Bekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik – iqtisodiyot instituti

Yuvish vositalari. Xozirgi vaqtda tozalashning barcha jarayonlarida sun‘iy 
yuvish vositalari (SyuV) dan foydalaniladi. SYuV ning tarkibi ishqorli to’zlar va 
sirtiy-faol moddalardan iborat. Ularning eritmalari o’zlarining yuvish xususiyatlari 
jihatdan odatdagi o’tkir ishqorli aralashmalardan ustun turadi. Bu yuvish vositalari 
sanoatda oq va och sariq rangli Kukun ko’rinishida ishlab chiqariladi Ular zaharli 
emas, yonmaydi, portlashga xavfsiz bo’lib, suvda yaxshi eriydi va ko’ra hamda 
rangli detalardan tayyorlangan detallarni maxsus chaymay (zanglash qarshi) bir 
oqimda tozalash imkonini beradi. SYuVning yuvish uchun ishlatiladigan 
konstruksiyasi detallar sirtining kirlik darajasiga bog’liq bo’lib, 15…20 g/l ni tashkil 
o’tkazadi. SyuV ning eritmalari 80…850S° haroratda isitilganda yaxshi samarali 
bo’ladi. MS va «Labomid» tipdagi sintyoik yuvish vositalari remont korxonalarida 
keng foydalaniladi.
Yuvish va tozalash mashinalari. Xo’jaliklarning ustaxonalarida va umumiy 
ishlarni bajaruvchi kichik remont ustaxonalarida sirtqi tozalash uchun M-1100, M-
1110, M-1112 tipli yuvish ustanovkalari ishlatilmoqda. Ular kichik gabaritli shlangli 
nasoslardan tashkil topgan. 
M-107 va OM-830 yuvish ustanovkalari elektr dvigateldan haraqatlanadigan 
uch plunjerli suv nasosidan iborat bo’lib, vazifasi esa M-1110 va M-1112 tipidagi 
ustanovkalari bilan bir xil. 
OM-3360A va OM-5285 tipli tozalagichlar bug’-havo oqimi bilan ishlaydi va 
mashinalarni sirtdan yuvish uchun mo’ljallangan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

32 
5.2-jadval. 
Texnik ishlarga mo’ljallangan yuvish va tozalash vositalari. 
 
Remont zavodlari va ixtisoslashtirilgan ustaxonalarda mashinalar sirtini 
tozalashda maxsus yuvish kameralaridan foydalaniladi. Mashinalar bu kameralarda 
quyidagi ikki bosqichda tozalanadi: avvaliga mashina bo’tunlay (yig’ilgan holda) 
tozalanadi, so’ngra kabina, radiator, qanot, yonilg’i baklari va elektr jihozlar olingach 
sirti tozalanadi. Bunday kameralarga oqim bilan tozalanadigan OM-143M va OM-
8036 M tipidagi yuvish mashinalari o’rganiladi.
Konveyorli yuvish mashinalari yig’ish birliklari va detallarni remont qilish 
potok usulida tashkil qilingan ixtisoslashtirilgan remont korxonalarida yuvishga 
Yuvish 
vositasi 
Tozalash usuli 
Eritma 
kontsyon-
tratsiyasi, 
kg/m
3
Haro-
rat 
S
o
Vazifasi 
Labomid-101 
MS-6 
MS-8 
MS-15 
Labomid-203 
AM-15 
RNTM 
Temp-10 
Aerol 
Mashinalar,agregat- 
lar suyuqlik purkab 
tozalanadi 
Transmissiya va 
Yuvish qismining detallari 
suyuqlik 
purkab
tozalanadi. 
Dvigatel 
detallari 
suyuqlikka botirib 
tozalanadi. 
Detallar 
suyuqlikka 
botirib tozalanadi 
________,,________ 
Dvigatel detal- 
lari botirib
tozalanadi 
____,,______ 
Mashina, agregatlar 
va shassi detallari 
suyuqlik purkab toza- 
lanadi 
Mashinalarni bug’ 
va bug’-suv purkab 
tozalanadi 
10…15 
15…20 
15…20 
20…30 
20…30 
Kontsyontr
at 
__,,__ 
5…10 
1…5 
65…80 
70…80 
70…80 
80…85 
80…100 
20…40 
___,,___ 
60…75 
8…95 
Moy-kir 
cho’kindilar 
kyokiziladi 
- “ – 
Asfalt-smolali 
kasmoklar 
yotqiziladi 
____,,____ 
_____,,_____ 
Qattiq smola va 
moyli-kirdan 
tozalanadi. 
Past haroratda 
qattiq smolali 
moyli va 
uglerodli kirlar 
(qiz-dirmasdan) 
tozalanadi. 
Moykir 
qatlamlari-dan 
tozalash 
Moy-kir qatlam 
laridan 
tozalanadi. 

---

33 
mo’ljallangan. Ularning afzalligi tozalash jarayonining uzluksizligi va yuqori 
unumdorligidir