B. J. Boltayev, A. R. Azamatov, G. A. Azamatova, B. S. Xurramov nazariya, algoritm, dastur toshkent 2013

Yashna, gulla ona Vatanim! 
yozuvi hosil bo‘ladi.

Boshlanish 
“MMR” 
Tamom 

Boshlanish 
23+21 
Tamom 

Boshlanish 
23 
Tamom 

---

60

begin
writeln
(‘Yashna, ‘);
writeln
(‘gulla ‘);

write(‘ona Vatanim!‘);

end.

Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

Yashna,
gulla
ona Vatanim! 
yozuvi hosil bo‘ladi.

begin
writeln

(‘Yashna, ‘);
write(‘gulla ‘);
writeln
(‘ona Vatanim!‘);
end.

Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

Yashna,
gulla ona Vatanim! 
yozuvi hosil bo‘ladi.

begin

write(‘Yashna, ‘);
writeln
(‘gulla ‘);
writeln
(‘ona Vatanim!‘);
end.

Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

Yashna, gulla
ona Vatanim! 
yozuvi hosil bo‘ladi.

begin
writeln

(‘Yashna, ‘);
writeln
(‘gulla ‘);
writeln
(‘ona Vatanim!‘);
end.

Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

Yashna,
gulla
ona Vatanim! 
yozuvi hosil bo‘ladi.

Dasturga nom berish, o‘zgaruvchilarni tavsiflash, o‘zlashtirish operatori va

chiqarish protsedurasi qatnashgan chiziqli tuzilmali dasturlarga quyidagilar misol
bo‘ladi.

So‘zlar orqali: 
1) boshlanish;
2) 21 ni a ga o‘tkazilsin;
3) a ni 23 ga qo‘shib m ga o‘tkazilsin;
4) javob sifatida m yozilsin;
5) tamom.
Blok-sxemasi: 

Dasturi: 
program o`zlashtirish;
var a, m :integer;
begin a:=21; m:=a+23; write(‘M ning qiymati ‘, m, ‘ ga teng‘);
end.
Boshlanish 
m:=a+23 
m 
Tamom 

a:=21 

---

61
Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

M ning qiymati 44 ga teng
yozuvi hosil bo‘ladi.

So‘zlar orqali:
1) boshlanish;
2) 21 ni a ga o‘tkazilsin;
3) a ni 7 ga bo‘lib b ga o‘tkazilsin;
4) javob sifatida b yozilsin;
5) tamom.
Blok-sxemasi:

Dasturi:
program chiqarish;
var
a :integer; b:real;
begin a:=21; b:=a / 7;
write(‘B ning qiymati ‘, B, ‘ ga teng‘);
end.
Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida
B ning qiymati 3.0000000000E+00 ga teng
yozuvi hosil bo‘ladi.

So‘zlar orqali:
1) boshlanish;
2) 21 ni a ga o‘tkazilsin;
3) a ni 7 ga ko‘paytmasini 1963 ga bo‘lib g ga
o‘tkazilsin;
4) javob sifatida g yozilsin;
5) tamom.
Blok-sxemasi:

Dasturi:
program o`zlashtirish_chiqarish;
var
a :integer; g:real;
begin a:=21;
g:=a * 7 / 1963;
write(‘Javob: ‘, g, ‘ ga teng‘);
end.
Boshlanish 
g:=a*7/1963 
g 
Tamom 

a:=21 
Boshlanish 
b:=a:7 
b 
Tamom 

a:=21 

---

62
Dastur bajarilgach, kompyuter ekranida

Javob: 7.4885379521E
–02 ga teng
yozuvi hosil bo‘ladi.

Oxirgi ikki misol javobi qo‘zg‘aluvchan nuqtali son ekanligini ko‘rish mum-

kin. Aslida foydalanuvchiga tushunarli va ancha qulay bo‘lishi uchun ekranda
ulardan birinchisining qiymatini butun son 3, ikkinchisining qiymatini
0.07488537952 kabi aks ettirish maqsadga muvofiq bo‘lardi. Paskal dasturlash
tilida ma’lumotlarni shu kabi aks ettirish imkoniyati mavjud bo‘lib, bu imkoniyat