Biofizika kitob yangisi 2013. doc

 
 
 
 
 
 
Quyidagi 
jadvalda 
hozirgi 
kunda 
kasalliklarga 
tashxis 
qo’yishda 
foydalaniladigan izotoplar keltirilgan.
10.3-jadval 
Radioizotop 
Yarim yemirilishning 
davri
Qo’llanilishi 
32
R
14,3 kun 
Leykemiya va boshqa rak 
kasalliklarini
51
Sr 
27,8 kun 
Qon 
oqishini 
tekshirish 
skaner 
qilishda 
rak 
to’qimalarini 
tashqi 
nurlantirish 
60
Co 
5,24 kun 
Rak to’qimalarini tashqi 
nurlantirish. 
75
Se 
127 kun 
qalqonsimon 
bezni 
tekshirishda 
85
Sr 
64 kun 
Suyaklarni tadqiq qilishda
90
U 
64 soat 
Rak 
to’qimalarining 
mahalliy nurlantirish uchun 
zondlarga
o’rnatiladi.
99
Ts 
6 soat
Miya, qalqonsimon bez, 
buyrak 
va 
taloqni 
tekshirishda 
qalqonsimon 
bezni davolashda 
125
J 
60 kun
Qalqonsimon 
bezni 
tekshirish va davolashda
131
J 
8,05 kun 
Miya o’simtasini aniqlash, 
jigar, buyrak va o’pkani 
tekshirishda 
198
Au
2,7 kun 
Ko’krak rakini davolashda.
§ 10.5. Radiasion biofizika 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

228
Radioaktiv fon yildan-yilga ortib borishining sabablari juda ko’p bo’lib, 
radioaktiv uranni qazib olish, qayta ishlash, boyitish jarayonlari radioaktiv 
moddalardan energetik nuqtai nazaridan fan va qishloq xo’jaligida, tibbiyotda 
qo’llanilishi radioaktiv fonning ortib borishiga olib kelmoqda. Hurmatli 
Prezidentimiz I.A.Karimov o’zining “XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid 
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” asarida (1997) eng dolzarb ekologik 
muammolardan biri deb, radioaktiv fonning oshib borayotganligini ta’kidlab 
o’tganlar. Chunki bizning respublikamiz hududlarida radioaktivligi yuqori bo’lgan 
joylar ko’plab uchraydi. Ayniqsa, Uchquduq, Yangiobod, Chotqol tog’ tizmalarida, 
Buxoro, Qashqadaryo, Surxandaryo, Namangan viloyatlarida radioaktiv uranli 
tuproqlarda yem-xashak o’tlar o’sadi va hayvonlar boqiladi. Natijada bevosita 
hayvonlarning go’shtida, sutida radioaktivlik paydo bo’ladi. Bu esa nafaqat 
hayvonlarda, balki odamlarda ham “nur kasalligi”ni elementlari paydo bo’lishiga 
olib keladi. Shuning uchun ham hozirgi avlod atom nurlarining tirik organizmga, 
jumladan hayvonlarga zararli ta’sir oqibatlarni astoydil o’rganish kerak. Bitta 
misol keltiraylik: gamma-kvant radiasiyani suvga ta’sirini ko’rib o’taylik, chunki 
tirik organizmda 50-80% suv tashkil etadi.
O
H
O
H
e
e
O
H
O
H
2
2
2
2
:
→
→
−−
−
+
→
−
−
−
−
−
+
γ
 
Bu 
holatda 
fizikaviy-kimyoviy 
xususiyatlari 
ionlashtirilgan 
suv 
molekulasidan farq qiladi. Ionlashtirilgan suv molekulasini qisqa vaqt yashab erkin 
elektronlar hosil qiladi. Musbat suv ionlari proton va gidroksillarga, qoldiqlari 
vodorod atom gidroksil qoldiqlariga aylanadi. 
;
2
OH
H
O
H
+
→
+
+
+
OH
H
O
H
+
→
−
2
 
Ionlovchi nurlarni to’g’ri ta’siri natijasida oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari 
vujudga keladi.