Avtomobil transporti muxandisligi

Buzilmasdan ishlash ehtimolligi:
ú
ú
û
ù
ê
ê
ë
é
÷
ø
ö
ç
è
æ
-
=
b
a
L
L
R
exp
)
(
(5.24)
Buzilish ehtimolligi:
ú
ú
û
ù
ê
ê
ë
é
÷
ø
ö
ç
è
æ
-
-
=
-
=
b
a
L
L
R
L
F
exp
1
)
(
1
)
(
(5.25)
Gamma-foizli resurs:
b
a
L
1
%
100
%
ln
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
÷
ø
ö
ç
è
æ
-
=
g
g
(5.26)
Buzilish jadalligi:
1
)
(
-
÷
ø
ö
ç
è
æ
=
b
a
L
a
b
L
l
(5.27)
Bu qonunni qabul qilishda variatsiya koeffitsienti bo‘yicha shart –V
=0,4…0,6.
Dumalash podshipniklari, tishli g‘ildraklar, vallar, prujinalar va boshqa detallarning
resurslari ushbu qonun bo‘yicha taqsimlanadi. O‘zgarmas jadallik bilan sodir
bo‘ladigan mustaqil hodisalar orasidagi vaqtning taqsimlanishi Veybull-Gnedenko
taqsimlanishining xususiy holidir.
5.4.3 Logarifmik normal taqsimlanish qonuni
Agar tadqiq qilinayotgan jarayon yoki uning natijasiga juda ham ko‘p tasodifiy va
bir-biri bilan bog‘liq bo‘lmagan omillar ta’sir etsa va shu bilan birga omillarning
jadallik ta’siri tasodifiy miqdor holatiga bog‘liq bo‘lsa, u holda logarifmik normal
taqsimlanish qonuni namoyon bo‘ladi.
Taqsimlanish zichligi:
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
-
-
×
=
2
2
2
)
(ln
exp
2
1
)
(
s
p
s
a
L
L
L
f
;
(5.28)
L, ming
f(L)
5.3-rasm. Taqsimlanish zichligi
funksiyasining vaqt (masofa)
bo‘yicha o‘zgarishi

---

35
bu yerda:
s – tasodifiy miqdorlar logarifmining o‘rtacha kvadratik og‘ishi, ming
km; a – tasodifiy miqdorlar logarifmining o‘rtacha arifmetik qiymati, ming km.
å
=
=
0
1
0
ln
1
N
i
i
L
N
a
(5.29)
2
0
)
ln
(
1
a
L
N
i
-
=
å
s
(5.30)
O‘rtacha kvadratik og‘ish qiymatining o‘zgarishi bilan f(L)
max
qiymati ham
o‘zgaradi (5.4-rasm)
O‘rtacha arifmetik qiymat:
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
+
=
2
exp
2
s
a
L
(5.31)
Buzilmasdan ishlash ehtimolligi:
úû
ù
êë
é
-
-
=
s
a
L
Ф
L
R
ln
2
1
2
1
)
(
(5.32)
Buzilish funksiyasi:
úû
ù
êë
é
-
+
=
s
a
L
Ф
L
F
ln
2
1
2
1
)
(
(5.33)
Gamma-foizli resurs:
100
ln
2
1
2
1
g
s
g
=
ú
û
ù
ê
ë
é
-
-
a
L
Ф
(5.34)
Bu qonunni qabul qilishda variatsiya koeffitsienti bo‘yicha shart –V
= 0.3–0.5.
Transport vositalarining texnik ekspluatatsiyasida logarifmik normal taqsimlanish
qonuni korroziya, charchash yemirilishlari, mahkamlov birikmalarining bo‘shab
qolishlarigacha bo‘lgan resurslarini baholash va h.k. larda qo‘llaniladi.
5.4.4 Eksponensial taqsimlanish qonuni
Eksponensial taqsimlash qonuni buyumlarning ishonchliligi va xavf-
xatarliligini baholash uchun eng ko`p ishlatiladi [6]. Bu buzilish jadalligi o`zgarmas
darajasiga ega bo`lgan yagona qonundir va u ko`plab muhandislik tizimlarida
"ishlash muddati davrlarini" modellarini tuzishda ishlatiladi. Eksponensial qonuni,
Puasson taqsimlash qonuni bilan chambarchas bog`liq (bu taqsimlash qonuni diskret
miqdorlidir). Agar buzilishlar soni vaqt birligi ichida- Puasson qonuni bilan
s=0,5
s=0,3
s=0,1
f(L
)
5.4-rasm. Logarifmik normal
taqsimlanish zichligining
o‘rtacha kvadratik og‘ish
qiymatiga bog‘liq holda
o‘zgarish
L, ming km.

---

36
taqsimlangan bo`lsa, u holda buzilishlar orasidagi vaqt eksponensial qonuniga mos
keladi.
Eksponensial taqsimlanish qonunining ifodasi bir ko‘rsatkichli bo‘lib, boshqa
qonunlarga nisbatan sodda hisoblanadi, undan ishonchlilikni oshirishda va ommaviy
xizmat ko‘rsatish tizimlarining ko‘pgina masalalarini yechishda keng qo‘llaniladi.
Taqsimlanish zichligi (5.10-rasm)
)
exp(
)
(
L
L
f
×
-
×
=
l
l
;
(5.35)
bu yerda:
l – buzilishlar oqimining parametri (bu qonun uchun l – buzilishlar
jadalligi hamdir), buzilish
/ buyum 1000 km.
1
/l=s o‘rtacha kvadratik og‘ish. Eksponensial taqsimlanish qonuni uchun
variatsiya koeffitsienti V
= 1.0.