B. G. Pürliýew, E. G. Rahmanowa, M. B. Meläýewa TÜrkmenistanyň ykdysadyýeti

§4. Türkmenistanyň ykdysady ösüşiniň matematiki nusgasy
Türkmenistanyň ykdysady ösüşiniň matematiki nusgasyny gys­
gaça aşakdaky ýaly şekilde görkezmek mümkindir:
1. Türkmenistanyň ösüşiniň ykdysady maksady – jemi içerki 
önümiň jan başyna düşýän mukdarynyň ýokarlandyrylmagy, ýagny 
hakyky önümiň artmagy ýaşaýyş derejesiniň gowulanmagyna getir-
ýär, maddy bolçulyk ýokarlanýar we çykdajy azalýar. Bu bolsa täze 
islegleri kanagatlandyrýar, ýurduň çäginde we halkara derejesinde 
durmuş-ykdysady meseleleri çözýär.

---

140
2. Bu matematiki nusga ýurduň ykdysady ösüşiniň esasy gör­
kezijilerini kesgitlemek üçin, şeýle hem milli ykdysadyýetiniň her 
bir pudagy üçin niýetlenendir. Ösüşiň esasy görkezijileriniň depginli 
üýtgemegini, jemi içerki önümiň, milli girdejini, sarp ediş gaznasy­
ny, şeýle hem gaznanyň göwrümini, kadalaryň ösüşini we başgalaryň 
düzüm häsiýetnamalarynyň görkezijilerini kesgitlemäge mümkinçi­
lik berýär.
3. Matematiki nusgada birnäçe görkezijiler, ýagny gaznanyň 
ösüşi, sarp ediş, jemi içerki önüm, gaznanyň göwrümi we maddy 
göwrüm ýaly görkezijiler ulanylýar. Bu görkezijileriň ählisi ösüşi 
sazlamagyň amatly görnüşini tapmaga mümkinçilik berýär.
4. Matematiki nusganyň maksady iň amatly görkeziji hökmünde 
sarp ediş gaznasynyň ösüşini ulanmakdyr, muny şu aşakdaky deňle­
mäniň üsti bilen görkezmek bolar:
1+
max.
-i
ni
i=1
n
αα
(
)
→
∑
Φ
Φ
Bu ýerde: i = 1, 2, 3…n; Ф
n
 – sarp ediş gaznasy; α – wagtlaýyn-
ça diskontirowkanyň koeffisiýenti.
5. Şu şertlerde:
a) Φ
Φ == Φ
Φ