Avtomobil transporti muxandisligi

Transport vositalariga texnik xizmat ko‘rsatish va joriy ta’mirlash sifati.
Texnik xizmat ko‘rsatish shunday bajarilishi kerakki, ishga chiqarilayotgan transport
vositalarida hech qanday nosozlik bo‘lmasligi, buning uchun texnik xizmat
ko‘rsatishni grafik asosida, hamma ishlarni to‘liq bajargan holda (nazorat-
diagnostika, mahkamlash, sozlash, moylash va boshqa ishlar) amalga oshirish talab
etiladi.
Avtokorxonadagi diagnostika vositalari yordamida transport vositalarini
ma’lum davriylik bilan diagnostikalash, ularning texnik holatini baholash, kerakli
ta’mirlash ishlarining aniq hajmi va xarakterini aniqlash kerak.
Texnik xizmat ko‘rsatish tartiboti (texnik xizmat ko‘rsatishning ish hajmlari,
davriyligi va bajariladigan ishlar ro‘yxati) harakatdagi tarkibning turiga, uning texnik
holatiga, ekspluatatsiya sharoitlariga, ekspluatatsion materiallarning sifatiga,
haydovchining malakasiga mos kelishi kerak. Texnik xizmat ko‘rsatish davriyligi
kichik bo‘lsa, uni tez-tez tashkil etish qiyinlashadi, texnik tayyorgarlik koeffitsienti –
a
t
oshadi, ammo transport vositalarining turib qolishlari ortadi va sarf-xarajatlar
ko‘payadi. Texnik xizmat ko‘rsatishning katta davriyligi esa transport vositalarining
ta’mirlash ishlarini ko‘paytiradi, ya’ni
a
t
pasayib ketadi. Demak, har xil
ekspluatatsion sharoit uchun o‘zining texnik xizmat ko‘rsatish tartibotlarini ishlab
chiqish kerak. Texnik xizmat ko‘rsatish va joriy ta’mirlash ishlarini yuqori sifat bilan
bajarish transport vositasi ishonchliligini ta’minlashdagi birdan-bir garovidir.
Ekspluatatsion materiallar va ehtiyot qismlar sifati. Ish va saqlash
jarayonlarida transport vositasining agregat va mexanizmlari ekspluatatsion
materiallar bilan doimiy o‘zaro ta’sirda bo‘ladi (moylar, yonilg‘ilar, sovutish
suyuqliklari). Materiallarning xususiyatlari va qo‘llanish sharoitlariga bog‘liq holda
ularning o‘zaro ta’siri ham o‘zgaradi: detallarning yeyilishi yoki zanglashi tezlashadi,
materiallarning sarfi ortadi va transport vositasining umumiy ish unumdorligi
pasayadi.
Ekspluatatsion materiallarning qo‘llanishi transport vositasining konstruksion
va texnologik xususiyatlariga, uning texnik holatiga va ekspluatatsiya sharoitlariga
mos kelishi kerak.
Transport vositasining ishonchliligiga ko‘proq moylash materiallarining sifati
ta’sir qiladi. Moyning yeyilishga qarshi xususiyatini oshirish maqsadida unga
prisadkalar qo‘shiladi, ular esa detallarning yeyilish sur’atini pasaytiradi.
Ekspluatatsiya davrida almashtiriladigan ehtiyot qismlar yangi, mukammal
(kapital) ta’mirlangan, ishlatilgan, korxonada ta’mirlangan va tayyorlangan hamda
transport vositasining boshqa modelidan olingan bo‘lishi mumkin. Shuning uchun
ehtiyot qismlar sifati har xil bo‘ladi va transport vositasi ishonchliligiga salbiy ta’sir
ko‘rsatadi.
Bularning oldini olish maqsadida har bir korxonada:
- Texnik xizmat ko‘rsatish va joriy ta’mirlash ishlarini o‘z vaqtida sifatli
o‘tkazish;
- ehtiyot qismlarning “asl” nusxasini qo‘yish;
- ekspluatatsion materiallarning zavod (firma) tomonidan belgilangan turlarini
qo‘llash kerak.

---

42