Август 2020 8-қисм

Август 2020 8-қисм
Тошкент
жазылған түслерден ҳәм олардың жорыўларынан ибарат. Шайырдың бул қосығындағы 
түстиң атқарған композициялық хызмети дүньяға белгили С.Есенинниң “Вижу сон. До-
рога черная...” қосығындағы сыяқлы көркем ўазыйпаны атқарған. 
Қарақалпақ лирикасында С.Ибрагимовтың “Осип Мандельштамның ҳәсиретли көзлери, 
түслериме енип шығады” ҳәм “Мениң түслериме енетуғын бир шәҳәр бар”, “Бағы Ирам 
киби ғайры журтларда, шорлаған бир елат түсиме енер” қосықларында лирикалық 
қаҳарманның өтмишке, қоршаған орталыққа, болып атырғанларға ҳәм енди болыўы зәрүр 
болған нәрселерге қатнасының руўҳый арпалыслары түстеги белгисиз шәҳәр ҳәм шай-
ыр Осип Мандельштамның муңлы көзлери детальлары арқалы түсиндириледи. Шайыр 
түстиң объекти болыў менен бирге субъектине де айланады. 
Жоқарыдағы еки шайырдың қосығанда түс еки түрли қөринисте: биреўинде түс барлық 
майда-шүйдесине шекем сүўретленген, екиншисинде түс тек сыпатлап өтилген. Биринши 
мысалда берилген пикир жумбақлы сыпатқа ийе болады. Оқыўшы оны интерпретациялаў 
ушын изленеди. Екиншисинде болса пикирдиң ярымы ашық, яғный автор тәрепинен 
түсиндирилген, ал, ярымы түс арқалы аңласылады.
Түсте ўақыттың да, кеңисликтиң де шегарасы шеклеўсиз болады. Түс арқалы пикирди 
жеткерип бериў лирикалық түрде оғада әҳмийетке ийе усыллардың бири.
Әдебиятлар:
1. Лотман Ю.М. Культура и взрыв. – М.: Гнозис. Издательская группа «Прогресс», 
1992. 
2. Мурзак И.И. Внесюжетные элементы / Введениев лиературоведение. Под общей 
реакцией Л.М.Крупчанова. – Москва. ОНИКС. 2005. 
3. Оразымбетов Қ. Лирикалық қаҳарманның кеўил әлеми // Отлы сезим ҳәм йошлы 
қәлб ийеси. – Н.: 2019. 

---

12
Август 2020 8-қисм
Тошкент
ЖАМОЛ КАМОЛ ШЕЪРЛАРИДА ЮРТ МАДҲИ
Назарова Дилдора Илҳомовна