“Asrga tatigulik kun” va “Yolg’izlikning yuz yili” asarlarining qiyosiy tahlili

Asarning asosiy g’oyasi

Chingiz Aytmatov o’z asarlarida oddiy mehnatkash kishilari ishchilar, chorvadorlar dengizchilar, ziyolilarning obrazlarini chizadi. Lekin jamiyat faqat shulardangina iborat emas. Atrofimizda oddiy temiryo’lchi bilan birga tekinxo’rlar, o’z yuk tashuvchi, kosib, paxtakor, oshpaz, nonvoy bilan yonma-yon kasb-korining tayini bo’lmagan fosiq, aroqxo’r, firibgar muttaham, tovlamachilar ham “yetarlicha” topiladi. Ularning amollari , o’z nuqtai nazarlari va o’z manfaatlari bor. Yozuvchi insonlarni mehnatkash yoki nomehnatkash tanballarga ajratmaydi. U odamlarni qanday din, qanday mazhab, qanday siyosiy-partiya vakili bo’lganidanqat’iy nazar, shavqatli va shavqatsiz, insofli va insofsiz, dono va nodon odamlarni o’z asarlarida yorqin ko’rsatadi. Boshqacha aytganda, odamga u shunchaki odam bo’lganligiga emas, balki insoniy mohiyatiga, qanday odamligiga qarab hukm chiqaradi. Yozuvchining asarlarining o’ziga xos yana bir tarafi ularda ko’ngilga uradigan qayerdagi bema’no oldi-qochdilikuchramasligidadir.

“Asrga tatigulik kun”

Yolg’izlikning yuz yili” asari haqida qisqacha ma’lumot

Y

• “Yolg’izlikning yuz yili” – buyuk kolumb yozuvchisi Gabriel Garsiya Markesga Nobel mukofotini olib kelgan mashhur asar. Roman hozirgi kunga kelib ispan tilidan boshqa tillarga eng ko’p tarjima qilinishi bo’yicha Migel Servantesning “Don Kixot” idan keyingi o’rinda turadi. Roman “Mo’jizaviy realizim” deb nomlangan yo’nalishda yozilgan. Bunga sabab, asarda noreal narsalar oddoiy holday ko’rsatiladi. Asar Markes tomonidan 1965-1966-yillardan 18 oy ichida Mexiko shahrida yozib tugatilgan. Asarning orginal g’oyasi 1952-yilda, muallif tug’ulib o’sgan qishlog’I Arakatakaga tashrif buyurganida tug’ulgan. Adib 1954-yilda yozilgan “Shanbadan keyingi kun” hikoyasiga ilk bor Makondo shahri tilga olinadi. Aslida Markes romanining nomini “Uy” deb nomlamoqchi bo’lgan, oxir-oqibat yozuvchi Alvaro Samudioning “Katta uy” romaniga o’xshab qolmasligi uchun “Yolg’izlikning yuz yili” nomini tanlagan . Nazarimda, asar mashhurlashishiga uning nomi ham juda katta hissa qo’shgan, menga o’xshab kitobni nomiga qiziqib o’qib ko’rgan bolalar ko’p bo’lgan bo’sa kerak.