FONEMANING VARIANTI Fonemaning nutq oqimida yondosh tovushlar ta’sirida paydo boʻladigan koʻrinishi. Fonemaning variantlari ma’noni farqlamaydi va shu tilda soʻzlashuvchilarning ayni soʻz ma’nosini tushunishiga halal bermaydi. Masalan, oʻzbek tilidagi bildi, ichdi soʻzlarining birinchi boʻgʻinidagi i bilan ikkinchi boʻgʻinidagi i ning talaffuzi bir xil emas. Qish, qizgʻin soʻzlaridagi i tovushi bildi, ichdi soʻzlaridagi i tovushidan farqlanadi. Lekin bularning hammasidagi i bir fonema, bir fonemaning variantlari, hisoblanadi.
FONEMIKA Fonologiyaning fonlar va ularning segment qatori birligi sifatida fonemalarga birlashuvini oʻrganuvchi qismi.
FONETIK ALMASHINISH Tildagi fonetik qonuniyatlar asosida boʻladigan tovush almashinishi. Bunday almashinish tovushning pozitsiyasi bilan bogʻliq boʻladi va morfemaning fonema tarkibini oʻzgartirmaydi. Masalan, tes (tez), tuk (tug) va b.
FONETIKA (yun. “phonetika” tovushga oid, “phone” – tovush) 1. Tilshunoslikning nutq tovushlarining hosil boʻlish usullarini va akustik xususiyatlarini; boʻgʻin, nutqning pauza bilan ajraluvchi qismlarini oʻrganuvchi boʻlimi.
2. Maʼlum tilga xos tovushlarning akustik va artikulyatsion (fiziologik) xususiyatlari, muayyan tilning fonetik tuzilishi. Masalan, oʻzbek tili fonetikasi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
