Biznesda buxgalteriya hisobi o’quv qo’llanma ii-qism Toshkent – ​​2022 yil biznesda buxgalteriya hisobi

4.3 Yetakchilik nazariyalari



Yetakchilik nazariyasining uchta asosiy maktabi mavjud: xususiyatlar nazariyasi ("sifatlar"), uslublar nazariyasi va kutilmagan holatlar nazariyasi (jumladan, vaziyat va funktsional vazifalar).

Yetakchilik nazariyasining uchta asosiy maktabi	Izoh
Belgilar nazariyalari	Muvaffaqiyatli rahbarlarning shaxsiy xususiyatlarini yoki afzalliklarini tahlil qilish
Uslub nazariyalari	Uslub nazariyasiga ko'ra, etakchilik - bu shaxslararo jarayon bo'lib, unda rahbarning har xil xatti-harakatlari odamlarga turli yo'llar bilan ta'sir qiladi. Binobarin, ko'proq yoki kamroq samarali xatti-harakatlar (yoki "uslublar") qabul qilinishi mumkin.
Favqulodda vaziyatlar nazariyalari	Yetakchilikning “bitta eng yaxshi yoʻli” yoʻqligiga, ammo samarali rahbarlar oʻz xatti-harakatlarini yetakchilik tushunchasiga oʻziga xos va oʻzgaruvchan oʻzgaruvchilarga: topshiriqning ko’lami, jamoa aʼzolarining shaxsiyati, madaniyatiga moslashtiradi, degan ishonchga asoslanadi.

5. YETAKCHILIK MAHORATI VA USLUBLARI


5.1 Xususiyatlar yoki "sifatlar" nazariyalari

Dastlabki nazariyalar "buyuk odamlar" yoki muvaffaqiyatli rahbarlar uchun umumiy bo'lgan ma'lum shaxsiy fazilatlar mavjudligini ko'rsatdi. Boshqacha qilib aytganda, "rahbarlar tug'iladi, yaratilmaydi".

Turli tadqiqotlar yetakchining qaysi fazilatlari muhimligini aniq belgilashga harakat qildi. Amerikalik tadqiqotchilar tomonidan quyidagi xulosalar shakllantirildi.

• Qaror qabul qila olish
• Tashabbus
• Halollik
• Bashoratlilik
• Munosabat ko'nikmalari
• Qat'iylik
• Ishonchlilik
• Adolat
• Ambitsiyalar
• Maqsadlilik
• Ob'ektivlik
• Energiya
• Hissiy barqarorlik
• Hamkorlik

Xususiyatlarni shakllanitirishdagi nazariyalar ayrim manbalarda tan olingan ayrim manbalarda etirozlarga sabab bo’lgan. Jumladan,

(a) Muayyan xususiyatlar (yoki fazilatlar) samarali yetakchilik uchun mutlaqo zarurdir, degan asos hech qachon tasdiqlanmagan.
(b) Rahbarlarga xos fazilatlar ro'yxati uzoq, xilma-xil va bahsli.
(c) Xususiyat nazariyalari yetakchilik xususiyatining murakkabligini e'tiborsiz qoldiradi va yetakchilik "xislatlari" bo'lgan hamma ham yaxshi rahbar bo'la olmaydi.