Асослари ва прагматик хусусиятлари

1.2. Ёввойи ҳайвон номлари асосида шаклланган мақоллар. Ишда 
“бўри”, “айиқ”, “фил”, “шер”, “тўнғиз”, “тулки”, “йўлбарс” каби ёввойи 
ҳайвон номлари иштирок этган мақолларнинг шаклланиш асослари 
аниқланди. Кузатишлар “айиқ” лексемаси асосида шаклланган мақоллар 
кўпроқ унинг биологик хусусияти; “фил” лексемаси асосида шаклланган 
мақоллар кўпроқ филнинг ташқи кўриниши; “шер” лексемаси асосида 
36
Шомақсудов Ш., Шораҳмедов Ш. Ҳикматнома. – Тошкент: Совет Ўзбек Энциклопедияси Бош редакцияси, 
1990. – Б. 294. 
37
Сафаров О. Ўзбек халқ оғзаки ижоди. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 
томонидан университетлар ва педагогика институтлари учун дарслик. – Тошкент: Мусиқа, 2010. – Б. 292. 
38
Рафиев А., Ғуломова Н. Она тили ва адабиёт. Академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари учун дарслик. –
Тошкент, 2011. – Б. 170. 
39
Саидова Ҳ. Жонивор номларининг шахс тавсифи вазифасида қўлланиши. – Бухоро: Бухоро, 2005. – Б. 20. 

---

21 
шаклланган мақоллар кўпроқ шернинг биологик хусусияти ҳамда табиати; 
“тўнғиз” лексемаси асосида шаклланган мақоллар кўпроқ унинг табиати; 
“бўри”, “тулки”, “йўлбарс” лексемалари асосида шаклланган мақоллар 
кўпроқ уларнинг табиати, феъл-атвори асосида юзага келганлигини кўрсатди. 
1.3. “Парранда” ЛМГи асосида шаклланган мақоллар. “Парранда” 
ЛМГига бургут, чумчуқ, товуқ (хўроз, жўжа), лайлак, қарға, ғоз, бедана, 
оққуш, ўрдак, булбул, турна, мусича, куйкунак ва ҳоказолар киради. 
Кузатишлар “парранда” ЛМГи асосида шаклланган мақоллар кўпроқ 
паррандаларнинг емишига кўра юзага келганлигини кўрсатди. 
1.4. “Ҳашарот” ЛМГи асосида шаклланган мақоллар. “Ҳашарот” 
ЛМГига ниначи, ўргимчак, ипакқурти, асалари, қорачирилдоқ, чумоли, 
хонқизи, чаён, кана, қўнғиз, чигиртка, суварак, пашша, чивин, 
бешиктерватар, капалак ва ҳоказолар киради. Кузатишлар “ҳашарот” ЛМГи 
асосида шаклланган мақоллар кўпроқ уларнинг ташқи кўриниши ва ҳаёт 
кечириш тарзига кўра юзага келганлигини кўрсатди.