Август 2020 8-қисм

21- maktab ona tili va adabiyot o‘qituvchisi 
[phone]
Annotatsiya: Maqolada adabiyot darslarida ishlatish mumkin bo‘lgan hamda dars 
samaradorligini oshirishda xizmat qiladigan grafik organayzerlar haqida ma’lumotlar berilgan. 
ushbu chizma usullari yordamidan foydalanish uchun tavsiyalar tushuntirilgan. Adabiyot darsida 
foydalanilgan usullardan namunalar keltirilgan
Kalit so‘zlar: grafik organayzerlar, chizmalar, jadvallar, “Toifalash jadvali”, “Venn 
diagrammasi”.
Dars o‘tish jarayonida innovatsion yo‘l-yo‘riqlar bizga doimo kerak bo‘ladi.Innavatsion yo‘l-
yo‘riqlarga metodlar, usullar va grafik organayzerlardan foydalanish kiradi. Bugungi maqolada 
men adabiyot darslarida eng ko‘p qo‘llaydigan va samara beradigan chizma va jadvallar ya’ni 
grafik organayzerlar haqida tajribam tavsiyalarini ulashmoqchiman.
Grafik organayzerlar – o‘quv jarayonida qo‘yilgan maqsadga erishishda yordam beruvchi 
chizma, jadval, grafiklar hisoblanadi. ulardan darsda foydalanish yuqori natijlarni kafolatlaydi. 
Agar grafik organayzerlarni o‘qituvchi tayyor (to‘ldirilgan) holda qo‘llasa, vosita vazifasini, 
o‘quvchilarning mashg‘ulot mavzusiga doir bilimlarni mustahkamlash va fikrlashini rivojlantrish 
maqsadida ishlatilsa, metod vazifasini bajaradi. Masalan, shunday grafik organayzerlardan 
“Qanday”, “Nima uchun”, “BBB” kabi organayzerlarini misol keltirish mumkin. Quyida adabiy 
ta’lim jarayonida qо‘llanilayotgan grafik organayzerlardan ayrimlarini keltirib o‘tamiz. 
B/B/B Jadvali- Bilaman/ Bilishni xohlayman/ Bilib oldim. 
Mavzu, matn, bo`lim bo`yicha izlanuvchilikni olib borish imkonini beradi. Kichik guruhlarda 
ishlatiladi. Tizimli fikrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko`nikmalarini rivojlantiradi. Masalan, 
Z.M.Bobur gazallari,ruboiylari mavzusi o`tilishidan oldin BBB jadvali o`quvchilar tomonidan 
to`ldiriladi. “Mavzu bo‘yicha nimalarni bilasiz” vа “Nimani bilishni xohlaysiz” degan savollarga 
javob beradilar (oldindagi ish uchun yo‘naltiruvchi asos yaratiladi). Jadvalning 1 vа 2 bo`limlarini 
to‘ldiradilar. Ma’ruzani tinglaydilar, mustaqil o‘qiydilar va 3-bo‘limni to‘ldiradilar.