Bino va inshootlarni barpo etish tehnologiyasi


Download 1.92 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/48
Sana18.06.2023
Hajmi1.92 Mb.
#1582967
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   48
Bog'liq
BIBET maruza matni 1- qism 2021

Konstruktsiyalarni 
oldindan 
yiriklashtirish. 
Oldindan 
yiriklashtirish darajasiga bog’liq holda quyidagilarga ajratiladi: 
• alohida konstruktiv elementlar bilan montaj qilish
• oldindan yiriklashtirilgan yassi va hajmiy bloklar bilan montaj qilish; 
• kompleks bloklarni 
muhandislik 
va texnologik 
jihozlari 
o’rnatilgan va mahkamlangan elementlari bilan montaj qilish. 
Yig’ma temirbeton konstruktsiyalarda karkasning asosiy elementlari – 
ustunlar va fermalari juda kamdan – kam hollarda yiriklashtiriladi. Ko’pincha metall 
elementlar – kran osti to’sinlari, ustunlar, deraza panjaralari, bog’lamalar, fonar 
konstruktsiyalari, kompleks yiriklashtirilgan 
bloklar 
– metall ko’taruvchi 
konstruktsiyali va samarali yengillashtirilgan ustypmali (tomli) qoplama bloklari 
yiriklashtiriladi. 
Konstruktsiyalarni rulonlashtirish usuli – metall listli konstruktsiyalarni 
yiriklashtirib yig’ishning bir turi bo’lib metall konstruktsiyalarni tayyrlovchi zavodda 
amalga oshiriladi. Bu usul rezervuarlarni, gazgolg’derlarni, oziq-ovqat va kimy sanoati 
tsilindrik idishlarini (sig’imlarini) montaj qilishda qo’llaniladi. 
Ko’tarish - montaj qilish jihozlari uchta asosiy guruhga bo’linadi: 
Montaj kranlari – 
avtomobilg’, pnevmog’ildirakli, maxsus shassiga 
o’rnatilgan kranlar, gusenitsali, minorali, chorpoyali, temir yo’lli. 
Kransiz moslama – chig’ir, polispast, ko’targichlar, domkratlardan foydalanib, 
konstruktsiyalarni ko’tarish va joylash uchun. 
Yuk ko’taruvchi qurilmalar – montaj qiluvchi machtalar, shevrlar, portal 
ko’targichlari, domkratlar massasi seriyali kranlarning yuk ko’tarish qobiliyatidan 
ortiq bo’lgan konstruktsiyalar va jihozlarni montaj qilish uchun. 
Binoni montaj qilishda montaj qiluvchi mexanizmlarni tanlash muhim masala 
hisoblanadi. Bir qavatli sanoat binolarini montaj qilishda juda xilma – xil kran 
qurilmalari (uskunalari) qo’llaniladi: 
• yuk ko’tarish qobiliyati 6,3...16 t bo’lgan avtomobilg’ kranlari; 
• pnevmog’ildirakli kranlar (10...100 t.); 
• gusenitsali kranlar (6,3...160 t) 
• minorali kranlar (60...100 t); 
• temir yo’l kranlari (16...30 t); 
• chorpoya kranlar (15...100 t.); 
Temir yo’l va chorpoya kranlarini odatda montaj ishlarini bajarish uchun 
loyihalashtirilmaydi, ammo qayta qurishda yki kengaytirishda bunday kranlar bilan 
jihozlangan ishlab chiqarish majmuilarida ular ishlarini amalga oshirish uchun
ishlatilishi mumkin. 
Ayniqsa yengil turdagi binolarni elementlab montaj qilishda ko’pincha 
avtomobilg’ va gusenitsali kranlar qo’llaniladi, chunki ular ko’proq xarakatchan, 
ishlashda qulayligi bilan farq qiladi. O’rtacha va og’ir turdagi bir qavatli binolarni 
blokli va yirik blokli montaj qilishda katta ko’tarish qobiliyatiga ega, ko’pincha 
minora-strelali qurilma bilan jihozlangan gusenitsali kranlardan foydalaniladi. 
Bunday montaj qilishda ko’pincha minorali kranlarni va SRK relg’sli kranlarni 
qo’llanish nazarda tutiladi. Ulardan biri SRK – 3500 (yuk momenti 3500 t bo’lgan 
strelali relg’sli kran) 35 m kulochda 100 t gacha yuk ko’tarishi mumkin. 


44 
Kranosti yo’llarini qurish zarurligi minorali va strelali relg’sli kranlarning 
qo’llanilishini ancha murakkablashtiradi. Pnevmog’ildirakli kranlar yaxshigina yuk 
ko’tarish va geometrik tavsiflarga ega, lekin montaj ishlarini bajarishda nisbatan kam 
qo’llaniladi. Nisbatan og’ir konstruktsiyalarni montaj qilish uchun bunday kranlarga 
chiqariluvchi tayanchlar o’rnatish talab etiladi, bu esa montaj ishlari surhatini ancha 
pasaytiradi, shuning uchun gusenitsali kranlar qo’llash afzaldir. 
Binoning karkaslarini montaj qilish uchun montaj qiluvchi kranlarga bo’lgan 
faqat ehtiyjnigina emas, balki ularni joylashtirishni ham loyihalashtirish zarur. 
Ishlar amalga oshirilaytgan joyda mavjud kranlarga bog’liq holda, ularni arendaga 
olish imkoniyatlariga, shuningdek binoning konfiguratsiyasiga, uning geometrik 
tavsiflariga, konstruktiv y e chimlarining xususiyatlariga bog’liq holda qaror qabul 
qilinadi. Odatda kranlar joylashuvining ikki varianti tahlil qilinadi: 
1. 
Kran bino karkasi ichida joylashgan. Montaj qilish ―o’ziga tomon‖ 
amalga oshiriladi, kran orqaga tisarilib, karkasning montaj qilingan yacheykalarini 
qoldirib montajni amalga oshiradi. Montaj qilishni bunday tashkil etishda elementlarni 
ko’tarish joyida ularni oldindan joylashtirib olish oson. Konstruktsiyalar montaj qilish 
zonasiga kran harakatiga qarshi tomondan yetkazib beriladi. Bunda konstruktsiyalarni 
tushurish va ularni montaj qilish karkasning turli xil yacheykalarida amalga oshiriladi 
va ishchilar bir – birlariga xalaqit berishmaydi. Kranning bino karkasi ichida 
xarakatlanishi qurilish amaliytida juda keng tarqalgan, u oqilona va iqtisodiy jihatdan 
o’zini oqlaydi. 
2. Kran montaj ishlarini bino karkasining tashqarisidan amalga oshiradi. 
Bunday qaror binoning yer osti xo’jaligi rivojlangan holatda, demak y e r ishlari 
hajmi, texnologik jihozlar ostiga poydevorlar qurish bo’yicha beton ishlari hajmi 
katta bo’lganda muhandislik kommunikatsiyalari tunnellar bilan ytqizilganda qabul 
qilinadi. Bu holda konstruktsiyalarni montaj qilishga uzatish montaj qilish 
yo’nalishida yki boshqa tomondan amalga oshiriladi, bu qurilish maydonchasidagi aniq 
sharoitlarga bog’liq. 

Download 1.92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling