Blackcurse

O’simlik hujayralarining qobiqlarining o’ziga xos tuzilishi 

 

O’simlik  hujayralari,  hayvon  hujayralaridan  farq  qilib,  tashqi  sitoplazmatik 

membranaga kalin po’st ko’shilgan bo’ladi, u membrana usti kurilmasi bo’lib hisoblanadi. 

2  ta  ko’shni  hujayralar  qobiqlari  orasida  hujayraaro  modda  bo’lib,  qobiqlarni  maxkam 

birlashtiradi.  

 

O’simlik    hujayrasi  qobiqlarining  muhim  belgilaridan  biri  ularda  yorituvchi 

mikroskoplarda  yaxshi  ko’rinadigan  katta  teshiklar-poralarni  bo’lishidir.2  ta  ko’shni 

hujayralar  poralari  kat’iy  bir-biri  ruparasiga  joylashadi,  ular  yordamida  ko’shni  hujayralar 

sitoplazmasi o’rtasida kontakt amalga oshadi. 

 

Ko’pchilik  avtotrof  o’simlik  hujayralarining  qobiqlari  tarkibiga  sellyuloza, 

gemitsellyuloza va pektin, zamburug’larda esa-xitin kiradi.  

 

Elektron  mikroskopni  tekshirishlarni  ko’rsatishicha  o’simlik  hujayrasi  qobiqlari 

poralarida  ko’pgina  uzun,  nozik    fibrillar  bo’ladi.  Har  bir  fibrillni  diametri  250-300  A. 

Fibrillar  hujayralarni  uzun  o’qiga  paralel  holda  yoki  spiral  holda  joylashadi.  Poralar  bor 

joyda  ular  g’ovak  kigizga  o’hshash  narsano  xosil  qiladi.  Bularni  plaz  madesma  kanallari 

deb  ham  ataladi.  O’simlik  qobiqlari  ham  birinchi  navbatda  maxaniq  funksiyani  bajaradi. 

Хuddi  skelet  kabi  o’simlikni  mustahkam  tayanchi  bo’ladi.  Suvni  ko’p  porlanishidan  va 

infeksiyani kirishidan saqlaydi.  

 

  Fagotsitoz 

 

Fagotsitoz 

protsessi 

sitoplazmatik 

membrananing 

aktiv 

faoliyati 

va 

harakatlanuvchanligi bilan bog’lik. 

 

Fagotsitoz xodisasini I.I.Mechnikov tomonidan topilgan. Fagotsitoz-bu hujayralarni 

nisbatan qattiq donachalarni aktiv yutishidir (gr-phagos-yemoq, kytos-hujayra). 

 

Fagotsitoz  tabiatda  keng  tarqalgan  bo’lib,  hayvonot  dunyosi  taraqqiyotini,  sodda 

hayvonlardan  boshlab  hamma  pagonalarida  uchraydi.  Juda  ko’p  sodda  hayvonlar, 

ayniksa,  amyobalar  uchun  fagotsitoz  ovqatlanish  usulidir.  Amyoba  tanasini  istagan  qismi 

bilan  ovqatlikni  ushlaydi.  Bunda  amyoba  ovqatlikni  atrofini  okib  o’tadi  va  ovqatlik 

sitoplazmaga kirib qoladi, u yerda xazm bo’ladi. 

 

Fagotsitoz  va  hujayra  ichida  xazm qilish, tuban umurtqasizlarda katta rol o’ynaydi. 

Yukori  darajada  taraqqiy  etgan,  xazm  organlariga  esa  bo’lgan  organizmlarda  fagotsitoz 

protsessi  ximoya  vazifasini  bajaradi.  Organizmga  tushib  qolgan  yot  tanachalarni  chiqarib 

---