevesi oluĢturarak diğerleriyle arasında katman oluĢturmuĢtu. Bu nedenle gelen haberler ve direk değil
1993
Ġsmail Kara, Mustfa Armağan, Osmanlı Ansiklopedesi, Ġz Yayıncılık, t.y, c. 3, s. 19-21.
1994 ġerafettin Turan , “Mustafa Çelebi” Ġ.A, T.D.V. c. 31, s. 290. 1995
Necdet Sakaoğlu, a.g.e, s. 18
1996 Ġsmail Hami DanıĢmend, Osmanlı Koronolojisi, T.T.K. 1947, s. 361. 629
araçla ele golaylı ulaĢıyordu. Bunun dıĢında Sultan Süleyman Osmanlı Sultanlarından aĢk ve kiĢisel sorunlarını siyasete sokan ilk sultandı. Böylece bir imparatorluğun kaderi ve gidiĢatı yetenek ve kiĢilikten çok kiĢisel tercihlere göre Ģekillenecektir. Artık Osmanlı imparatorluğunda Sultan Süleyman‟dan sonra kadınların imparatorluğa müdahale etmeleri artmıĢtır. Bunun da baĢlangıcı Sultan Süleyman‟ın iktidar da boĢluk bırakması ve Hürrem Sultan‟a sevmesinden dolayı idi. Güç ve iktidar kaybına uğrayan Kanuni Süleyman gözünü gerçeklere kapatmıĢtı ve bu yüzden hatalar yapıyordu. Böyle gidiĢat Osmanlı imparatorluğunun halkının iç isyanlarının da asıl nedenlerinden olmuĢtu ve Sultan‟dan habersizce mahalli emirler halktan fazla vergi almaktan dolayı halkın itirazlarına neden olmuĢtu, halkın sesi Osmanlı PadiĢahına ulaĢmayıp veya halkla sultan arasındaki memurlar sadece emniyet konulara özen vererek halkın ne durumda yaĢadığı ona göre Sultan‟a ulaĢtırmıyorlardı.
Mustafa‟yı çok seven Yeniçeriler onun ölümüne neden olan Rüstem PaĢa‟nın görevinden alınması ve cezalandımasını istemeye baĢladılar. Hürrem Sultan ise Kanuni'ye gonderdiği bir mektubunda Rustem PaĢa'nın oldurulmemesi istemiĢti. 1997
Konya‟dan Halep‟e geldi. 1998
Mustafa‟yı yanlıĢlıkla öldürttüğünü anlamıĢtı ve aynı zamanda bu yaptığı yanlıĢtan dolayı en sevdiği çocuğu Cihangir‟in de ölümüne neden olarak çok üzgündü. 1999
Halep‟te Kanuni Süleyman Rüstem PaĢa‟yı azletti ve vezir-i sani Kara Ahmet PaĢa‟yı onun yerine sadrazam yaptıktan sonra kıĢı Halep‟te
1997
Hilâl-Hüseyin Lâmekânî. “Hürrem Sultan” Ġ.A, T.D.V, c. 18, 1998, s. 499 1998
Feridun Bey, c. I, s. 612-613; Solakzade, a.g.e, s. 525. 1999
Hammer Porgsthal, s. 1216-1217. 630
geçirdi. 2000 Artık Rüstem PaĢa‟nın azledilmesi de Osmanlı imparatorluğu için bir ilaç olmadı. Çünkü Mustafa‟dan sonra Osmanlı imparatorluğu layık bir lider görmedi. Kanuni‟den sonra Osmanlı imparatorluğunun ileri hareketi durakladı. Az zaman sonra yine Hürrem Sultan'ın etkisiyle Yavuz Sultan Selim‟in damadı Kara Ahmed PaĢa (6 Ekim 1553 – 28 Eylül 1555)‟ye kadar süren görevi de basit bir bahaneyle katledildi ve yerine Hürrem Sultan himayesiyle tekrar Rustem PaĢa tayin edildi. 2001 Hırvat asıllı, Bed Süretli PaĢa, aksi sûretli bir adamdı ki; hayâtı boyunca bir defâ olsun gülümsediğini gören olmayan, gelmiĢ geçmiĢ Osmanlı‟nın en zengin sadrazam olan 15 milyon dukalık büyük bir miras bırakmıĢtır,12 milyon altın geride 1700 köle, 2900 savaĢ atı, 780000 hasene altın, nakit olarak 1000 yuk para, Anadolu ve Rumeli de 815 çiftlik, 76 su değirmesi ve 500 ciltten fazla çeĢitli kitap ve daha birçok değerli eĢya bırakmıĢtır. 2002
Makam ve memurluklarını satiyrdu 2003
ve sarayın has bahçesindeki çiçekleri satıp paraya çevirecek kadar 2004 da onursuzi icraatıyla rüĢvetin adını hediye haline getirmiĢtir. 2005
Onun rüĢvet aldığı konusunda
2000 Peçevi, a.g.e, c. I, s. 303, Konyadayken Rüstem PaĢa‟yı ezletti diyor. 2001 Topaloğlu, Aydın, “Rüstem PaĢa” (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, Ġstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.ġ. C.3, s. 471-472 2002
Erhan Afyoncu, “Rüstem PaĢa” Ġ.A, T.D.V, c 35, s. 289. 2003
Zuhuri DanıĢman, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeni Matbaa, Ġstanbul 1965, c.VII, s. 47. 2004 Erhan Afyoncu, “Rüstem PaĢa” Ġ.A, T.D.V, c 35, s. 289. 2005 Zuhuri DanıĢman, a.g.e, s. 47. 631
arĢiv kayıtlarda bilgiler verilmektedir. 2006 Para kazanma hırsı ölünceye kadar durmayan paragöz adamdı. Hazinelere sığınmayan paraların Yedikule‟ye konulduğu ancak bu durumun reayanın azilmesine sebep olmuĢtur. 2007 Devlet arazisini özel mülke çevirip çocuklarına vakf etmiĢtir. 2008
Rüstem PaĢa‟nın Mıhrmah‟tan kızı AyĢe HümĢah veziri azam Semiz PaĢa ile evlendi Miladi 1580 Hc. 988 yılında bu vezir öldü. Onun iki yıl ölümünden sonra Feridun Ahmed Bey ile evlendi. 2009
ġehzade Mustafa öyle bir sevinç ve karaktere sahip idi ki hatta ölümünden sonra bu sevinç devam etmiĢtir. Her insan kendi yaptığını meĢru kılmak isterdi, kendini Mustafa olarak halka tanıttığı esnada Mustafa‟nın ölümüne inanmayan ve ona ölümsüz bakan halk o adamın etrafında toparlanıyorlardı. Çünkü halk Mustafa‟nın geldiği ve halkı bu durumdan kurtarmasını bekliyorlardı. Bu adamlardan biri Düzmece Mustafa idi. Miladi 1555 yılında Haziran ayının 21. Günü Hicri 962 ġaban ayının I. gününde Kanuni Süleyman Ġran‟la Amasya anlaĢmasını yaptıktan sonra Ġstanbul‟a döndüğü esnada YeniĢehir ve Selanik tarafında türeyen ġehzade Mustafa adına bir isyan ortaya çıkmıĢtır. 2010 Ortaya çıkan bu isyanda kısa bir zamanda leventlerden ve Simavna, Softa ve derviĢlerden 10.000 kadar kiĢi toplamıĢtı. Düzmece Mustafa Uğul Toğça‟yı kendine vezir bazıları da kazasker tayin
2006
M. Tayyıb Gökbilgin, Rüstem PaĢa ve Hakkındaki Ġthamlar, T D, VII/ 11-12, 1956, s. 32-38. 2007 Kitab-ı Mustetap, Osmanlı Devlet Teşkilatı, haz. YaĢar Yücel, Ankara 1988, s. 21. Erhan Afyoncu, “Rüstem PaĢa” Ġ.A, T.D.V, Ġ.A, c 35, s. 289. 2008
Erhan Afyoncu, a.g.e, s. 289. 2009
Erhan Afyoncu, Ġ.A, T.D.V, c 35, s. 290. 2010
Ġbrahim Peçevi, Tarih-i Peçevi, c. I. s. 341. 632
etmiĢtir. 2011 Hatta ġeyh Bedrettin‟i takip eden müritleri de Düzmece Mustafa‟nın etrafında toplandılar. Bu da bu hareketin ne kadar geniĢ ve halkın durumdan rahatsız olduğunu göstermektedir. Kanuni Süleyman Dulkadir Mehmed Han‟ı bastırmak için 3000 yeniçeri ve 4 bölük ağası gönderdi. Dulkadir Mehmed Uğul Toğçayı kandırarak onun aracılığıyla Düzmece Mustafa‟yı yakalayarak Ġstanbul da idam edilmiĢtir. 2012
mektup yazmıĢtı. SavaĢtan önce bazı Osmanlı din hocaları Safevileri dinsiz oldukları ve kanlarının dökülmesi caiz, malları helal ve onlarla düĢmanlık Hıristiyanlarla düĢmanlık etmekten yüksektir diye fetva verdiler. Sultan Süleyman da böyle bakıĢlardan dolayı onun takibinde bir mektupta Rafızîlerin can ve malını helal kılmıĢtı. 2013
Ama Osmanlı ordusunun hareketi (Nahcivan savaĢı) Ġran ordusuyla bir savaĢ oluĢmadan Amasya anlaĢmasıyla sonuçlandı. 2014
Fransa Kralı II. Henry ve Yeke Türkmenlere hem de Tahmasb‟a mektupla bildirdi. 2015 II. Henry‟ye yazdığı mektubunda 2016 ,Miladi 1553 yılı Mayıs ayı 1. günü
2011
Ġbrahim Peçevi, a.g.e, s. 342. 2012
Ġsmail Kara, Mustfa Armağan, Osmanlı Ansiklopedesi, Ġz Yayıncılık, t.y, c. 3, s. 18; Ġbrahim Peçevi, a.g.e, s. 342-343.
2013
A. Akgündüz ve Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, Ġstanbul1999, s. 211-212; Download 6.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|