Bekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik – iqtisodiyot instituti

Т
о
 
К
т
 = --------------- , 
Т
о
 
+ Т
b 
bu yerda
Т
о
– ma‘lum davrda buzilmay ishlashning o’rtacha vaqti (ishla-
may qolishdagi ish muddati); 
Т
b
– mashinani ayni shu davrda ishlatishda uning ishlash xusu-
siyatini tiklashga sarflangan o’rtacha vaqt, ya‘ni ishlamay qolishlar sababini qidirib 
topish va bartaraf etishga sarflangan o’rtacha vaqt. 
Texnik foydalanish koeffitsienti K
f
sinalayotgan mashinalarni ma‘lum ishlatish 
davridagi ishga yaroqli holatga (ish muddati yig’indisi) keltirish umumiy vaqtning 
shu ish muddati yig’indisiga va ularni ishlatishning ayni davrida texnik xizmat 
ko’rsatish hamda remont qilishga sarflanadigan ishlamay turish vaqtiga nisbati bilan 
aniqlanadi. 
T 
yig
 
K
f
 = ------------------------- , 
t
yig
+ t
rem
+ t
t,x 
bu yorda t
yig
 – barcha ob‘yektlarning ish muddati yig’indisi;
t
rem
– 
barcha ob‘yektlarning rejali va rejasiz remont qilish
sababli ularning umumiy ishlamay turish vaqti;
 t
t,x
–barcha 
ob‘yektlarning 
ularga 
texnik 
xizmat 
ko’rsatish
sababli umumiy ishlamay turish vaqti. 
Texnik foydalanish koeffitsienti zamonaviy traktor va paxta terish mashinalari 
uchun 0,6…0,8 atrofida bo’ladi, bu esa ularning remontga yaroqliligi darajasi 
pastligini bildiradi. Agar xo’jalikda K
f
=0,60 bo’lgan 50 ta paxta terish mashinasi bor 
bo’lsa, bu hol paxta terish mavsumi mobaynida ulardan faqat o’rtacha 30 tasi 
uzluksiz ishlashi mumkinligini anglatadi.