Biologiyadan masala va mashqlar yechish

3-masala.Azimjon  bir  sutka  davomida  qabul  qilgan  ovqati  ratsionida  yog‟  va 

oqsilning miqdori teng, uglevod miqdori oqsil miqdoridan 4,5 marta ko‟p. To‟qima 

va organlar hayotiy jarayonlarining normal o‟tishi  va ish bajarishi uchun 2548 kkalni 

tashkil  etgan  bo‟lsa,  uning  ovqat  ratsionidagi  yog‟ning  (a)  miqdori  (gramm)  va 

uglevodning  parchalanishidan  hosil  bo‟ladigan  energiya  (b)  miqdorini  (kkal) 

aniqlang? 

Yechilishi:  Mazkur  masalani  yechishda  o‟qituvchi  yoki  o‟quvchi  matematika 

fani  bilan  bog‟liq  bilimlariga  tayangan  holda  to‟g‟ri  javobni  topishi  mumkin.  Izoh: 

oziq  moddalar  parchalanishidan  hosil  bo'ladigan  energiyani  uchdan  ikki  qismi 

to'qima  va  organlar  hayotiy  jarayonlarining  normal  o'tishi  va  ish  bajarishi  uchun, 

uchdan  bir  qismi  esa  tana  haroratining  doimiyligini  ta„minlash  uchun  sarflanadi, 

shunga va 1gr oqsil va uglevod kislorod ta‟sirida parchalanganda 4.1 kk, 1 gr yog‟ 

---

esa  9.3  kk  energiya  hosil  qiladi  yuqoridagilarga  asoslanib,  quyidagi  amallar 

bajariladi:  

1)2548 kk             2 qismi tashkil etsa, 

3822 kk = x          3 qismi esa 

2)Berilgan  moddalardan  hosil  bo‟ladigan  energiya  miqdorini  topish  uchun 

sestemaga solamiz: 4.1 kk oqsil x + 9.3 kk yog‟ x + 4.1 kk uglevod ×4.5 =3822 kk  

(4.1 kk × 4.5 kk = 18.45 kk uglevod.) 

3)4.1 x +9.3 x + 18.45 x =3822 kk  

4) 31,85 x=3822 kk  

5)x=120  gr yog‟  

6) uglevod miqdori oqsil miqdoridan 4,5 marta ko‟pligini e‟tiborga olib dastlab 

uning  massasi  so‟ng  esa  parchalanishidan  hosil  bo‟lgan  energiya  miqdorini  kk  da 

topamiz: 

120×4.5 = 540 gr uglevd; 

540 × 4.1 = 2214 kk hosil qiladi. 

Javob: a) 120  gr yog‟ning massasi; b) uglevod 2214 kk energiya hosil qiladi. 

Ushbu bajarilgan  amallardan ko‟rinib turibdiki, o‟qituvchi  yoki  o‟quvchida  birinchi 

navbatda matematik kompetentlikni rivojlantirishga, biologik qonuniyatlarning o‟ziga xos 

jihatlarining  shakllanishiga,  inson  organizimining  bir  sutkadagi  energiya  sarfi,  organik 

moddalar  kislorod  ta‟sirida  parchalanganida  qancha  energiya  hosil  qilishi,  o‟zining  oziq 

ratsiyoniga 

sarflanadigan 

moddalarning 

miqdori 

haqidagi 

 

ilmiy 

bilimlarni  

takomillashtirishiga xizmat qiladi. 

 

1.Biologik mashqni bajaring? 

Skelet qismlari 

Ularga mos keladigan suyaklar nomini 

yozing 

suyaklar 

sonini yozing 

1. 

Uzun naysimon suyaklar 

 

 

2. 

Kalta naysimon suyaklar 

 

 

3. 

Uzun g‟ovak suyaklar 

 

 

4. 

Kalta g‟ovak suyaklar 

 

 

5. 

Kalla suyaklari 

 

 

6. 

Gavda suyaklari 

 

 

7. 

Qo„l suyaklari 

 

 

8. 

Oyoq suyaklari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Uyga vazifa: