Balalardi mektep tálimine tayarlaw Reje

Balaniń mektepte oqiwǵa aqiliy tayyarliǵi
Balani mektepte aqiliy tayyarliǵiniń áhemiyet, oqiwshi iskerliginiń jetekshi turi. Oqiwshilardan aqiliy qábiliyet hám biliw iskerliklerin talap etiwshi oqitiwdan kelip shiǵip, mektepte aqiliy tayyarliq bir neshe ózara baylanǵan bóleklerden duzilgen.
Mektepge aqiliy tayyarliqtiń áhemiyetli bóleginnen biri mektepke oqiwǵa kirip atirǵan balada atirap-álem haqqinda jeterlishe keń bilim tayyarliǵinin bar boliwi bolip tabiladi. Bilimlerdiń bul fondi oqitiwshi óz jumisina shólkemlestiwde tiykarlanatuǵin zárur tiykar bolip esaplanadi. Mektepke aqiliy tayyarliqti qáliplestiriwde bólajaq oqiwshini oylaw iskerliginiń ulimaliq dárejesi áhemiyetli bolip tabiladi. Balalar baqshasiniń balalardi aqiliy tárbiyalawǵa tiyisli alip baratirǵan uzliksiz máqsetke muwapiq jumis sharayatlarinda balalarda oylaw iskerliginiń zatlardi kóp tárepleme analiz etiw qábiliyeti sotsial quralǵan sensor etalonlardan pán hámde hádiyseler, ózgeshelik hám sipatlarin izertlewde paydalana biliw, predmet hám hádiyselerdegi tiykarǵi baylanis belgilerin aniqlaw tiykarinda apiwayi ulimalastiriwlar qiliw qábiliyeti, uqsasliq hám pariqlawshi belgilerin ajiratiw tiykarinda predmetlerdi salistiridi ámelge asiriw kónlikpesi qáliplesedi. Bólashaq oqiwshilarda aqiliy iskerlikti erkin rejelestiriw hám oni reje tiykarinda ámelge asiriw kónlikpesi, apiwayi biliw waziypasin qoyiw hám oni sheshiw kónlikpesi hám sol siyaqlilar rawajlandiriladi.
Solay etip, mekteptegi oqiwǵa aqiliy tayyarliq balalardi aqiliy hám til tárepten rawajlandiriwdi aldina qoyǵan hám ózara baylanǵan. Biliw iskerligi, biliw, qiziǵiwlari bala oylaw usillari, atirap hámde dunya haqqindaǵi ańlaǵan sistemalastirilǵan oylar hámde elementar oylar til hám elementer oqiw iskerligi ulimaliq dárejesiniń birligi. Balalarda mekteptegi oqiw materialin iyellewge aqiliy tayyarliǵin qáliplestiredi.
Balaniń mektepte oqiwǵa fizikaliq tayyarliǵi
Balani mektepte oqiwǵa fizikaliq tayyarliǵi oqiwdiń unamli boliwinda úlken áhemiyetke iye. Mektepke oqiwǵa kiriw múnásebeti menen bala turis tárziniń qayta quriliwi, kun tártibiniń ózgeriwi quramali oqiw miyneti, sabaqlardiń dawamiyliǵi, onnan sezilerli fizikaliq tárepten rawajlaniwdi talap etedi. Mektepte fizikaliq tayyarlik kópǵana bólekli qisimlardan quralǵan. Bul birinshi náwbette, bala salamatliǵiniń jaqsi boliwi, organizmniń shiniqqanliǵi, belgili dárejede shidamliliǵi hám jumis qábiliyeti, awriwlarǵa qarsiliq kórsete aliwi bolip esaplanadi. Bul balaniń fizikaliq hám nerv-psixologiyaliq uyǵin rawajlanǵanliǵi, morfologik hám fiziologik jas kórsetkishlerne muwapiqliǵi (yaki olardan bir qansha ilgeriliwi) matorikaniń joqari dárejede rawajlanǵanliǵi bolip tabiladi. Balalardi mektepke tayyarlawda barmaq, mayda biulshiq etlerdi rawajlaniwi óz aldina orin iyelleydi. Bul jaziwdi unamli iyellewiniń záruriy shárti bolip esplanade. Mektepke fizikalq tayyraliq, sondayaq, bala tárepten gegienik tájriybelerdiń iyelleniwi, olarda shaxsiy gegienik qaǵiydalarina boysiniw ádetin tarbiyalawdi názerde tutadi.
Fizikaliq tayyarliq balada mektepke jetiklikti qáliplesiriwdiń zárur qismi bolip tabiladi. “Mektepke jetiklik”ti aniqlawda bala salamatliǵi hám organizmniń biologik jaǵdayin bahalaw(antropometik kórsetkishler: sklet, bulshiq et, dem aliw ham qan-tamir sistemasiniń) rawajlanǵanliǵin esapqa aliwshi kóp faktorli analizden mektepke funksional tayyarliqti “Mektepke jetiklik”tiń tiykarǵi kórsetkishi hám eń aldiń bir qatar fiziologik funksiyalardiń rawajlaniw dárejesin bahalawdan paydalanadi. Bularǵa: partada uzaq otiriw ushin zárur bolatuǵin tormozlaniw qábiliyetiniń rawajlanǵanliǵi; háreketlerdi jaqsi basqariw sondayaq, jaziw hám suwret saliwǵa baylanisli grafik páziyletlerdi islewde zárur bolatuǵin barmaqlardiń mayda háreketleri; unamli hám tormozlaniwǵa mas shártli baylanislarin bir qansha tez qáliplestiriw hámde bekkemlew, sondayaq ekinshi sgnal sistemasiniń jeterlishe rawajlanǵanliǵi tiyisli bolip esaplanadi.
Kun tártibi, shiniqtiriwshi emlewler, dawamli fizikaliq tárbiya sabaqlari, turli háreketli oyinlar hám fizikaliq shiniǵiwlar aktiv tayyarliǵin táminlewdiń záruriy shártleri esaplanadi.
Baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanis 2 jóneliske alip keledi:

1. 
   Balalar baqshasi menen mekteptiń pedagoglar jámááti ortasindaǵi baylanis;
   
2. 
   Baqsha balalari menen baslawish klass oqiwshilariń bir-birine jaqinlastiriw.
   

Tárbiyashilar baslawish klassta alip barilatuǵin tálim-tárbyaliq jumistiń mazmunin ózine tán tárepleri menen tanisadi, nátiyjedi baqshada balani mektep talabi dárejesinde tayyralaw jollarin belgilep aladi.
Baqsha menen mektep pedagoglariniń ózara baylanis ornatiwdaǵi tiykarǵi máqset balardi zaman talabina juwap bertuǵin dárejede mekteptegi oqitiwǵa tayyarlaw ushin oqiw –tárbiyaliq jumislar boyinsha mektep penen baqsha ortasindaǵi ózara bekkem baylanis ornatiw, balalardiń mektepte nátiyjeli oqip ketiwi ushin baqsha hám mektepte alip barilatuǵIn tálim-tárbiyaliq jumislari shuqir analiz qilip, bul tarawda joqari nátiyjelerge erisiw bolip esplanade.
Baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanistiń mazmuni hám formalari joqaridaǵi waziypalarǵa qarap belgilenedi. Baqsha menen mektep pedagogic izertlew, metodikaliq hám ámeliy sheshimler boyinsha baylanista boladi. Bul boyinsha tómendegishe baylanis formalari ornatiladi:
Oqitiwshi menen tárbiyashilar balalarda mektepke tayyarlaw boyinsha ótkeriletuǵin ilajlar masliǵin oylasiw ushin seminar, pedagogikaliq keńeslerde qatnasiw, sondayaq, balalrdiń jas ózgesheliklerin, olardiń baqshadan mektepke otiwindegi mánawiy qiyinshiliqlar mektep sharayatina qiynalmay úyrenisiwlweine járdem beriwshi tárepten tayyarlanǵan leksiyalar arqali tájriybe almasiw hám basqalar kiredi.
Baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanistiń pedagogic waziypasi baqshaniń tayyarlaw toparinda hám mekteptin 1-klassta alip barilatuǵin tálim-tárbiyaliq jumislarda ámelge asiriwdaǵi iskerlik turleri hám usillari menen ózara tanisiwi kerek. Bul sheshimde baqshaniń tayyarlaw topari, tarbiyashilar, 1-klassta alip barilatuǵin sabaqlarda gúzetedi. Sol menen birge, jiynalip oni analiz etedi. Ayirim metodikalar boyinsha seminar praktikumlarda qatnasadi. Aldinǵi tájriybeler menen doslasiw, balalardi mektepke tayyralaw boyinsha yamasa 1-klassta balalarǵa bilim beriw boyinsha pedagogic keńesler ókeriledi. Baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanistiń ámeliy waziypasi bir tárepten, oqitiwshi baqshaniń tayyarlaw toparina barip óziniń bólashaq oqiwshilari menen tanisip baradi; ekinshi tárepten, tayarlaw topari tárbiyalaniwshilari ózleriniń aldinǵi tárbiyalaniwshilari 1-klassta qanday oqitilǵanliǵin úyrenip baradi. Balardi mektepke gúzetiwde hár bir balaǵa aniq kórsetpe beriledi. Onda tárbiyashi hár bir balaǵa rawajlaniwindaǵi ózine tán ózgesheliklerdi aship beredi. Bul oqitiwshiǵa bala menen qarim-qatnasta, pedagogic tárepten duris múnásebet ornatiw ushin járdem beredi.
Tárbiyashi óz náwbetinde, 1-klassqa barǵan balalari menen izbe-iz turde baylanista bolip, sabaqlarda tikkeley qatnasi qanday otip atirǵanliǵi, minez-xuliqi, oqiwdaǵi kemshiliklerdiń sebebi, oqitiwshidan soraw arqali aniqlap baradi. Bulardiń hámmesi tárbiyashiniń balalar menen alip barǵan tálim-tárbiyaliq jumisindaǵi jetiskenlikleri hám kemshiliklerin bilip aliwǵa imkaniyat jaratadi.
Tárbiyashi hám oqitiwshilar joqari tájriybelerdi tarqatiw, uliwmalastiriw hám talap etiw máqsetinde qala, rayon konferensiyalarinda qaynasip piker almasadi.
Baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanis nátiyjeli boliwi ushin tómendegi shártlerdi esapqa aliw kerek: baqsha menen mektep ortasindaǵi baylanis izbe-iz ámelge asirilip bariliwi, ol uzaq waqitqa mólshellengen boliwi, ámelge asirilatuǵin jumislar, sheshiletuǵin mashqalalar jobali boliwi kerek.