Azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti NƏQLİyyat fakultəsi

Paralel sxem Diaqonal sxem 

 
Avtomobilin sadə elektron ABS sisteminin ümumi quruluşu  
1b. Tormozlama üsulları 
Nəqliyyat vasitəsi idarə olunan zaman sürücülər tərəfindən yaranmış yol 
21. 

---

şəraitindən asılı olaraq aşağıdakı tormozlama üsullarından istifadı olunur: 
-xidməti tormozlama (tormozlama təcilinin qiyməti 3m/san
2
qədər olur)- ondan 
nəqliyyat vasitəsinin sürətinin azaldılması üçün istifadə edilir; 
-sərt tormozlama (tormozlama təcilinin qiyməti 8-9m/san
2
qədər olur)- ondan 
təhlükə yarandıqda hadisənin qarşısının alınması üçün istifadə edilir; 
-qəza tormozlaması-ondan işçi tormoz sistemi imtina etdikdə istifadə edilir. 
2.Avtomobilin tormoz sistemlərinə qoyulan əsas tələblər 

Avtomobilin tormoz sisteminə qoyulan əsas tələblər aşağıdakılardır: 

-tormoz sisteminin işə düşmə vaxtı minimum və bütün istismar şəraitlərində 
tormozlama təcili maksimum olmalıdır; 
-avtomobilin bütün təkərləri eyni zamanda və eyni intensivliklə tormozlanmalı- 
dır; 
-təkərlərdəki tormoz qüvvələri rəvan şəkildə artmalı, sistemdə hər-hansı bir 
pərcimləmələr olmamalıdır; 
-sistemin effektivliyi avtomobilin bütün xidməti müddətində yüksək və 
imtinalar ehtimalı minimum olmalıdır; 
-tormozlama avtomobilin dayanıqlığının itməsinə səbəb olmamalıdır. 
Qeyd olunan tələblərinin yerinə yetirilməsinə çox böyük təsiri avtomobilin 
texniki vəziyyəti göstərir. Belə ki, tormoz sisteminin hermetikliyinin pozulması 
tormoz əyləcinin boş gedişini artırır, sistemdə lazımi təzyiqin yaranmasına mane 
olur və nəticədə tormoz sisteminin işə düşmə vaxtı artır, tormozlama təcili isə 
maksimum həddə çata bilmir. Eyni vəziyyətə tormoz qəliblərinin normadan artıq 
yeyilməsidə gətirib çıxarır. Hər-hansı bir təkərin işçi tormoz silindrinin yaxşı 
işləməməsi və ya pərçimlənməsi, tormozlama zamanı burucu momentin 
yaranmasına səbəb olur ki, buda öz növbəsində avtomobilin dayanıqlığının 
itiriıməsinə gətirib çıxarır. 
Qeyd olunan tələblərinin yerinə yetirilməsinə çox böyük təsiri avtomobilin 
texniki vəziyyəti göstərir. Belə ki, tormoz sisteminin hermetikliyinin pozulması 
tormoz əyləcinin boş gedişini artırır, sistemdə lazımi təzyiqin yaranmasına mane
22. 

---

olur və nəticədə tormoz sisteminin işə düşmə vaxtı artır, tormozlama təcili isə
maksimum həddə çata bilmir. Eyni vəziyyətə tormoz qəliblərinin normadan artıq 
yeyilməsidə gətirib çıxarır. Hər-hansı bir təkərin işçi tormoz silindrinin yaxşı 
işləməməsi və ya pərçimlənməsi, tormozlama zamanı burucu momentin 
yaranmasına səbəb olur ki, buda öz növbəsində avtomobilin dayanıqlığının 
itiriıməsinə gətirib çıxarır.