Биология ва генетика

Linney o‟sha davrda fanga ma‟lum bo‟lgan o‟simliklarni u sisteimaga soldi va 24 sinfga ajratdi. Gulli o‟simliklarni sistemaga solishda ularning generativ organlari tuzilishini asos qilib oldi. Jumladan u changchilarni soniga qarab sistemaga soldi. Vaholanki hozirgi zamon tabiiy sistemasiga ko‟ra ular har xil sinflarga kiradi.

Linney o‘zi tuzgan sistema sun‘iy ekanligini yaxshi tushunar edi. SHu sababli u tabiiy sistema tuzishga urindi.
Linney hayvonlarni ham sistemaga soldi. Bunda ularning qon aylanishi va nafas olish sistemasini asos qilib oldi. Uning sistemasida barcha hayvonlar § sinfga bo‘linadii. Sut emizuvchilar, qushlar , amfibyalar ( Sudralib yuruvchilar, suvda ham quruqda yashovchilar), baliqlar, hashorotlar, chuvalchangsimonlar. Hozirgi klassifikatsiyadan farq qilib oddiydann murakkabga qarab emas balki murakkabdan oddiyga qarab borgan.
XVI - asrning ikkinchi yarmiga kelib zoologiya, anotomiya, embriologiya fanlarida faqat organizmlarni tasvirlash bilanchegaralanmay , balki ularni vazifasini taqqoslab , hayoti muhit bilan bog‗liq holda o‘rganila boshlandi. Organizmlarning shaxsiy- individual rivojlanishini o‘rganish fanda epigenez va preformizm oqimlarini vujudga keltiradi. Epigenez oqimiga Angliya olimi Garvey asos solgan. U qushlar, sut emizuvchilarning embrional rivojlanishini o‘rganib, faqat qushlar emas, balki sut emizuvchilar ham tuhumdan rivojlanishini ta‘kidlagan.

2. Darvin evolyusion ta‟limotning mohiyati.

Golland olimi Svamerden XVII - asrning 60-70 yillarida hashorotlar
metomorfozini o‘rgandi va ularda organlar oldindan tayyor holda mavjud bo‘ladi deb qayd qildi. U epengenez oqimini tanqid qilib, preformizm oqimini himoya qildi.
Darvingacha bo‘lgan davrda organik dunyo evolyusiyasi haqidagi nazariyani birinchi marta fransuz tabiatshunosi M.B.Lamark (1744-1829) yarattan. U evolyuyusiya hakqidagi goyani dastlab «Zoologiyaga kirish» asarida ilgari surgaya bo‘lsada, 1809 yilda chop etilgan «Zoologiya falsafasi» asarida uni evolyusion nazariya holiga keltirdi. Uning fikriga oddiy mavjudotlar o‘z-o‘zidan onorganik tabiatdan paydo bo‘ladi. Keyinchalik tashqi muhit ta‘sirida ular o‘zgarib davrlar o‘tipsh bilan takomillanib, murakkablashib, tuzilishi yuksak bo‘lgan organizmlarga aylanadi. Lamark hayvonlar sistematikasi bilan ham shug‗ullangan. Lamark tushunchasiga binoan barcha tirik mavjudotlar o‘z tuzilishini murakkablashtirish va takomillashtirish bo‘yicha ichki intilishga ega. Bu idealistik fikrdir.
Lamark organik dunyodagi o‘zgarishlar juda sekin-astalik bilan ro‘y beradi deb turlar tabiatda haqiqatdan ham mavjut ekanligini tan oladi.
Lamark organi olam evolyusiyasi hakidagi ta‘limotga asos solgan bo‘lsada, lekin evolyusiyaning harakatlantiruvchi omillarini tushuntirib bera olmadi.
Darvinning evolyusion ta‘limoti qanday sharoitda vujudga kelganligini tushunish uchun Angliya kapitalizimining XIX asrning birinchi yarmidagi ahvoli bilan tanishish kerak.