Biznes hujjatlarini yuritish 1-mavzu. Iqtisodiyotni va tashkilotlarni boshqarishda ish yuritishning tutgan o’rni Reja

 
 
4-mavzu. Biznesda tashkiliy-farmoyish hujjatlar 
Reja 
1. Tashkiliy hujjatlar haqida tushuncha va ularga oid hujjatlar. 
2. Buyruqlarning tayyorlanishi va ularning turlari. 
3. Farmoyish va ko’rsatma haqida tushuncha. 
 
Tayanch iboralar: Hujjat, farmoyish, qo’rsatma, korxona, buyruq, mexnat 
samaradorligi, zamonaviy mutaxassis, noilmiy yondashish, bozor mexanizmi. 
1. Tashkiliy hujjatlar haqida tushuncha va ularga oid hujjatlar 
Iqtisodiyotni boshqarishda tashkiliy-farmoyish hujjatlarining axamiyati kattadir. 
Har qanday firma yoki korxonani boshqarishda tashkiliy farmoyish hujjatlaridan to’liq 
foydalanadi. 

---

Tashkiliy hujjatlarga nizom, ustav, majlis bayoni, shartnoma kiradi. 
Nizom bu korxona yoki uning tarkibiy bo’linmalarining tuzilishi, xuquqi vazifalari, 
burchlari, ishni qanday tashkil qilish tarkibini belgilaydigan xuquqiy hujjatdir. Nizom 
ayrim mansabdor shaxslarga va turli tadbirlarga (ko’riq, musobaqa va boshqalarga 
nisbatan xam tuzilishi mumkin) ko’pincha nnzom korxonalarni ta’sis etish va tashkil 
topish paytida tuziladi va kuqori tashkilotlar farmoyishi bilan tasdiqlanadi. 
Korxonalarning tarkibiy qismlari ularning raxbarlari tomonidan tuziladi va korxona 
raxbari farmoyishi bilan yoki tasdiqlash ustxati (viza) qo’yish bilan kuchga kiradi. 
Yo’riqnoma bu qonun yoki boshqa normativ, xuquqiy hujjatlarni tushuntirnsh
maksadida chiqariladigan xuquqiy hujjatdir.Korxona mansabdor shaxs va 
fuqarolarninig tashkiliy, ilmiy, texnikaviy, moliyaviy va boshqa maxsus faoliyat 
tomonlari xususida tartib-qoida o’rnatish maksadida davlat boshqaruv organlari 
tomonidan chiqariladi, yoki rahbar tomonidan tasdiqlanadi. 
.Yo’riqnoma matni bo’limlardan tarkib topadi. Bo’limlar modda va bandlarga 
bo’linishi mumkin, yo’riqnoma odatda “Umumiy qoida” deb ham yuritiladi, unda 
yo’riqnomaning maksadi ochib beriladi, rioya qilish qoidasi, farmoyish tarkibi va 
umumiy boshqa masalalar ko’riladi. Matnning asosiy qismi aniq ko’rsatma beruvchi 
xususiyatga ega bo’ladi, bunda "lozim", "kerak", "zarur", "yo’l qo’yilmaydi", "mumkin 
emas" kabi so’zlar qo’llaniladi. 
Yo’riqnomalar ichida xodimning lavozim yo’riqnomasi aloxida o’rin egallaydi.
Unda umumiy qism xodimning vazifalari, burchlari, xuquqlari, 
boshqa xodimlar bilan munosabatlari ishni baxolash mezoni va xodim mas’uliyati 
ko’rsatiladi. Lavozim yo’riqnomasini xodimning bevosita raxbari ishlab chiqadi, so’ngra 
bo’lim mudiri yoki korxona raxbari tasdiqlaydi.