Боб керамика ва шишалар кимёвий технологияси


§. Сопол буюмлар ишлаб чикариш технологияси


Download 1.33 Mb.
bet14/102
Sana07.02.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1175242
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   102
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

§. Сопол буюмлар ишлаб чикариш технологияси

Нафис керамика маҳсулотлари. Табиий лойтупроққа кварц, дала шпати ёки бур кушиш билан ҳосил қилинган маълум даражадаги намликка эга бирикмаларни колипга солиб ва куйдириб х,осил қилинган зич донали тузилишга эга материаллар нафис керамика материаллари деб атала- ди. Бундай материаллар каторига биринчи навбатда сопол ва чинни мах,сулотлари киради. Сопол ёки фаянс буюм- ларнинг сув ютувчанлиги 9—21 % булса, чиннининг бу курсаткичи 0,5—0 % атрофида булади. Фаянс ва чинни оралигида ҳосил булган материал яримчинни номи билан аталади. Унинг сув ютувчанлиги 3—7 % дир.
Нафис керамика махсулотлари кдторига майолика ,ҳам киради. Бундай буюмлар рангли табиий тупрок/1ар асосида олинган булиб, сирти бутиқ калийли сир билан крпланган булади. XV асрда Италиянинг Фаенца ша)фида ривож топган майолика туфайли сопол «фаянс» деб илк бор номланди.
Фаянс группасига мансуб булган буюмлар уч кичик группача — хужалик-маиший буюмлар, буюмларнинг юза- ларини к.оплашда ишлатиладиган керамика кошинлари ва санитария-техника буюмларига ажралади.
Фаянс ёки сопол яримчинни ва чинни мах,сулотлари каби гил, дала шпати ва кварцлардан тайёрланади, аммо хомашёлар нисбати билан фаркҳанади (4-жадвал).
4-жадвал

Хомашё тури

Массадаги микдори, %

Катти к; фаянс

Ярим­
чинни

Санитария
чинниси

Куйдирилганда оқарадиган гиллар ва каолинлар Дала шпати ёки унинг Урнини босувчи хомашёлар Кварц, кварц куми ёки улар- нинг уринбосарлари

50—55
5-10
40-50

48-50
7-12
40-45

45-50
18-22
30-35

Хомашёлар нисбати ҳамда технологик жараёндаги фарк- лар туфайли уларнинг физик-механик курсаткичлари х,ам турлича булади (5-жадвал).


5-жадвал

Физик-механик курсаткичлар

Каттик фаянс

Ярим-
чинни

Санитария
чинниси

Сув шимувчанлиги, %
ҳажмий огирлиги, кг/м! Сиқилишдаги мустаҳкамлиқ МПа Э ги л и шла ги муста.ҳка мл и к. МПа

10-12
1920-1960
100
15-30

3-5
2000-2200
150-200
38-40

0,2—0.5 2250-2300 500 70-80

Шундай килиб нафис керамика маҳсулотларининг илк вакили сопол булиб, у жаҳонда кенг таркдлганлиги ва ишлаб чикариш технологиясининг чиннига нисбатан бироз соддалиги билан ажралиб туради. Сополдан тайёрланган буюмлар танасининг говаклиги билан ажралиб туради. Унинг синиги ок рангли ва говакли булиб, сирти шаф- фоф сир катлами билан копланган булади. Сирланмаса сув ютувчан булиб колади.



Download 1.33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling