Bob. Sog‘liqni saqlash tizimini moliyalashtirish­ning nazariy va tashkiliy-huquqiy asoslari

jadval

Davlat budjetidan moliyalashtiriladigan sog‘liqni saqlash xarajatlari (1995­2013 yillar)^{29 30}
(.mlrd.so‘m)

Ko‘rsatkichlar nomi	Yillar bo‘yicha
	1995 y	2000 y	2005 y	2010 y	2013 y
Jami YaIM	298,5	3 194,5	15 210,4	61 831,2	117837
Davlat budjeti xarajatlari	98,6	942,7	3 420,1	13 386,9	26 312,4
Sog‘liqni saqlash xarajatlari	11,0	81,9	362,9	1 716,5	3 431,1
Shu jumladan: Koykali davolanish muassasalari (shifoxonalar, dispan-ser,...)	7,7	56,1	237,8	989,3	2 003,5
Ambulatoriya muassasalari	1,2	15,1	76,8	492,3	1 071,9
Boshqa muassasalar	2,1	10,6	48,3	234,9	355,7
Davlat budjeti xarajatlarining YaIMdagi ulushi, %da	33,0%	29,5%	22,5%	21,7%	22,3%
Sog'liqni saqlash xarajatlarining YaIMdagi ulushi, %da	3,7%	2,6%	2,4%	2,8%	2,9%
Koykali davolanish muassasalarining YaIMdagi ulushi, %da	2,6%	1,8%	1,6%	1,6%	1,7%
Ambulatoriya muassasalarining YaIMdagi ulushi, %da	0,4%	0,5%	0,5%	0,8%	0,9%
Sog'liqni saqlash xarajatlarini Davlat budjeti xarajatlaridagi ulushi	11,2%	8,7%	10,6%	12,8%	13,0%
Koykali davolanish muassasalarining sog'liqni saqlash xarajatlaridagi ulushi	70,0%	68,5%	65,5%	57,6%	58,4%
Ambulatoriya muassasalarining sog'liqni saqlash xarajatlaridagi ulushi	10,9%	18,4%	21,2%	28,7%	31,2%
Boshqa muassasalarning sog'liqni saqlash xarajatlaridagi ulushi	19,1%	12,9%	13,3%	13,7%	10,4%

Ko‘ykali davolanish muassasalarining sog‘liqni saqlash xarajatlaridagi ulushi 1995-yilda 69,8 foizni, 2013-yilda 58,4 foizni tashkil qilayotgan bo‘lsa, ambulatoriya-poliklinika muassasalarining sog‘liqni saqlash xarajatlaridagi ulushi 1995-yilda 10,8 foizni, 2013-yilda 31,2 foizni tashkil qilmoqda. Ya’ni, respublikamizda oxirgi yillarda aholiga ambulatoriya-poliklinika muassasalarida birinchi tibbiy sanitariya yordami ko‘rsatilib kasalliklar oldini olishga hamda shu bilan statsionarlarda bemorlar sonini kamaytirish orqali budjetdan ajratilayotgan mablag‘lar samaradorligini oshirishga ko‘proq e’tibor qaratilayotganini ko‘rish mumkin. 2.3-jadvalga asosan, sog‘liqni saqlash sohasiga ajratilayotgan mablag‘lar aholi jon boshiga hisoblanganda, hududlar bo‘yicha ushbu ko‘rsatkichda ancha farq borligini ko‘rish mumkin.

2. 
   jadval
   

Hududlarda sog‘liqni saqlash sohasi bo‘yicha aholi jon boshiga tushadigan
">1
budjet mablag‘lari
(.mln so‘m)

Hududlar nomi	Yillar
	2008 y	2009 y	2010 y	2011 y	2012 y	2013 y
Qoraqalpog‘iston Resp.	28 935	42 596	57 399	72 955	92 244	115 524
Andijon viloyati	24 980	36 270	47 552	58 735	73 035	89 933
Buxoro viloyati	31 349	46 665	62 237	77 052	93 976	114 217
Jizzax viloyati	26 294	38 627	51 327	64 100	81 053	100 390
Qashqadaryo viloyati	25 380	37 079	49 518	61 308	75 574	90 629
Navoiy viloyati	31 397	48 501	64 720	81 445	100 210	124 652
Namangan viloyati	27 683	40 326	53 148	66 129	82 066	101 099
Samarqand viloyati	24 337	36 496	48 171	60 009	75 173	91 701
Surxondaryo viloyati	28 355	41 510	54 808	68 008	84 118	101 599
Sirdaryo viloyati	39 343	58 131	77 120	93 601	115 867	140 170
Toshkent viloyati	28 335	42 370	55 475	68 434	85 529	105 458
Farg‘ona viloyati	29 701	43 509	57 338	70 928	88 521	108 131
Xorazm viloyati	27 822	41 226	55 045	69 587	84 979	101 277
Toshkent shahri	34 267	51 706	66 586	84 286	106 130	129 255
Mahalliy budjet	28 366	41 953	55 383	68 905	85 692	104 669

Bu yerda, 2013-yilda Sirdaryo viloyati, Toshkent shahri, Navoiy viloyatlarida aholi jon boshiga mos ravishda 140170;129255; 124652 so‘mdan to‘g‘ri kelayotgan bo‘lsa, Samarqand, Qashqadaryo, Andijon viloyatlarida 91701; 90629; 89933 so‘mdan to‘g‘ri keladi va bu tendensiya oxirgi yillarda o‘zgarmay kelmoqda. Bunga quyidagilar sabab bo‘lishi mumkin:

• 
  mahalliy budjetlarning mahalliy budjetiga tushadigan daromad imkoniyatlari;
  
• 
  hududlarda sog‘liqni saqlash sohasiga budjetdan tashqari mablag‘larining jalb qilinishiga;
  
• 
  hududlarda sog‘liqni saqlash sohasi bo‘yicha islohotlar va manzilli dasturlar amalga oshirishi.
  

Hududlarda davolanib chiqayotgan aholi soni 2008-2013 yillarda o‘zgaruvchan tendensiyaga ega bo‘lmoqda (2.4-jadval).

2.