Бекберганова моҳира равшонбековна

Кадрларни ўқитиш натижакорлигини баҳолашнинг бутун дунёда 
тан олинган бир неча моделлари мавжуд: 
1. Ўқитиш дастурларини баҳолаш: Д.Кирпатрикнинг умумий 
модели. 
2. Филипснинг инвестициялар қайтиши модели. 
3. Тайлернинг мақсадли ѐндашуви. 
4. Натижага йўналтирилган Скривенс модели. 
Энг оммалашган ва назаримизда мамлакатимиздаги ташкилотларга 
нисбатан ҳам қўллаш қулай бўлган таълим натижакорлигини баҳолаш 
усулларидан бири бу Д.Кирпатрикнинг умумий модели(1.2.2-жадвал) 
ҳисоблаади. 
Тўрт 
даражанинг 
ҳаммасида 
ҳам 
кадрларни 
ўқитиш 
натижаларини баҳолаш мумкин ва зарурми? Одатда қуйидаги 
кўрсаткичлар энг мақбули ҳисобланади: 
1) таълимга жавоб ҳаракати, яъни биринчи даража доимо баҳоланади; 
ўқитиш жараѐнинг 60%да билимлар даражасини текшириш тавсия 
қилинади. Ўқитиш натижаларини аниқлаш қийин бўлган ѐки ходимни 
ўқитиш мақсади ташкилот учун ўлчаб бўлмайдиган тусга эга бўлган 
ҳолатлар бундан мустасно. Масалан, кадрлар бўйича инспектор Меҳнат 

---

28 
кодексидаги ўзгаришларга бағишланган семинарда қатнашди. Албатта, 
мазкур мавзу бўйича ушбу ходим учун тест синовлари ўтказиш мақсадга 
мувофиқ эмас ва у ишга қандайдир янгилик киритиши ўз- ўзидан 
маълум. Ходим мотивациялаш мақсадида рағбатлантириш сифатида 
ўқишга юбориладиган ҳолатлар ҳам бўлади. Бундай ҳолатда, албатта, у 
қандай билимлар олгани ва ўз ходимлари билан қандай тажрибаларни 
ўртоқлашиши мумкинлигини аниқлаш зарур; 
2) ўқитиш ҳолларининг 30%да хулқ-атвордаги ўзгаришларни таҳлил 
қилиш тавсия этилади; 
3) таълим натижаларини тўлақонли баҳолаш, аввало, корхона, ташкилот 
раҳбарлари ва акциядорлари учун қизиқарли. Чунки улар учун ходимни 
асосий 
вазифаларни 
бажаришдан 
чалғитадиган 
мақсадларга 
сарфланувчи пул маблағлари ҳамда вақт ресурслари мақсадга қанчалик 
мувофиқлиги (масалан,ходим неча кун,неча ҳафта ишда бўлмаслиги, 
шунингдек таълимдан кутиладиган натижа қандай бўлиши ва шу 
кабилар) муҳимдир. Уларга таълим натижакорлигини баҳолаш ўқув 
дастурларига пул маблағларини йўналтириш мақсадга мувофиқлиги 
ҳақида қарор қабул қилиш учун зарур. Бундай баҳолаш кўп вақт олиши 
сабабли кадрлар хизматининг раҳбари кундалик иш билан таълим 
самарадорлигини баҳолаш орасида мувозанат ўрнатиши зарур бўлади.