B. S. Jamilova f. S. Safarov ona tili va bolalar adabiyoti fanidan ilmiy termin va tushunchalar


ORFOGRAFIYANING AN’ANAVIY TAMOYILI


Download 387.41 Kb.
bet77/194
Sana13.01.2023
Hajmi387.41 Kb.
#1092258
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   194
Bog'liq
O`QUV LUG`ATI

ORFOGRAFIYANING AN’ANAVIY TAMOYILIayn. Imloning an’anaviy tamoyili.
ORFOGRAFIYANING FONEMATIK TAMOYILIayn. Imlo­ning fone­matik tamoyili.
ORFOGRAFIYANING FONETIK TAMOYILIayn. Imloning fonetik ta­mo­­yili.
ORFOGRAFIYANING MORFOLOGIK TAMOYILIayn. Imloning mor­fo­logik tamoyili.
ORFOGRAFIYANING TARIXIY TAMOYILIayn. Orfografiyaning an’a­naviy tamoyili.
ORFOGRAMMA (yun. orthoz – toʻgʻri gramma – yozuv) So‘zlarning imlo qoidalariga mos holda va bir nechta variantdan tanlangan shaklda yozilishi. Masa­lan, omad so‘zi ikki xil yozilishi mumkin: omad – omat. O‘zbek orfogra­fiyasida omad shakli orfogramma tarzida qabul qilingan
ORQA QATOR UNDOSHLARIayn. Til orqa undoshlari.
ORQA QATOR UNLILARIayn. Til orqa unlilari.
ORQA TANGLAY UNDOSHLARI Til orqa qismining yumshoq tang­lay tomon koʻtarilishi natijaeida hosil boʻluvchi undoshlar. Masalan, x, gʻ va b.
ORTIQCHALIK Nutqda bir-biriga yaqin ma’noli yoki deyarli bir xil ma’noli birliklarning (ortiqcha holatda) qoʻllanishi, bir informatsiyaning birdan ortiq vosita (birlik) bilan ifodalanishi: Ular bilan 12 yoshlar chama­sidagi qizcha ham bor edi. («O‘zbekiston madaniyati») Bu misolda chamasi soʻzi ortiqcha qoʻllangan. Chunki yoshlar soʻzidagi -lar qoʻshim­chasining oʻzi chama (taxmin)ni ifodalaydi (12 yosh­lardagi). Muzeyda kulolchilar tomonidan yaratilgan noyob buyumlar boʻlimida ham rus va Gʻarbiy Yevropa zavodlari tayyorlagan mingga yaqin buyumlar bor («Toshkent oqshomi»). Kulolchilar soʻzidagi -chi qo‘shimchasi ortiqcha, chunki kulol soʻzining oʻzi kasb egasini bildiradi. Shuningdek buyumlar so‘zidagi -lar qo‘shimchasi ham ortiqcha. Chunki mingga yaqin so‘z birikmasi ko‘plikni ifoda­laydi.
ORTTIRMA DARAJA Belgining me’yordan ortiq darajasi va shu ma’noni ifodalovchi shakl (sifatlarga xos ma’no va shakl). O‘zbek tilida bu ma’no juda, oʻta kabi soʻzlar yordamida ifodalanadi: juda xursand, oʻta aqlli, gʻirt yolgʻon kabi.
ORTTIRMA NISBAT Obyektsiz fe’lni obyektli fe’lga aylantiruvchi, obyektli fe’ldan yasalganda esa unga yana obyekt qoʻshilganini bildiruvchi fe’l shakli, fe’l nisbatining shunday turi. Bu shakl -dir, -ir, -t kabi qo‘shim­chalar bilan yasaladi: kuldir, ichir, oʻqit kabi.
OT BOSHQARUVI Hokim komponenti fe’ldan boshqa (ot, sifat, ravish kabi) turkumga oid soʻz bilan ifodalanadigan boshqaruv aloqasi: yurtga sadoqat, va’daga vafo, mansabga magʻrur.

Download 387.41 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling