Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм

Тадбиркорлик субъекти томонидан ҳисоб сиёсатининг танланиши ва 
қўлланиши (11(в) бандига қаранг) 
A35. Тадбиркорлик субъекти томонидан ҳисоб сиёсатининг танланиши 
ва қўлланишини тушуниш қуйидаги масалаларни қамраб олиши 
мумкин: 

Тадбиркорлик 
субъекти 
муҳим 
ва 
ғайриоддий 
операцияларни ҳисоботларда акс эттириш учун қўллайдиган 
усуллар.

Ишончли қўлланма ёки якдиллик бўлмаган низоли ёки янги 
пайдо бўлган соҳаларда ҳисоб сиёсати муҳим 
принципларининг таъсири. 

Тадбиркорлик субъектининг ҳисоб сиёсатидаги ўзгаришлар. 

Тадбиркорлик субъекти учун янги бўлган молиявий ҳисобот 
стандартлари, қонунчилик ва меъёрий ҳужжатлар, 
шунингдек тадбиркорлик субъекти томонидан мазкур 
талаблар қачон ва қай тарзда қабул қилиниши.
Мақсадлар, стратегиялар ва улар билан боғлиқ бўлган тадбиркорлик 
рисклари (11(г) бандига қаранг)  
A36. Тадбиркорлик субъекти муайян соҳа, тартибга солиш омиллари ва 
бошқа ташқи омиллар контекстида бизнес билан шуғулланади. 
Мазкур омилларга жавобан тадбиркорлик субъектининг раҳбарияти 
ёки бошқарув юклатилган шахслар тадбиркорлик субъекти учун 
умумий ҳисобланадиган мақсадларни белгилайди. Стратегиялар – 
бу тадбиркорлик субъектининг раҳбарияти мақсадларга эришиш 
учун қўллашни мўлжаллаётган ёндашувлар. Тадбиркорлик 
субъектининг мақсадлари ва стратегиялари вақт ўтиши билан 
ўзгариши мумкин.
A37. Тадбиркорлик риски молиявий ҳисоботни муҳим бузиб 
кўрсатишлар рискидан анча кенг. Аммо молиявий ҳисоботни муҳим 
бузиб кўрсатишлар риски тадбиркорлик рискининг таркибига 
киради. Тадбиркорлик риски ўзгаришлар ёки мураккаблик 
натижаси бўлиши мумкин. Ўзгаришлар зарурлигини тан олишга 
қодир эмаслик ҳам тадбиркорлик риски юзага келишига туртки 
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда) 
соҳаларда ҳисоб юритиш (масалан, акциялар 
қийматига асосланган иш ҳақи ҳисобини юритиш). 
A32. Олдинги даврлар билан таққослаганда тадбиркорлик субъектида юз 
берган аҳамиятли ўзгаришлар муҳим бузиб кўрсатишлар рисклари 
пайдо бўлиши ёки ўзгаришига олиб келиши мумкин.
Махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъектларининг хусусияти 
A33. Махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъекти (баъзан у аниқ мақсадда 
ташкил қилинган компания деб ҳам аталади) – бу тор ва аниқ 
белгиланган мақсадга эришиш, масалан, молиявий активлар 
ижараси ёки илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларини 
бажариш учун ташкил этилган тадбиркорлик субъекти. Бундай 
тадбиркорлик субъекти корпорация, траст, ширкат шаклида ташкил 
этилиши ёки юридик шахс ташкил этмасдан фаолият олиб бориши 
мумкин. Махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъекти қайси 
субъектнинг номидан ташкил этилган бўлса, шу субъект унга 
активларни ўтказиши (масалан, молиявий активларни ҳисобдан 
чиқариш операцияси доирасида), махсус мақсаддаги тадбиркорлик 
субъекти активларидан фойдаланиш ҳуқуқини олиши ёки унга 
хизматлар кўрсатиши мумкин, айни вақтда бошқа томонлар махсус 
мақсаддаги тадбиркорлик субъектини молиялаштиришни амалга 
оширишлари мумкин. АХС 550 да кўрсатиб ўтилганидек, айрим 
ҳолларда махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъекти тадбиркорлик 
субъектининг ўзаро боғлиқ томони бўлиши мумкин.
12
A34. Молиявий ҳисоботни тақдим этиш асосларида назоратни амалга 
ошириш билан тенглаштириладиган шароитлар ёки консолидация 
мақсадида махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъекти эътиборга 
олиниши лозим бўлган ҳолатлар кўпинча атрофлича баён этилади. 
Бундай асосларнинг талабларини талқин қилиш учун аксарият 
ҳолларда махсус мақсаддаги тадбиркорлик субъекти иштирок 
этадиган тегишли келишувларни муфассал билиш талаб этилади. 
12
АХС 550, A7 банд 

---

АУ
ДИТ
1409
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда)