Big datada olap tizimlarini qo‘llashning amaliy ahamiyati

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 3 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 161
BIG DATADA OLAP TIZIMLARINI QO‘LLASHNING AMALIY AHAMIYATI 
 
Sh. Sh. Xokimova, Z. K. Odilova, R. M. Mirzakarimov FarDU talabalari 
I. N. Tojimamatov, FarDU o‘qituvchi 
 
ANNOTATSIYA 
 
Mazkur maqolada OLAP tizimlari va ularni ahamiyati, katta ma`lumotlar 
sohasida OLAP, OLTP, MOLAP, HOLAP, ROLAP lar ustida o`rganishlar olib 
borilgan.
Kalit so‘zlar: OLAP, OLTP, MOLAP, HOLAP, ROLAP, Big Data, Ma’lumotlar 
bazasi, server, ilova, ko‘p o`lchovli ma`lumotlar. 
Kirish. 
Bugungi kunda ma‘lumotlarga 21 asrning qora oltini sifatida qaralmoqda. Bu 
shuni anglatadiki ma‘lumotlarni ishlab chiqish va ularni boshqarish masalalari kundan 
kunga murakkablashib, hajmi tobora tez sura`tlarda ortib bormoqda. Ma‘lumotlarni 
ishlab chiqish va ularni boshqarish muammolarini katta qismini Big Datani ajralmas 
qismlaridan bo‘lgan OLAP tizimlarni qo‘llash orqali hal etish mumkin. Mazkur 
maqolada big datada OLAP tizimlarini qo‘llashning amaliy ahamiyati o‘rganilgan va 
tahlil qilingan. 
Tadqiqot metodologiyasi  
Ushbu maqolani yoritishda soha olimlari, Big data fani tadqiqotchilari va mavzu 
doirasida mustaqil izlanishlar olib borgan izlanuvchilarni ilmiy ishlari, yaratgan oʼquv 
adabiyotlari asosida mantiqiy xulosa va fikrlar ishlab chiqildi. Shular asosida 
qiyoslangan tahliliy xulosalar olindi.
Tahlil va natijalar 
Korxona miqyosidagi axborot tizimlari, qoida tariqasida, ma'lumotlarni, uning 
dinamikasini, tendentsiyalarini va boshqalarni murakkab ko'p o'lchovli tahlil qilish 
uchun mo'ljallangan ilovalarni o'z ichiga oladi. Bunday tahlil oxir-oqibat qaror qabul 
qilishga yordam beradi. Ko'pincha bu tizimlar qarorlarni qo'llab-quvvatlash tizimlari 
deb ataladi. 
Buning uchun zarur bo'lgan, odatda miqdoriy ma'lumotlarga ega bo'lmasdan, 
biron bir boshqaruv qarorini qabul qilish mumkin emas. Buning uchun ma'lumotlar 
omborlarini yaratish, ya'ni olingan ma'lumotlarni statistik tahlil qilish uchun 
foydalanuvchilarga taqdim etish uchun ma'lumotlarni yig'ish, saralash va oldindan qayta 
ishlash jarayoni (va ko'pincha analitik hisobotlarni yaratish) talab qilinadi. 
Ma'lumotlar ombori kontseptsiyasining asoschilaridan biri Ralf Kimball 
ma'lumotlar omborini "odamlar o'z ma'lumotlariga kirishlari mumkin bo'lgan joy" deb 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 3 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan