Биология ва генетика

Entoderma ichak va sariqlik entodermasinn beradi. O‟z navbatida ichak entodermasidan oshqozon-ichak yo‟li epiteliysi, yirik bezlar (jigar, oshqozon osti bezi), nafas a‟zolari hamda ularning hosila bezlari vujudga keladi.Embrional varaqlar, nerv nayi va xorda organizm qismlari hosil bo‟lishi uchun manba tuzilmalar bo‟lganligidan ular murtakning o‟q (asosiy) a‟zolari deyiladi.
Nazorat savollari.

1. 
   Organizmlarning ko‘payishi va xillari sanab bering?
   
2. 
   Ontogenez tiplari haqida gapiring?
   
3. 
   Ontogenez bosqichlarini ayting?
   

5-Mavzu: Organizm va muhit .
Tayanch so‘z va iboralar: bevosita, bilvosita, liana, epifit, orografik, Makrorelef, Mezorelef, Mikrorelef, Abiotik, geliofitlar, ssiofitlar, uzun kunli o‘simliklar, fotoperiodizm, termoperi izm, termofil o‘simliklar, psixrofil o‘simliklar, gidatofitlar, gigrofitlar, gidrofitlar, mezofitlar, kserofitlar, anemofiliya, anemoxoriya, netrofil va bazofil o‘simliklar, antropogen omillar.
1. Organizmlarga bevosita ham bilvosita ta'sir etuvchi omillar
Parazitizm, simbiozlik holat, osimliklarning birbiriga mexanik ta'siri, jamoadagi turlarning bir-birini siqib chiqarishi, liana va epifitlik hodisalari bevosita ta'sirga misol bola oladi. Jamoadagi osimliklarning osimliklarga tuproq, iqlim, hayvon va mikroorganizmlar orqali boladigan ta'siri bilvosita ta'sir deb ataladi.
Hayvonlarning osimliklarga ta'sirini zoogen omillar deb yuritiladi. Fitotsenozga hayvonlar turli xil ta'sir etadi. Jamoadagi ba'zi turlarning changlanishida hashoratlar, uruglarning tarqalishida qushlar, hayvonlar ijobiy ta'sir korsatadi. Ba'zi bir kemiruvchilar osimlik turlarining jamoada kamayib, ba'zan yoq bolib ketishiga ham olib keladi.
Osmliklar qoplamiga hayvonot dunyosi tuproq tarkibini turli xil yollar bilan ishlash orqali ijobiy ba'zan salbiy ta'sir korsatadi. Tuproqniig unumdorlishni oshirishda chuvalchanglarning xizmatini hammamiz yaxshi bilamiz. Orta Osiyo chollaridagi qumsichqonlarning tuproq tarkibiga korsatgan ta'siri osimliklar qoplamiga katta zarar yetkazadi. Tuproqni kovlash, uyalar hosil qilish, nami kam bolgan tuproq namligini yanada kamaytiradi. Chol osimliklarining qurib qolishiga olib keladi. Bunday holni saksovulzorlarda saksovul ildizi bilan qisman bolsada oziqlanuvchi kemiruvchilarning korsatgan zararidan ham bilish mumkin. Ildizi zararlangan saksovullar koplab nobud boladi.
Umuman, osimlilar qoplamining hayvonlar ta'sirida payhonlanishi ham ijobiy, ham salbiy korinishda boladi. Ijobiy ta'siri shundaki, posti qalin mevalarni yanchib uruglarni tashqariga chiqaradi, urugni tuproqga kiritadi, chirindilarni aralashtiradi. Salbiy ta'siriga misol shuki kurtaklari yerning ustki qismida joylashgan osimliklarni payhonlash, kurtagini yanchish, yosh novda va poyalarni sindirish, hali pishib yetilmagan urug va mevalarni tushirib tashlash eng katta salbiy ta'sir turlaridan boladi.