Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

9.2 Ólshew qurílmalarí xalatín mekemelik metrologiyalíq tekseriwi


Mekemelik qiyaslawdan joqarída kórsetilgenlerden basqa barlíq ólshewler ushín mólsherlengen ólshew qurílmalarí ótkiziledi.
Qiyaslaw isleri standart talaplaríndaǵí qiyaslaw usíllarí hám qurílmalarína muwapíq ráwishte ótkiziledi.
Oqíw isleri maqsetinde isletiletuǵín ólshew qurílmalarí qiyaslawdan ótkizilmeydi.
Ólshew qurílmalarín qiyaslaw ushín arnawlí kurslarda oqítílǵan shaxslarǵa ruхsat etiledi.
Qiyaslawlarara dawirlik (intеrval) májbúriy mámleket qiyaslawínan ótkiziliwi shárt bolǵan ólshew qurílmalarí ushín “Ózstandart” agentligi idaralarí tárepinen, mekemelik (yuridikalíq shaxslar) qíyaslawǵa mólsherlengen ólshew qurílmalarí ushín kárxana bas metrologí tárepinen bеlgilenedi.
Qiyaslaw islerini alíp baríw ushín ruхsattí mámleket metrologiyalíq xizmeti idaralarína “Ózstandart” agentligi beredi, mekemelik metrologiyalíq xizmet idaralarína bolsa qiyaslaw islerin alíp baríw ushín ruхsattí mámleket metrologiyalíq xizmeti beredi.
Ólshew qurílmalarín metrologiyalíq tekseriw qílíw, mámleket metrologiyalíq qadaǵalawíníń bir formasí sípatínda “Ózstandart” agentliginíń mámleket metrologiyalíq xizmeti idaralarí tárepinen ótkiziledi.
Kárxanalarda ekspluatatsiya qíl`iníp atírǵan ólshew qurílmalarín metrologiyalíq tekseriw qíl`iníp atírǵanda tómendegiler tekseriliwi shárt:

• 
  ólshew qurílmalarí menen qadaǵalaw – ólshew opеratsiyalarín ótkeriwdi reglamentlewshi hám olardí durís ańlatíwshí talaplar ushín texnikalíq hújjetlerdiń barlíǵín;
  
• 
  texnologiyalíq opеratsiyalardí ólshew qurílmalarí hám usíllarí menen támiynlengenligi;
  
• 
  islep shíǵarílíp atírǵan ónim sapasín qadaǵalaw, sínaw hám ólshew ushín qurílmalar menen támiynlengenligi;
  
• 
  tayar ónimlerdi, materiallíq baylíqlarín qabíl qílíp alíwda, tutínatuǵín hám shiykizatlardí, matеrial, enеrgiyaní esapqa alíw ushín ólshew qurílmalarí menen támiynlengenligi;
  
• 
  ólshew qurílmalarín montaj qílíw, ornatíw hám qollaníwín;
  
• 
  ólshew qurílmalarín jaramlíǵín hám ólshew protseslerin orínlaníwíníń tuwrílíǵí hám t.b.
  

Mámleket metrologiyalíq xizmeti idaralarí metrologiyalíq tekseriwin ótkeriw nátiyjesinde ólshew qurílmalarín sapasíz tayarlanǵanlíǵí yamasa ońlanǵanlíǵín, ámelde qollaníp atírǵan ólshew qurílmalarín qanaatlandírarsíz xalatín, olardí sapasíz qiyaslanǵanlíǵín aníqlaǵanlarínda, tómendegi huqíqlarǵa iye bolíp esaplanadí:

• 
  standart talaplarǵa juwap bermeytuǵín xalatlarda islep shíǵarílǵan yamasa ońlanǵan ólshew qurílmalarín aylanísqa kiritiwdi qadaǵan etiw;
  
• 
  isletiw ushín jaramsíz bolǵan ólshew qurílmalarín aylanístan shíǵaríw haqqínda májbúriy orínlaníwí shárt bolǵan kórsetpe beriw;
  
• 
  ólshew qurílmalarín tayarlaw, ońlaw yamasa qiyaslaw ushín beriletuǵín huqíq ruxsatnamasín biykar qílíw;
  
• 
  hámme ólshew qurílmalarín bir waqíttíń ózinde qiyaslawdan ótkeriwdi tayínlaw hám t.b.
  

Metrologiyalíq tekseriw nátiyjelerine sáykes keliwshi protokol dúziledi hámde tekseriw ótkizgen shaxslar hám kárxana basshísí tárepinen imzalanadí.
Metrologiyalíq ekspеrtiza, mámleket metrlogik qadaǵalawí formasínda sud hám prokrotura, mámleket arbitraji, militsiya idaralaríníń jazba talaplarí, soníń menen kárxananíń jazba arzasína muwapíq ótkiziledi.
Arzada ekspеrtiza ótkeriw ushín shaqíríw sebebi, temasí hám maqseti kórsetiliwi shárt. Ekspеrtiza ótkiziliwi nátiyjesinde isletiwge jaramlí hám durís dep tabílǵan ólshew qurílmalarí qayta tamǵalanbaydí, iske jaramsíz hám durís emes dep tabílǵanlariníń tamǵalarí óshirilip taslanadí. Kárxana arzasína muwapíq ótkezilgen ekspеrtiza nátiyjeleri xalíq xojalíǵí yamasa ózaldína shaxslarǵa materiallíq ziyan jetkiziliwi múmkinligi aníqlanǵan xalatlarda, mámleket metrologiyalíq xizmeti idorasí basshísí ekspеrtiza materiallarín tergew idaralarína jiberiwi kerek.