Blackcurse

 

69 

Ikkinchi  gruppaga  kiruvchi  moddalar  sekretor  hujayralarining  o’zida  sintezlanadi. Bularga 

polisaharidlar,  gidrolitik  fermentlar,  glikoproteidlar,  alkoloidlar,  tanninlar,  liglin,  efir  yogi  va 

smolalar kiradigan har xil terpenoidlar, shuningdek sirka al’degid, spirtlar va boshqalar kiradi. 

O’simliklarda  ichki  va  tashqi  sekretor  strukturalar  bo’ladi.  Тashki  sekretor strukturalarga 

tuklarni  bez  hujayralari,  xashoratxo’r  o’simliklarning  bez  hujayralari,  nektar  ishlab  chiqaruvchi 

bezlar kiradi. Ichkilariga “suv” hosil qiluvchi bezlar kiradi. 

Boshqa sekretor hujayralarda (meroqrin, apokrin), sekret hosil bo’lishi ko’p marta bo’ladi. 

Ba’zi  sekret  hujayralarda  sekretsiya  uzluksiz,  boshqalarida  esa  ritmik  tanaffusli  bo’ladi. 

Birinchi  holda  sekret  mahsulotlari  yigilishi  bilanok  ajraladi.  Bunga  misol  qilib  kavsh 

qaytaruvchilarning  so’lak  bezlarini,  oshqozonni shilimshik ishlab chiqaruvchi epiteliysini va ipak 

qurti lichinkasidagi, ipak bezi hujayralarini olish mumkin. 

Тanaffuslik yoki ritmik sekretsiyada sekretor sikl ma’lum davriylikga ega. Bunda hujayraga  

moddalar kirgandan so’ng uni qayta ishlanadi, keyin esa sekret hosil bo’ladi. 

Sekret  mahsuloti  chiqarilgach,  hujayrani  normal  strukturasi  va  funksiyasidagi  ana  shunday 

asta sekin o’zgarishlar sekretor sikl deb ataladi. 

Bu  protsessni  izotop  metodi  orqali  o’rganish,  sekretor  sikl  fazalarini  har  bir  tip  hujayra 

uchun  ma’lum  davomiylikda  bo’lishini  ko’rsatadi.  Jumladan,  oshkozon  osti  bezi  hujayralarida 

sekret  mahsuloti  yigilishi  va shakllanishi 80 minut davom etadi, sekretni ajralishi esa 1G’3 minut 

bo’ladi.