Bino va inshootlarni barpo etish tehnologiyasi

Obnoskalarni tuzilishi, o’qlarni mahkamlash (4.1-rasm). Qurilish obnoskasi 
bino o’qlarini rejalashtirish , kotlovan konturlarini aniqlash va ularni joyida 
mahkamlash uchun xizmat qiladi. U bino perimetri bo’ylab uzluksiz va uzlukli bo’lishi 
mumkin. Uzlukli obnoska obhektdagi qurilish mashinalari va transport vositalari 

---

26 
harakatini qiyinlashtirmaganligi uchun ma’qulroqdir. 
4.1-rasm. Obnoskalarni tuzilishi va o’qlarni mahkamlash: 
a – kotlovanni planlashtirish sxemasi; b – obnoska elementlari; 
1 – yg’och elementlardan obnoska; 2 – shtir-o’qni mahalliy joyga biriktirilgan 
nazorat belgisi; 3 – kesilgan taxta; 4 – mix o’qni obnoskada mahkamlash (qotirish) 
uchun; 5 – obnoska ustuni 
Obnoska geodezik instrumentlar yordamida binoni tashqi konturini hosil 
qiluvchi asosiy o’qlarga parallel holda va qurilish jaraynida ularni o’zgarmasligini 
tahminlovchi masofada o’rnatiladi. 
Obnoska bir-biridan 3 m masofada gruntga qoqilgan ustunlar karkasidan 
iborat. Tashqi tarafdan kamida uchta ustunga qalinligi 40...50 mm kesilgan taxtalar 
qoqiladi. Hamma taxtalarni yuqori qirralari nivelir yordamida nazorat qilinib gorizontal 
joylashtiriladi. Obnoskani ma’qul balandligi 0.5...1.2 m. Konstruktiv jihatdan obnoska 
yg’ochdan yki metalldan bo’lishi mumkin. Metall obnoskani afzallik tomoni ishda 
qo’layligi, yengil demontaj qilinishi va ko’p marta foydalanish mumkinligi. 
Kotlovan chetidan obnoskagacha bo’lgan masofa 3...4 m dan kam bo’lmasligi 
kerak. Bu masofa shunday hisob bilan tekshiriladikim , kotlovan qazilishida obnoska 
ustivorligi bo’zilmasin. Obnoska bo’lajak binoni uni tomonlariga paralel ravishda o’rab 
oladi, unda odamlar va transport o’tishi uchun o’zilishlar hosil qilinadi. 
Rejalashtirish chizmalaridan hamma mahlumotlar obnoskaga ko’chiriladi, 
xususan binoni asosiy o’qlari ko’chirilib mixlar bilan mahkamlanadi, bo’ylama va 
ko’ndalang o’qlar tarang tortilgan sim yki arqon ip yordamida mixlarga mahkamlanadi. 
Devorlar o’qidan bulajak kotlovanni chetlari chiqarilib ular xam mixlar yordamida 
obnoskalarda belgilanadi. CHetlarni o’zi ham simlar yordamida ―natura‖
holatiga ko’chiriladi. 
Bo’ylama va ko’ndalang o’qlari simlarining kesishuv o’rni binoning asosiy 
o’qlari kesishuvini aniqlaydi va ular shoqul yordamida tekshiriladi, hamda ular oldin 
geodezik instrumentlar yordamida aniqlangan va yerda mahkamlangan no’qtalar bilan 
mos kelishi kerak. 
Binoning asosiy o’qlari mahkamlangan obnoskalardan mahlum masofada har 
ehtimolga qarshi ularni buzilishini ehtiborga olgan holda 
o’q chiziqlarini 
mahkamlovchi nazorat belgilari − shtirlar o’rnatiladi.Odatda bular gruntga obnoskadan 
5...10 m masofada qoqilgan va yer sathidan 2...6 sm masofada chiqib turuvchi armatura 
sterjenlardir. 
CHiziqli-cho’ziqli inshootlarning gorizontal uchastkalarda har 50 m da, 
qayriladigan uchastkalarda har 20 m da faqat ko’ndalang obnoskalar o’rnatiladi. 

---

27 
Obnoskalar qurilaetgan binoning yer osti qismini barpo etgunga qadar buzilmay 
saqlanadi, keyin bevosita binoni o’ziga ko’chiriladi. Hozirgi davrda lazer geodezik 
priborlar paydo bo’lganligi munosabati bilan obnoskalardan kam foydalanilayapti, 
o’qlar qurilish maydonining vaqtinchalik bino va inshootlarida ( inventarg’ xonalar, 
devor va boshqalar) aks ettirilayapti.