Avtomatlashtirish va boshqaruv kafedrasi

5-rasm. Indiy aralashgan germaniyning ekvivalent zonasi (a) va 

energetik diagrammasi (b): 1 - O‘tkazuvchanlik zonasi; 2 – ta’qiqlangan zona;  

3 - valent zona, 4 - akseptor sathi, 5 - elektron, 6 - kovak. 

---

Kovaklar  harakati  bilan  yuzaga  kelgan  o‘tkazuvchanlikni  k o v a k l i  

o‘t k a z u v c h a n l i k ,   materialning  o‘zi  p  tipli  yarim  o‘tkazgich  deb  ataladi. 

Yarim  o‘tkazgichning  kovakli  o‘tkazuvchanligini  hosil  qiluvchi  aralashmalar 

akseptorlar deyiladi. 

Akseptor  aralashmali  yarim  o‘tkazgichlar  shu  bilan  xarakterlanadiki,  ularda 

taqiqlangan  zonaning  pastki  qismida,  valent  elektronlar  zonasi  yaqinida  erkin 

energetik sathlar yuzaga keladi, ular akseptor sathlar deb ataladi (5-rasm, b). Valent 

zona  elektronlari  akseptor  sathlarga  osongina  o‘tib,  unda  erkin  elektronlar 

vakansiyalar  —  kovaklar  hosil  qilishi  mumkin.  SHunday  qilib,  toza  yarim 

o‘tkazgichli materialga donorli yoki akseptorli aralashmalar qo‘shib, sun’iy ravishda 

elektron  (n  tipli)  yoki  kovakli  (p  tipli)  o‘tkazuvchanligi  ko‘proq  bo’lgan  yarim 

o‘tkazgichlar olish mumkin. 

 

 

Nazorat savollari: 

1. Yarim o’tkazgichlar deb nimaga aytiladi? 

2. Yarim o’tkazgichlarning fizik xossalari nimadan iborat? 

3. Yarim o’tkazgichlar sinflang. 

4.  Yarim  o’tkazgichlardan  tashkil  topgan  hozirda  ishlatiladigan  qurilmalarni 

sanang.  

 

---